Feminizm intersekcjonalny: co to znaczy i dlaczego ma znaczenie właśnie teraz
Data: Wednesday, July 1, 2020
Originally published on Medium.com/@UN_Women
Od rozbieżnych skutków kryzysu COVID-19 w społecznościach na całym świecie po międzynarodowe protesty przeciwko rasizmowi i dyskryminacji, bieżące wydarzenia pokazały, że jesteśmy daleko od osiągnięcia równości. Próba interpretacji i walki z mnóstwem niesprawiedliwości może wydawać się przytłaczająca. Jak podejść do tych wszystkich kwestii i dlaczego powinniśmy to zrobić? Feminizm intersekcjonalny oferuje soczewkę, przez którą możemy lepiej zrozumieć siebie nawzajem i dążyć do bardziej sprawiedliwej przyszłości dla wszystkich.
Kimberlé Crenshaw, amerykańska profesor prawa, która ukuła ten termin w 1989 roku, wyjaśniła feminizm intersekcjonalny jako, „pryzmat widzenia sposobu, w jaki różne formy nierówności często działają razem i zaostrzają się nawzajem” w niedawnym wywiadzie dla Time.
„Wszystkie nierówności nie są równe”, mówi. Podejście intersekcjonalne pokazuje, jak społeczne tożsamości ludzi mogą się nakładać, tworząc potęgujące się doświadczenia dyskryminacji.
„Mamy tendencję do mówienia o nierówności rasowej jako oddzielnej od nierówności opartej na płci, klasie, seksualności czy statusie imigranta. To, co często umyka, to fakt, że niektórzy ludzie podlegają wszystkim z nich, a ich doświadczenie nie jest tylko sumą części” – powiedziała Crenshaw.
Feminizm intersekcjonalny skupia głosy osób doświadczających nakładających się, równoległych form ucisku, aby zrozumieć głębię nierówności i zależności między nimi w danym kontekście.
W Brazylii Valdecir Nascimento, prominentna działaczka na rzecz praw kobiet, twierdzi, że „dialog mający na celu postęp w prawach czarnych kobiet powinien umieścić je w centrum.” Od 40 lat Nascimento walczy o równe prawa, „Czarne kobiety z Brazylii nigdy nie przestały walczyć” – mówi, zauważając, że czarne kobiety były częścią ruchu feministycznego, ruchu czarnych i innych postępowych ruchów. „Nie chcemy, aby inni mówili w imieniu czarnych feministek – ani białych feministek, ani czarnych mężczyzn. Konieczne jest, aby młode czarne kobiety podjęły tę walkę. Jesteśmy rozwiązaniem w Brazylii, a nie problemem”, mówi.
Używanie intersekcjonalnej soczewki oznacza również rozpoznanie kontekstów historycznych otaczających daną kwestię. Długie historie przemocy i systematycznej dyskryminacji stworzyły głębokie nierówności, które od samego początku stawiają niektórych w niekorzystnej sytuacji. Nierówności te krzyżują się ze sobą, na przykład z ubóstwem, systemami kastowymi, rasizmem i seksizmem, odmawiając ludziom ich praw i równych szans. Skutki rozciągają się na całe pokolenia.
Sonia Maribel Sontay Herrera jest rdzenną kobietą i obrończynią praw człowieka z Gwatemali, gdzie systematyczna dyskryminacja rdzennych kobiet trwa od dziesięcioleci. Herrera odczuwa konsekwencje tych historycznych niesprawiedliwości, odkąd była dziewczynką.
W wieku dziesięciu lat przeniosła się do miasta, aby uczęszczać do szkoły, co jak twierdzi, jest szansą, której większość rdzennych dziewcząt nie otrzymuje. Herrera została jednak zmuszona do porzucenia swojego ojczystego języka, K’iche’, i uczenia się po hiszpańsku, co było dla niej niesprawiedliwym obciążeniem dla rdzennej kobiety, ponieważ był to język kolonizatora. Po ukończeniu studiów, gdy Herrera szukała pracy zawodowej, natychmiast zetknęła się z rasizmem i seksistowskimi stereotypami. Ponieważ była rdzenną kobietą, niektórzy mówili, że mają dla niej pracę tylko w domu.
„Widzą nas jako pomoc domową; kiedy widzą rdzenną kobietę, zakładają, że to wszystko, co możemy robić”, wyjaśnia, przedstawiając sposoby, w jakie doświadcza złożonych form dyskryminacji opartych na jej tożsamości.
„Ci, którzy są najbardziej dotknięci przemocą ze względu na płeć i nierównością płci, są również najbardziej zubożali i zmarginalizowani – czarne i brązowe kobiety, kobiety rdzenne, kobiety z obszarów wiejskich, młode dziewczyny, dziewczyny żyjące z niepełnosprawnością, młodzież transseksualna i młodzież nonkonformistyczna” – wyjaśnia Majandra Rodriguez Acha, liderka młodzieżowa i obrończyni sprawiedliwości klimatycznej z Limy w Peru. To, że marginalizowane społeczności są najbardziej dotknięte klęskami żywiołowymi i niszczycielskimi skutkami zmian klimatycznych, nie jest zwykłym zbiegiem okoliczności – podkreśla.
Podczas gdy kwestie od dyskryminacji opartej na tożsamości płciowej po nierówne obciążenia środowiskowe mogą na początku wydawać się odrębne, feminizm intersekcjonalny oświetla powiązania między wszystkimi walkami o sprawiedliwość i wyzwolenie. Pokazuje nam, że walka o równość oznacza nie tylko odwrócenie losów niesprawiedliwości ze względu na płeć, ale także wykorzenienie wszystkich form ucisku. Służy jako rama, dzięki której można budować inkluzywne, silne ruchy, które pracują nad rozwiązaniem nakładających się form dyskryminacji, jednocześnie.
Jak równoległe, trwające kryzysy rozwijają się dziś na całym świecie, możemy użyć intersekcjonalnego feministycznego obiektywu, aby zrozumieć ich powiązania i budować lepiej.
Intersekcjonalny feminizm ma dziś znaczenie, ponieważ:
Wpływ kryzysów nie jest jednolity.
Kraje i społeczności na całym świecie stoją w obliczu wielu, potęgujących się zagrożeń. Chociaż zestawy problemów różnią się w zależności od miejsca, ich wspólnym skutkiem jest zwiększenie wcześniej istniejących potrzeb, takich jak mieszkanie, żywność, edukacja, opieka, zatrudnienie i ochrona.
Ale reakcje na kryzysy często nie chronią najbardziej narażonych. „Jeśli jesteś niewidzialny w codziennym życiu, nie pomyślimy o twoich potrzebach, a tym bardziej nie zajmiemy się nimi w sytuacji kryzysowej”, mówi Matcha Porn-In, lesbijka, obrończyni praw człowieka z Tajlandii, która pracuje nad wyjątkowymi potrzebami osób LGBTIQ+, z których wiele jest rdzennych, w sytuacjach kryzysowych.
W kontekście pandemii koronawirusa, wyzwania związane z wirusem zaostrzyły długotrwałe nierówności i dekady praktyk dyskryminacyjnych, prowadząc do nierównych trajektorii.
Zamiast rozdrabniać nasze walki, uwzględnienie doświadczeń i wyzwań, przed którymi stoją różne grupy, ma efekt jednoczący; jesteśmy w stanie lepiej zrozumieć przedmiotowe kwestie, a zatem znaleźć rozwiązania, które działają dla wszystkich.
Sprawiedliwości nie mogą pozostać nienazwane ani niezakwestionowane.
Patrząc przez intersekcjonalną soczewkę feministyczną, widzimy, jak różne społeczności walczą z różnymi, wzajemnie powiązanymi kwestiami, a wszystko to jednocześnie. Stawanie w solidarności ze sobą, kwestionowanie struktur władzy i wypowiadanie się przeciwko podstawowym przyczynom nierówności to działania krytyczne dla budowania przyszłości, która nie pozostawia nikogo w tyle.
„Jeśli postrzegasz nierówność jako problem „ich” lub „nieszczęsnych innych”, to jest to problem”, mówi Crenshaw. „Musimy być otwarci na spojrzenie na wszystkie sposoby, w jakie nasze systemy reprodukują te nierówności, a to obejmuje zarówno przywileje, jak i krzywdy.”
Nowa 'normalność’ musi być sprawiedliwa dla wszystkich.
Ponieważ kryzysy obnażają strukturalne nierówności, które kształtują nasze życie, są one również momentami wielkich resetów – katalizatorami odbudowy społeczeństw, które oferują sprawiedliwość i bezpieczeństwo wszystkim. Dają szansę na ponowne zdefiniowanie „normalności”, a nie na powrót do normalności.
Przyjęcie intersekcjonalnego feministycznego podejścia do dzisiejszych kryzysów pomaga nam wykorzystać szansę na zbudowanie z powrotem lepszych, silniejszych, odpornych i równych społeczeństw.
„COVID-19 przedstawił nam… rzadką okazję”, mówi Silliniu Lina Chang, przewodnicząca Samoa Victim Support Group, która opowiadała się za poprawą usług dla ofiar przemocy domowej podczas pandemii. „Jest to czas dla nas wszystkich, aby się zresetować. Pomyślmy poza naszą strefą komfortu i spójrzmy poza nią na sąsiada, który jest w potrzebie”
.