Het doel van cryotherapie is het uitroeien van prostaatkanker door het bevriezen van de prostaatklier.
Cryotherapie selectiecriteriaCryotherapie is een optie voor prostaatkankerpatiënten die een grote operatie of de risico’s van “watchful waiting” willen vermijden. Met cryotherapie kunnen prostaatkankerpatiënten in de intermediaire en hoge risicogroepen (stadium T2c of hoger) worden behandeld, evenals patiënten bij wie eerdere bestraling is mislukt.
Veelgestelde vragen over prostaatkankerbehandeling en gerichte cryotherapie (cryochirurgie, cryoablatie)
Wat is prostaatkanker?
Prostaatkanker is een aandoening waarbij kwaadaardige cellen worden gevormd in de prostaat, een van de voortplantingsklieren van de man. Deze cellen vormen een knobbel of massa die tumor wordt genoemd en die rechtstreeks door de prostaatklier kan groeien en kankercellen naar omliggend weefsel kan verspreiden, waaronder het rectum en de blaas. Dit jaar zullen naar verwachting meer dan 220.000 nieuwe gevallen van prostaatkanker worden gediagnosticeerd, oftewel één op de zes mannen. Naar schatting zullen 28.900 Amerikaanse mannen aan deze ziekte overlijden.
Hoe wordt prostaatkanker behandeld?
Er zijn verschillende opties beschikbaar om prostaatkanker te behandelen. Omdat sommige mannen een agressieve vorm van prostaatkanker hebben, terwijl andere een langzaam groeiende kanker hebben, moeten patiënten hun arts raadplegen om te bepalen welke behandeling het meest effectief is voor het specifieke stadium van hun ziekte. In het ideale geval moet de behandeling die voor prostaatkanker wordt gezocht de ziekte genezen, gemakkelijk te verdragen zijn en de patiënt voor de rest van zijn leven zo weinig mogelijk problemen bezorgen.
De huidige behandelingsmogelijkheden voor gelokaliseerde prostaatkanker omvatten gerichte cryotherapie (cryochirurgie, cryoablatie), radicale prostatectomie, externe bestraling en inwendige bestralingsimplantaten (brachytherapie). Hoewel radicale prostatectomie (verwijdering van de prostaatklier) de “gouden standaard” voor de behandeling van prostaatkanker is, overwegen veel mannen minder invasieve behandelingsopties die evenveel succes hebben, sneller herstellen, minder ernstige bijwerkingen hebben en minder complicaties geven. (Een vergelijking van behandelingsopties wordt aan het eind van dit hoofdstuk gegeven.)
Hoe wordt prostaatkanker behandeld met gerichte cryotherapie?
Gerichte cryochirurgie is een procedure die is ontwikkeld door Endocare, Inc. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de toepassing van extreme koude in combinatie met echografie en temperatuurcontrole om kankercellen in en rond de prostaatklier nauwkeurig te vernietigen. Wanneer extreme koude in de prostaatklier wordt gebracht, wordt het prostaatweefsel vernietigd, inclusief de kankercellen. Artsen hebben ontdekt dat gerichte cryochirurgie het meest effectief is bij patiënten met prostaatkanker in de stadia T1 tot en met T3 (zie Belangrijke feiten over prostaatkanker voor een uitleg van de stadia). In tegenstelling tot chirurgie en bestraling kan gerichte cryotherapie worden herhaald als de prostaatkanker terugkeert.
Tijdens gerichte cryo wordt een patiënt eerst behandeld met epidurale anesthesie. Een dunne katheter die warme vloeistof laat circuleren, wordt in de urinebuis geplaatst om deze te beschermen tegen koude temperaturen. Vervolgens worden zes tot acht dunne cryosondes rechtstreeks door de huid van het perineum in de prostaatklier ingebracht. Vloeibaar argon wordt rond de uiteinden van de cryosondes geleid, waardoor de gehele prostaatklier wordt bevroren. Dit begint het koelingsproces, waarbij de cryosondes het weefsel symmetrisch rond de sondepunt bevriezen. Weefsel dat -40° Celsius bereikt, wordt vernietigd. Na ongeveer 10 minuten voltooit de arts de eerste vriescyclus en dient dan nog een behandeling toe om ervoor te zorgen dat alle kankercellen worden gedood. De gehele procedure duurt ongeveer een tot twee uur.
Wat ervaart de patient tijdens de gerichte cryotherapie?
Tijdens de procedure is de patient onder algehele of epidurale verdoving en ervaart geen pijn.
Hoe controleert de arts het invriesproces?
De Cryocare®-regeleenheid van Endocare voor gerichte cryochirurgie controleert voortdurend de temperatuur van de cryosonde en de behandelingstijd, en artsen maken tijdens de procedure gebruik van transrectale echografie, waardoor het invriesproces duidelijk zichtbaar is. Dankzij deze visualisatie kan de arts er zeker van zijn dat de volledige prostaat wordt vernietigd voor een succesvol resultaat, terwijl hij er tegelijkertijd voor zorgt dat de omliggende weefsels niet worden aangetast. Bovendien stelt het gebruik van argon-gebaseerd cryogeen tijdens de gerichte cryochirurgische procedure de arts in staat om het bevriezen onmiddellijk te beginnen of te stoppen en om een snellere en koudere bevriezing te bereiken.
Wat gebeurt er na de gerichte cryochirurgische procedure?
Na de gerichte cryochirurgische procedure wacht de patiënt in de uitslaapkamer tot de verdoving is uitgewerkt en kan dan, afhankelijk van hoe hij zich voelt, onmiddellijk naar huis gaan of de nacht in het ziekenhuis doorbrengen. De patiënt gaat naar huis met een katheter op zijn plaats om te helpen bij het plassen in de week na de behandeling. In het algemeen kunnen patiënten onmiddellijk na de ingreep hun normale levensstijl hervatten, maar zware activiteiten moeten enkele weken worden vermeden.
Sommige patiënten kunnen gedurende twee tot drie dagen na gerichte cryochirurgie pijn of zwelling ondervinden. (Deze bijwerking is gebruikelijk bij alle chirurgische prostaatkankerbehandelingen.) Om de pijn of zwelling te verlichten, kunnen patiënten volgens de instructies van hun arts icepacks aanbrengen. De bijwerkingen op lange termijn van gerichte cryochirurgie zijn vergelijkbaar met die van andere therapieën en kunnen impotentie, blaasuitgangsobstructie, bekkenpijn, chronische aandrang, rectaal letsel en incontinentie omvatten. Het percentage incontinentie na gerichte cryochirurgie is lager dan bij andere therapieën, net als bij de meeste andere bijwerkingen op lange termijn. Patiënten moeten zich ervan bewust zijn dat impotentie optreedt bij 80 tot 90% van de patiënten die gerichte cryochirurgie ondergaan. Dit is het gevolg van het opzettelijk bevriezen van weefsel buiten de prostaatklier om kankercellen te doden die zich mogelijk al buiten het prostaatkapsel hebben verspreid. Studies tonen echter aan dat 47% van de patiënten weer seksueel actief wordt omdat de neurovasculaire structuren zich na verloop van tijd regenereren.
Het bevriezen van weefsel buiten het prostaatkapsel is een belangrijke beslissing die helpt bij het genezen van de kanker en het niet achterlaten van levensvatbaar prostaatweefsel dat kwaadaardig zou kunnen worden. Hoewel dit proces de zenuwen kan beschadigen die een man in staat stellen een erectie te krijgen, adviseren de meeste urologen dergelijk weefsel te behandelen omdat er anders kankercellen kunnen achterblijven. De zenuwen die het orgasme regelen, worden echter niet aangetast door cryotherapie. De erectiele functie kan worden ondersteund met medicijnen, vacuüminrichtingen enz. om aan seks te kunnen doen.
Welke factoren worden gebruikt om het succes van de behandeling van prostaatkanker te beoordelen?
Na de behandeling van prostaatkanker zal een arts de ziekte nauwlettend in de gaten houden, om te zien of de kanker terugkomt of zich verder verspreidt. Een arts gebruikt zowel een prostaat-specifiek antigeentest (PSA) als prostaatbiopsieën na de behandeling om de kanker onder controle te houden (zie informatieblad voor uitleg over PSA). De PSA-test kan verhoogde niveaus van het PSA-eiwit opsporen, terwijl een biopsie aantoont of er kanker in het prostaatweefsel aanwezig is.
Hoe effectief is gerichte cryotherapie bij de behandeling van prostaatkanker?
In het door vakgenoten beoordeelde supplement van augustus 2002 van het tijdschrift Urology bleek uit de resultaten van een zeven jaar durende studie van 590 cryopatiënten dat 92% van de kankerpatiënten met een laag risico, 89% van de patiënten met een matig risico en 87% van de patiënten met een hoog risico ziektevrij waren. In een andere studie, die op de wereldconferentie over endo-urologie in 1998 werd gepresenteerd, vertoonde 97% van de met gerichte cryochirurgie behandelde patiënten na één jaar geen tekenen van kanker. Uit de gecombineerde gegevens over vijf jaar voor zowel traditionele cryochirurgie als gerichte cryotherapie blijkt dat van de 988 behandelde patiënten 82% een negatief biopsieverslag had. Deze gegevens zijn vooral van belang voor tumoren met een matig tot hoog risico, die minder succesvol worden behandeld met chirurgie en bestraling.
Wie is een kandidaat voor gerichte cryotherapie?
De beste kandidaten voor cryotherapie zijn mannen met ziekte in stadium T1-T3. Vooral mannen met hoge Gleason-scores en PSA-niveaus moeten cryotherapie overwegen (zie Factsheet voor uitleg over Gleason-scores). Bij deze patiëntenpopulaties is cryotherapie veilig, effectief en medisch noodzakelijk gebleken. Omdat gerichte cryo herhaald kan worden als niet alle kankercellen vernietigd zijn, kiezen sommige patiënten om deze reden voor de behandeling. Anderen wenden zich tot cryotherapie voor behandeling als bestralingstherapie of brachytherapie heeft gefaald.
Hoeveel prostaatkankerpatiënten zijn behandeld met cryotherapie?
Duizenden mannen hebben gekozen voor cryo om prostaatkanker te behandelen. Deze therapie, die voor het eerst werd geïntroduceerd in de jaren zestig, is de laatste acht jaar sterk verbeterd door het gebruik van temperatuurbewaking, argon-gebaseerd cryogeen en echogeleidingstechnieken. De temperatuurcontrole en de echografische visualisatie die bij gerichte cryotherapie worden gebruikt, stellen de arts in staat de prostaatklier nauwkeurig te bevriezen en daarbij andere kritieke delen van het omringende weefsel te sparen. Het gebruik van argon-gebaseerd cryogeen biedt artsen betere controle en nauwkeurigheid, zodat een bevriezingsniveau van -40°C wordt bereikt en beperkt blijft tot een specifiek gebied.
Dekt Medicare de gerichte cryotherapie?
Medicare dekt gerichte cryo voor gelokaliseerde prostaatkanker (stadia T1-T3). De Centers for Medicare & Medicaid Services (CMS), het federale agentschap dat het Medicare programma beheert, nam deze nationale dekkingsbeslissing in februari 1999 na beoordeling van nieuw klinisch bewijs op lange termijn dat de veiligheid en doeltreffendheid van cryo in detail beschrijft. Als gevolg hiervan komen Medicare-patiënten met gelokaliseerde prostaatkanker in aanmerking voor vergoeding van de gerichte cryo-procedure.