Een klopgeest is misschien wel de bekendste – en meest gevreesde – vorm van geesten. Het is een geest waarvan wordt gezegd dat hij zijn slachtoffers lastigvalt en kwelt. Deze kwelling bestaat meestal uit kleine maar mysterieuze en verontrustende gebeurtenissen zoals harde geluiden, bewegende meubels, lakens en dekens die van bedden worden getrokken, kleine voorwerpen die op onverklaarbare wijze van planken vallen, stenen die van de grond oprijzen en naar mensen worden geslingerd, enzovoort.
Bespreken van verschillende categorieën geesten is natuurlijk als praten over verschillende rassen draken of kabouters: het is allemaal verzonnen, dus er zijn zo veel soorten als je maar kunt dromen. Niettemin geloven mensen over de hele wereld in spoken en geesten, en een 2005 Gallup-enquête bleek dat 37 procent van de Amerikanen geloven in spookhuizen – en bijna de helft gelooft in geesten.
Niemand weet zeker wat geesten zijn, of als ze zelfs maar bestaan; sommigen geloven dat ze geesten van de doden die om welke reden dan ook “verloren” op hun weg naar het hiernamaals; anderen denken dat geesten zijn de zielen van mensen wier dood gewelddadig of voortijdig waren.
Geschiedenis van klopgeesten
In zijn boek “Ghosts: Appearances of the Dead & Cultural Transformation,” merkt historicus R.C. Finucane op dat het woord poltergeist “zijn naam ontleent aan twee Duitse woorden, die ‘een verstoring teweegbrengen’ betekenen (of meer specifiek ‘rommelen, rollen of blunderen’), en ‘geest’. Hoewel er voorbeelden te vinden zijn in vroegere eeuwen, wordt deze vorm van geestelijke intimidatie pas gemeengoed in het tijdperk na de Reformatie .”
De interpretatie van mysterieuze verstoringen als veroorzaakt door een spook in het bijzonder is een vrij recente ontwikkeling; een paar eeuwen geleden werden dergelijke gebeurtenissen misschien toegeschreven aan hekserij of zelfs Satan. Horrorfilms over geesten en kwade geesten, waaronder “Poltergeist”, “The Amityville Horror” en “The Exorcist”, hebben invloed gehad op hoe moderne mensen denken over gewelddadige spookverschijnselen.
Poltergeisten en grappen
Poltergeist-activiteit concentreert zich op mensen en wordt vaak geassocieerd met de aanwezigheid van kinderen, waardoor velen vermoeden dat het om kinderachtige aandachttrekkende grappen gaat. Veel meldingen van klopgeesten bleken inderdaad te zijn vervalst door kinderen en tieners – en een bekend geval van vermeende klopgeesten in het midden van de jaren 1800 leidde zelfs tot de oprichting van een Amerikaanse religie.
Het gebeurde in het westen van New York in het begin van de jaren 1840 toen een jonge marskramer bij het huis van een meneer en mevrouw Bell aankwam om zijn huiswaar te verkopen. Hij werd in het huis uitgenodigd door de huishoudster van de Bells en bleef er enkele dagen. De dienstmeid werd kort daarna ontslagen, maar een week later abrupt weer aangenomen. De marskramer was weg, maar veel van zijn artikelen waren nu in gebruik in de keuken van de Bells. Het dienstmeisje dacht er weinig van, totdat ze last kreeg van klopgeesten en van de geest van de marskramer hoorde dat hij tijdens haar afwezigheid was vermoord.
Dat was althans het verhaal van twee jonge zusjes, Maggie en Katie Fox, die beweerden met de geest van de marskramer te communiceren door middel van tikken en kloppen. De zusters Fox werden in het hele land beroemd vanwege hun gave om met geesten van de doden te communiceren, en trokken tientallen jaren lang enthousiaste menigten. Jaren later gaven de zusters echter toe dat het allemaal bedrog was geweest; er was geen vermoorde marskramer en het geestencontact was vervalst. Toch hadden de zusters onbedoeld een religie gesticht die Spiritualisme heette en die vandaag de dag nog steeds wordt beoefend.
Het kloppen en kloppen op geesten heeft zijn oorsprong in bedrog en bedrog, en tientallen jaren later gingen veel paranormale media hiermee door, door te doen alsof het kloppen in verduisterde seances afkomstig was van de geestenwereld. Zo beweerde een Italiaans medium met de naam Eusapia Palladino, dat eind 1800 actief was, dat zij poltergeist-activiteiten had meegemaakt, zoals het kloppen op tafels en het van haar bed trekken van lakens. Palladino maakte er een succesvolle carrière van om tijdens seances voor betalende klanten stemmen van geesten, klopgeluiden en “vliegende voorwerpen” (die met verborgen draden in verduisterde kamers bewogen) na te bootsen.
Bestaan klopgeesten buiten de folklore en historische hoaxes om? Als geesten en spoken werkelijk voorwerpen verplaatsen en de onverklaarbare verschijnselen veroorzaken die hun worden toegeschreven, is het verbazingwekkend dat er geen enkele film of video bestaat van dergelijke verbazingwekkende incidenten. Bewakingscamera’s en mobiele telefoons zijn overal, maar niemand heeft ooit een klok vastgelegd die uit zichzelf van een plank vliegt of kastdeuren die met geweld open en dicht slaan in een lege keuken. Moderne meldingen van deze “luidruchtige geesten” staan dichter bij stadslegendes dan bij gedocumenteerd bewijs.
Hoewel er geen wetenschappelijk bewijs is voor klopgeesten of andere soorten geesten, blijven ze ons intrigeren, vermaken en bang maken – net zoals ze dat eeuwenlang hebben gedaan.
Benjamin Radford is adjunct-redacteur van het wetenschappelijke tijdschrift Skeptical Inquirer en auteur van zes boeken, waaronder “Scientific Paranormal Investigation: How to Solve Unexplained Mysteries” en “The Martians Have Landed: A History of Media-Driven Panics and Hoaxes.” Zijn website is www.BenjaminRadford.com.
Recent news