Onlangs werd aangekondigd dat Fender het gebruik van essenhout voor productiegitaarmodellen geleidelijk zal afschaffen. De verklaring van het bedrijf legde uit dat “om onze erfenis van consistentie en hoge kwaliteit hoog te houden, hebben we bij Fender de beslissing genomen om essenhout te verwijderen uit het merendeel van onze reguliere productiemodellen. Het weinige essenhout dat we kunnen inkopen, zal beschikbaar blijven in selecte, historisch passende vintage modellen, naarmate de voorraad strekt.”
Hoewel elzenhout het populairste hardhout blijft voor Fender bodies, kan de band van de Amerikaanse reus met essenhout niet worden onderschat – het was zo’n beetje het enige dat ze gebruikten voor gitaren en bassen gemaakt tussen 1950 en 1956 en blijft tot op de dag van vandaag succesvol verkopen.
Hier geeft Justin Norvell, de Executive Vice President van Fender Product, Guitar World een exclusief kijkje in de redenen achter de beslissing en hoe het bedrijf van plan is verder te gaan in deze uitdagende tijden…
Gezien hoe ver Fender en essenhouten bodies teruggaan, kan dit geen gemakkelijke beslissing zijn geweest…
Leo zei altijd: “Als ik 100 dollar heb om iets te maken, zou ik 99 dollar uitgeven om het te laten werken en 1 dollar om het mooi te maken.”
“Het is iets wat niemand van ons licht opvatte – essenhout maakt deel uit van het DNA van wat we bij Fender doen. Ten eerste, historisch gezien gebruikte de niet-Fender gitaarbouw altijd dingen als sparrenhout, maar ook exotisch tropisch hardhout.
“Omdat Leo veel pragmatischer was, zei hij altijd: ‘Als ik 100 dollar heb om iets te maken, zou ik 99 dollar uitgeven om het te laten werken en 1 dollar om het mooi te maken’. Hij gebruikte materialen die overal verkrijgbaar waren. Hij ging naar een houthandel en houtsoorten als els, es en esdoorn waren makkelijk te krijgen.
“Onze hoofd-houtman vertelde me dat essenhout niet eens echt een markt of nut had tot de Amerikaanse honkbalknuppels en elektrische gitaren, vanwege Fender. Ze rooiden bossen van essenhout om ruimte te maken om andere dingen te laten groeien. Dus essenhout is een houtsoort die teruggaat tot de allervroegste dagen van Fender – Esquires, Broadcasters, ’54 Strats enzovoort…”
Wat was precies de aanleiding voor de beslissing om essenhout niet langer te gebruiken voor jullie productielijnmodellen?
“Na verloop van tijd is er een Emerald Ash Borer-kever ontstaan in de buurt van Canada en Michigan, die de essen begon te vernietigen. In het noorden gebruiken we die es niet omdat hij erg zwaar is… we gebruiken de moerasas-es, die in het zuiden voorkomt.
“Ze hebben van alles geprobeerd, het introduceren van uitheemse soorten die de kevers zouden eten, pesticiden, ze hebben van alles tegen de muur gegooid en niets heeft de plaag van deze invasieve plaag gestopt die niet inheems was en ik weet niet hoe hij hier is gekomen.
“Hij vreet zich een weg door het bos en over een paar jaar is de es helemaal verdwenen. Ik denk dat het net zo is als de Amerikaanse kastanje die in de jaren ’30 werd vernietigd en nu is het voorbij. Dit is niet zoiets als een paar seizoenen weggaan en uiteindelijk weer aangroeien.”
Dus het is een race tegen de klok, tot op zekere hoogte?
Het kwam net op het punt dat we het niet in een productiegitaar konden stoppen door iedereen te vertellen dat we iets kunnen maken wat we niet meer kunnen krijgen
“Nou, we zijn aan het racen geweest met deze kever, maar dan op het front van de klimaatverandering zijn er deze overstromingen die komen en terugtrekken, dat is wanneer we naar binnen gaan en de essen halen. We houden van het hout uit het water, het is poreuzer en dat is hoe we de lichte moerasas-as krijgen. We gebruiken eigenlijk alleen het onderste deel van de boom, waar het water is.
“Maar de overstromingen hebben zich niet teruggetrokken, dus deze gebieden staan tweederde van het jaar onder water en het is zover gekomen dat we daar zes of acht maanden zitten te wachten op essen die we niet op betrouwbare wijze kunnen krijgen. De kever komt nog steeds, of er nu overstromingen zijn of niet, dus het wordt echt kleiner.
“Er zal een dag komen dat er niets meer over is, en dat weten we al drie of vijf jaar. Het kwam gewoon op het punt dat we het niet in een productie-gitaar konden stoppen door iedereen te vertellen dat we iets kunnen maken wat we niet meer kunnen krijgen.
“Dat gezegd hebbende, zullen er waarschijnlijk nog een paar feesten en hongersnoden zijn voordat de soort helemaal verdwenen is. Als we as krijgen, zullen we het gebruiken en beperkte edities maken.
Wat kunnen we nog meer doen om de toekomst van essenhouten gitaren te redden?
“We zijn begonnen te kijken naar essenhout dat iets zwaarder is en we werken aan verschillende kamertechnieken waardoor het geen 12 of 13 pond hoeft te wegen.
“We hebben al prototypes gemaakt van het zwaardere essenhout met kamers. Kenny Wayne Shepherd is onlangs langs geweest om het verschil te testen en hij vond ze geweldig klinken en aanvoelen. Dus we zijn nu een paar dingen aan het uitzoeken om essen wat langer te laten leven en het beste te maken van een schaarse hulpbron.
“Er is een bedrijf dat Roots Of Rock heet en ik geloof dat zij een stam essen hebben gevonden die resistent is tegen de Boorkever. We werken in een consortium om die te helpen herplanten in het Detroit en Michigan gebied, maar dat zal zo’n 30 jaar duren. We zullen tenminste weer essen hebben, in tegenstelling tot kastanje die helemaal weg is.
“Waar we essenhout kunnen krijgen en opslaan, zullen we dat doen, maar het zal waarschijnlijk een meer premium ding worden voor het duurdere Amerikaanse en Custom Shop spul. Voorheen gebruikten we essenhout tot en met Squier! Het zal een stuk beperkter worden.”
Zijn er andere houtsoorten die de visuele en tonale kwaliteiten van essenhout zouden kunnen evenaren?
“Ja, we kijken naar andere houtsoorten – er zijn er een paar die erg on-brand zijn voor Fender, zoals grenenhout. Er was een behoorlijke hoeveelheid van dat spul in het verleden – we hebben een aantal grenen gitaren gemaakt en hebben het zelfs recentelijk gebruikt. Dus we kijken naar geroosterd dennenhout – mensen maken zich zorgen dat het zacht is, hoewel sommige soorten zachter zijn dan andere.
Dit is geen beslissing die we nemen om uit de essenhoutbusiness te stappen, het is meer een aanpassing aan een nieuw normaal
“Sassafras is een andere, we hebben net een Eric Johnson sassafras Strat gemaakt, die gebaseerd was op zijn echte Strat uit de jaren 50. Leo Fender was een pragmaticus, hij zou hebben gezegd: ‘Wat heb je vandaag? Ze hebben allebei een nerfpatroon dat lijkt op essenhout en zijn sonisch vergelijkbaar. We kijken ook naar andere, zoals Western Cedar.
“Er is een esthetiek met essenhout – sommige modellen zijn in effen kleur geverfd, maar een naturel of sunburst essen body heeft die nerf die veel mensen mooi vinden.
“Dit is geen beslissing die we nemen om uit de essenhouten business te stappen, het is meer een aanpassing aan een nieuw normaal. Grenen is een geweldige houtsoort. We hebben veel teruggewonnen grenen gemaakt van schuurhout dat uit het midden van Amerika kwam. Mensen ontvingen ze goed en zeiden dat ze geweldig klinken, dus dat is een weg die we inslaan.
“Essenhout is niet het grootste percentage van onze handel – natuurlijk is elzenhout wat we het meest gebruiken. Maar voor degenen die aandringen op essen, is het wat het is vanwege schaarste, die altijd de vraag stimuleert. Voor ons zoeken we naar manieren om wat we hebben op te slaan en te bewaren zonder ons zorgen te maken over kevers.
“We hebben net Jimmy Page’s Dragon Tele gemaakt, die een essenhouten body had, dus voor heruitgaven zullen we dat hout nodig hebben. Het gaat erom een balans te vinden en op dit moment betekent dat dat we het uit de reguliere productie moeten halen, van de Vintera-serie tot de American Pro. Dit is hoe we ons aanpassen aan die schaarste.”
Voor degenen die nog nooit de kans hebben gehad om direct te vergelijken: wat zijn de belangrijkste verschillen tussen essenhout en elzenhout?
“Het is interessant. Veel mensen stemmen met hun ogen… essenhout heeft een veel geprononceerder, wervelend nerfpatroon vergeleken met elzenhout, dat er gelijkmatiger uitziet.
“Toen we een aantal gitaren aan het herontwerpen waren, maakten we deze exacte gitaren van hetzelfde alles, dezelfde halzen, dezelfde onderdelen – we veranderden slechts één ding op elke gitaar. We deden es versus elzen om de verschillen te horen. Essenhout had mijn voorkeur, het heeft een beetje meer pit in de middentonen. Elzen heeft meer een piek.
“Ik zou zeggen dat essenhout een geweldig geluid heeft, vooral als je thuis in je eentje aan het jammen bent. Als je met een band speelt en er doorheen moet, heeft elzenhout een betere piek en kun je meer ruimte in het nummer opeisen. Maar essenhout heeft een warme klank, daar houden mensen van.
Je kunt drie of vier gitaren die op dezelfde dag zijn gemaakt uit elkaar trekken en ze zullen allemaal anders aanvoelen en resoneren… dat is het mooie ervan
“Elzenhout heeft een consistentere en meer innemende klank in de mix. Het is gewoon een kwestie van voorkeur. Elk stuk hout is anders. Onlangs hadden we zes gitaren van Tom Morello in de kast liggen en we namen ze samen met Tom door en elk exemplaar klonk een beetje anders, gewoon vanwege de manier waarop de hals en de body samenkomen.
“Het is als een recept, je kunt het keer op keer maken, het zal altijd een beetje anders zijn. Hout heeft zijn eigen karakter, je kunt drie of vier gitaren op dezelfde dag maken en ze zullen allemaal anders aanvoelen en resoneren… dat is het mooie ervan.”
Zijn er nog andere stappen die Fender neemt om milieubewust te zijn?
“Allereerst is het belangrijk om te zeggen dat elzenhout en esdoorn snelgroeiende en zich snel vernieuwende houtsoorten zijn, niet zoals de tropische exotische hardhoutsoorten waar er veel meer regelgeving en zorgen zijn. Zelfs het mahoniehout dat we voor de Acoustasonics gebruiken, is zo duurzaam mogelijk geproduceerd. We hebben een volledige chain of custody op al ons hout, om precies te weten waar ze vandaan komen vanaf het begin.
“We doen veel met hergebruikt materiaal. We kijken naar stadsbomen. Er zijn zoveel materialen om te gebruiken, we zijn altijd op zoek want dat is in de geest van Leo, rondkijken en daar iets van maken dat geweldig werkt. Het mooie van werken bij Fender is dat niets meer dan een paar schroeven verwijderd is, je kunt altijd dingen omwisselen!
“Toen Bob Taylor overstapte van gewoon ebbenhout op gestreept ebbenhout, legde hij uit waarom – slechts 10% is echt zwart. De enige manier om dat te weten is om de boom om te hakken, dus dat zou je kunnen doen en je dan realiseren dat hij niet helemaal zwart is, dus dan laten ze de boom rotten op de bodem van de jungle. 90% van wat wordt omgehakt, wordt niet gebruikt.
“Dus zijn we ook gestreept ebbenhout gaan gebruiken, we krijgen het onze eigenlijk van hem, het is ebbenhout met karakter. Een uniforme donkere ebbenhout is leuk, maar strepen zijn uniek en leuk, het geeft de instrumenten een handtekening look.”
Gezien wat er gebeurt in de wereld op dit moment, zullen de producten gepland voor lancering op Summer NAMM nog worden aangekondigd dit jaar?
“Ik denk dat er een aantal uitdagingen in het verschiet, kunnen dingen worden vertraagd, maar onze plannen zijn gewoon om door te gaan vooruit. Vooral nu, zullen gitaristen staan te popelen om iets nieuws en spannends om hen te inspireren. Ik denk dat als we allemaal terug in het licht lopen en onze ogen aanpassen, ons idee is om door te gaan met ons plan van het uitbrengen van nieuwe producten.
We hebben een volledige chain of custody voor al onze houtsoorten, zodat we precies weten waar ze vanaf het begin vandaan komen
“We zullen ze misschien anders plannen, sommige worden misschien een paar maanden opgeschoven, maar we zullen zeker een assortiment nieuwe producten hebben in de tweede helft van het jaar – we zijn er al een eind mee op weg.”
Finitief, wat zijn je favoriete gitaren die je in de loop der jaren hebt gehad?
“Op dit moment is mijn favoriet een player-grade, niet 100% origineel, 1963 Jazzmaster en dat ding klinkt briljant. Ik heb ook een Telecaster die gemaakt is van teruggewonnen redwood van een brug van een schraag uit de Goldrush in Noord-Californië… die twee zijn de belangrijkste in de rotatie. Dan heb ik een Custom Shop Strat replica uit 1965 in Daphne Blue met een geruite afwerking. Ik ben vooral een Strat-kerel, omdat ik daar mee opgegroeid ben en dat heeft mijn stijl bepaald.
“Er zijn een paar gitaren gekomen en gegaan waarvan ik spijt heb dat ik ze heb weggedaan. In de jaren ’90 bood een vriend me een Tele Deluxe aan met de trem erop uit ’74 of ’76. Hij wilde er $450 voor hebben en ik was er niet zeker van. Ik herinner me dat ik 10 jaar later in een gitaarwinkel was en daar stond er een voor $4.500! Over het algemeen probeer ik alles te houden wat ik heb.
“Ik heb eigenlijk in Engeland gewoond en ben daar van mijn 11e tot mijn 15e een paar jaar naar het gymnasium geweest, waar ik mijn eerste gitaar kreeg. Die heb ik verkocht voordat ik terugging, maar sindsdien heb ik al mijn instrumenten zo’n beetje gehouden. Ik kan er geen afstand van doen. Er zijn maar een paar dingen weggegaan – er was een mooie ’64 Bandmaster die ik heb weggedaan, dus die mis ik zeker.”
Recent nieuws