Een van de meest gestelde vragen is of het aanvaardbaar is om een zin te eindigen met een voorzetsel.
Ik weet dat velen van jullie geleerd hebben dat je een zin niet mag eindigen met een voorzetsel, maar dat is een mythe. Ik beschouw het zelfs als een van de tien beste grammaticamythes, omdat zoveel mensen geloven dat het waar is, maar bijna alle grammatici zijn het er niet mee eens, althans in sommige gevallen (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8).
Dus voordat ik jullie kwijtraak, even een stapje terug. Wat is een voorzetsel?
Wat is een voorzetsel?
Een voorzetsel is een woord dat een relatie legt tussen andere woorden. Er wordt wel gezegd dat voorzetsels vaak te maken hebben met ruimte en tijd (1), wat me altijd aan “Star Trek” doet denken.
Zo zeggen de voorzetsels “boven,” “bij,” en “over” allemaal iets over een positie in de ruimte:
- De foto hangt boven de open haard.”
- Het nachtkastje staat bij het bed.
En de voorzetsels “voor,” “na,” en “sinds” zeggen allemaal iets over tijd:
- We zijn voor het eten een eindje gaan wandelen.
- We aten een toetje na het eten.
Wanneer kan een zin eindigen met een voorzetsel?
Hoe zit het nu met het eindigen van een zin met een voorzetsel?
Hier volgt een voorbeeld van een zin die kan eindigen met een voorzetsel:
- Waar heb je op getrapt?
Een belangrijk punt is dat de zin niet werkt als je het voorzetsel weglaat. Je kunt niet zeggen, “Waar heb je op getrapt?” Je moet zeggen: “Waarop heb je getrapt?” om een grammaticale zin te maken.
Ik hoor sommigen van jullie nu al tandenknarsen terwijl je denkt: “Hoe zit het dan met te zeggen: ‘Waarop heb je getrapt?'” Maar echt, heb je ooit iemand op die manier horen praten? Ik heb lange, kromme betogen gelezen van bekende grammatici over waarom het OK is om zinnen te eindigen met voorzetsels als het voorzetsel niet vreemd is (1), maar het leidende punt lijkt nog steeds te zijn: “Niemand praat eigenlijk op deze manier.” Ja, je zou kunnen zeggen: “Waarop heb je getrapt?” maar zelfs grammatici vinden niet dat je dat moet doen. Het klinkt meestal belerend.
Wanneer kun je een zin niet met een voorzetsel beëindigen?
Maar, je kunt zinnen niet altijd met voorzetsels beëindigen. Zoals ik vorige week al zei, raad ik aan om het voorzetsel weg te laten als dat de betekenis niet verandert.
Mensen gebruiken wel onnodige voorzetsels aan het eind van zinnen als ze praten, zoals in de vraag “Waar ben je?” waar we het vorige week over hadden. En zoals ik al zei, is daar zelfs een reden voor, omdat het Engels vroeger drie verschillende woorden had voor “where” – “where”, “whither” en “whence” – en vanwege “whither” en “whence” kon je bijna voorspellen dat mensen uiteindelijk “where at” zouden zeggen.”
Maar, en dit is een grote “maar”, de “at” aan het eind van “Where are you at?” springt eruit bij veel mensen die zich om taal bekommeren, omdat de “at” overbodig is. Als je “Waar ben je?” vraagt, betekent dat hetzelfde, en het algemene gevoel is dat je de “at” weg moet laten, omdat die overbodig is.
Nodige voorzetsels
Het probleem met onnodige voorzetsels doet zich ook niet alleen aan het eind van zinnen voor. Mensen gooien vaak onnodige voorzetsels in het midden van zinnen, en sommige mensen vinden dat ook slecht (2). In plaats van te zeggen: “Pijlsnel is van de steiger gesprongen”, kun je beter zeggen: “Pijlsnel is van de steiger gesprongen”. Zie je? Je hoeft niet te zeggen “van het dok”; “van het dok” zegt hetzelfde zonder het extra voorzetsel.
Een ander voorbeeld is “buiten van”, terwijl “buiten” op zichzelf ook prima zou voldoen. Je kunt zeggen: “Hij staat buiten de deur”, niet: “Hij staat buiten de deur.”
Zinnen kunnen eindigen met voorzetsels van zinsdelen
Tot nu toe waren mijn voorbeelden van voorzetsels aan het eind van zinnen allemaal vragen. Opdat je niet zou denken dat ze een speciaal geval zijn, zullen we enkele zinnen bekijken die geen vragen zijn.
Het Engels kent een type werkwoord dat een zinsdeelwerkwoord wordt genoemd. Dit zijn werkwoorden die uit meerdere woorden bestaan, en een ervan is meestal een voorzetsel. “Vrolijk op”, “overreden”, “aanmelden” en “laten staan” zijn allemaal voorbeelden van zinsdelen, en vaak eindigen zinnen die zinsdelen gebruiken met een voorzetsel:
- Ik wou dat hij zou opvrolijken.
- Je moet het laten staan.
Dit zijn volkomen acceptabele zinnen, en sommige mensen beweren dat de woorden aan het eind niet eens voorzetsels zijn. Het zijn bijwoorden die het werkwoord veranderen.
Andere zinnen kunnen ook met voorzetsels eindigen
Ik vermijd niet meer religieus om zinnen met voorzetsels te eindigen. Als een zin onhandig klinkt als ik hem op de “juiste” manier herschrijf, laat ik hem staan met een voorzetsel aan het eind. Ik zou deze zin bijvoorbeeld niet herschrijven.
- Ze toonde de goede humor waar ze om bekend staat. (Dat zou je kunnen herschrijven als “Ze toonde de goede humor waar ze om bekend staat”, maar dat klinkt mij te stoffig.)
En hier is er nog een:
- Ik wil weten waar hij vandaan komt. (Dat zou je kunnen herschrijven als “Ik wil weten waar hij vandaan komt”, maar dat zou ik niet doen.)
Kaftbrief Grammatica
Ik zei dat je die zinnen niet hoeft te herschrijven, en dat doe ik ook niet, maar omdat de mythe dat het fout is om zinnen met voorzetsels te eindigen zo wijdverbreid is, zijn er momenten waarop je het beter niet kunt doen, ook al zeg ik dat het niet fout is.
Bij voorbeeld, als je een sollicitatiebrief schrijft aan een potentiële werkgever, eindig een zin dan niet met een voorzetsel. Degene die de brief leest, zou dat als een fout kunnen opvatten. Ik raad altijd aan om de meest conservatieve grammaticaregels te volgen bij sollicitaties. Ik word liever aangenomen dan dat ik een kans verlies omdat mijn grammatica als fout werd ervaren.
Maar als je eenmaal bent aangenomen, en je bent in een positie om een discussie over grammatica te voeren, wees dan niet bang om je steentje bij te dragen aan het ontkrachten van een van de top tien grammaticamythes, en eindig zinnen met voorzetsels wanneer dat het beste klinkt, zolang het voorzetsel niet overbodig is en zolang het je geloofwaardigheid bij de lezers niet zal schaden.
Alleen jij (of je baas) kunt bepalen of je publiek het waarschijnlijk zal opmerken of erom zal geven. En als je ondersteuning nodig hebt, kun je je baas bijna elke goede stijlgids laten zien. Ze zeggen allemaal dat er geen vaste regel is om een zin niet met een voorzetsel te eindigen.
