Naast mensen kunnen coronavirussen een hele reeks ziekten veroorzaken bij andere diersoorten, waaronder honden, katten, varkens, koeien, muizen, vleermuizen, vogels en fretten,
Ondanks het feit dat het geneesmiddel remdesivir in de VS is opgekocht, wordt nog steeds onderzocht of het bij de behandeling van COVID-19-patiënten bij mensen helpt, en bij welke patiënten.
Maar het zou nog steeds een ‘wondermiddel’ kunnen zijn voor katten die aan een dodelijke ziekte lijden die door een ander coronavirus wordt veroorzaakt.
Het coronavirus bij katten is een bijzondere uitdaging voor dierenartsen en katteneigenaren. De meeste katten die met het coronavirus zijn besmet, vertonen geen of slechts lichte ziekteverschijnselen.
Bij sommige katten kan dezelfde infectie echter een ernstige ziekte veroorzaken – feline infectieuze peritonitis (FIP).
Bij deze katten dringt het virus binnen en vermenigvuldigt zich in macrofagen, cellen die betrokken zijn bij de immuunrespons, en veroorzaakt een ontstekingsreactie die zich concentreert op bloedvaten, bekend als vasculitis.
Deze ontstekingsreactie gaat soms gepaard met overmatige vochtproductie in de buik of de borst. Bij de meeste katten is de ziekte wijdverspreid en tast ze meerdere organen aan, zoals de nieren, de lever, de longen, het maag-darmkanaal en het centrale zenuwstelsel.
De aangetaste katten zijn meestal lusteloos, hebben een verminderde eetlust en koorts die kan schommelen.
Als er vochtophoping in de buik is, kunnen ze een opgezwollen of uitpuilende buik ontwikkelen. Bij vochtophoping in de borstkas of ontsteking in de longen kunnen zij moeite hebben met ademhalen.
Onderzoek heeft aangetoond dat in huishoudens of andere omgevingen, zoals dierenasiels met meer dan zes katten, de meeste besmet zijn met het coronavirus – maar FIP komt veel minder vaak voor.
Eén theorie waarom sommige katten FIP ontwikkelen, is dat bij deze katten het virus na de eerste besmetting muteert in een meer virulente stam.
Dit kan weken tot jaren na de besmetting optreden, omdat sommige katten hardnekkig besmet kunnen zijn en het virus voortdurend uitscheiden, zelfs zonder ziekteverschijnselen.
Katten die door stress, een andere infectie of genetische factoren immunosuppressief zijn, lopen meer risico op voortdurende virusreplicatie, waardoor het risico op mutatie toeneemt.
Een andere theorie suggereert dat er meer en minder virulente stammen van het feline coronavirus circuleren in de kattenpopulatie; dus, een combinatie van infectie met een virulente stam plus unieke kenmerken van een individuele kat en zijn omgeving kan resulteren in FIP.
Tot op heden is er geen betrouwbare manier om stammen van het feline coronavirus te onderscheiden die FIP veroorzaken in plaats van de meer algemene milde ziekte.
Tot voor kort was er geen effectieve behandeling voor FIP, en werd de ziekte als fataal beschouwd.
Corticosteroïden zoals prednisolon (en dexamethason, zoals gebruikt bij mensen met ernstige COVID-19) kunnen in sommige gevallen de klinische verschijnselen verbeteren en het leven verlengen, maar de meeste zieke katten sterven binnen enkele weken of maanden na het vertonen van klinische verschijnselen. Momenteel bestaat er geen bewezen effectief vaccin.
In 2018 publiceerden onderzoekers van de University of California Davis School of Veterinary Medicine en het op onderzoek gebaseerde biofarmaceutische bedrijf Gilead Sciences onderzoek waaruit bleek dat een verbinding genaamd GS-441524 effectief was in het remmen van de replicatie van het feline coronavirus in het lab – het genas 10/10 katten die experimenteel waren geïnfecteerd met coronavirus dat FIP veroorzaakt.
In 2019 werd verder onderzoek gepubliceerd waaruit bleek dat GS-441524 effectief was bij de behandeling van katten met natuurlijk optredende FIP, waaronder die met betrokkenheid van het centrale zenuwstelsel.
GS-441524 behoort tot een groep antivirale geneesmiddelen die het vermogen van het virus blokkeren om kopieën van zijn genetisch materiaal te maken, wat essentieel is voor zijn verspreiding en overleving.
GS-441524 is verwant aan de verbinding GS-5734, nu bekend als remdesivir, een van de geneesmiddelen die veelbelovend zijn voor de behandeling van COVID-19.
Onderzoekers kozen ervoor om zich te richten op GS-441524 in plaats van remdesivir als een behandeling voor FIP, omdat het “chemisch minder complex” is. In tegenstelling tot remdesivir, is er geen commercieel beschikbare formulering van GS-441524 en dus kunnen dierenartsen het niet voorschrijven om katten met FIP te behandelen, ondanks de veelbelovende resultaten.
Er is echter een zwarte markt voor de productie en verkoop van GS-441524 ontstaan. Naar verluidt kopen katteneigenaren over de hele wereld het medicijn en gebruiken het bij getroffen katten, grotendeels via sociale-mediagroepen.
Gebaseerd op de resultaten voor GS-441524, zou remdesivir ook effectief moeten zijn tegen FIP, maar tot op heden is het niet getest bij katten op veiligheid of werkzaamheid.
In de toekomst is het echter mogelijk dat eigenaren en dierenartsen die katten met FIP verzorgen, in plaats van het ongereguleerde, ongeteste middel GS-441524 op de zwarte markt te gebruiken, remdesivir zouden kunnen gebruiken.
Off-label gebruik van geneesmiddelen die zijn toegelaten voor de behandeling van ziekten bij mensen, komt veel voor in de diergeneeskunde, met name bij gezelschapsdieren.
Honden en katten delen veel ziekten en biologische processen met mensen, en wanneer er geen geneesmiddel bestaat waarvoor een vergunning voor dieren is afgegeven, kunnen dierenartsen het geneesmiddel voor mensen voorzichtig aan een dier voorschrijven.
Voor honden en katten met kanker zijn er bijvoorbeeld zeer weinig geneesmiddelen met een vergunning beschikbaar en de meeste chemotherapie is off-label gebruik van dezelfde geneesmiddelen die worden gebruikt om mensen te behandelen.
Remdesivir werd in juli in Australië voorlopig goedgekeurd voor de behandeling van COVID-19 in ernstige gevallen bij de mens.
Een positief punt van de COVID-19-pandemie dat veel mensen melden, is dat we meer tijd doorbrengen met onze huisdieren.
In de toekomst kunnen we terugkijken om te ontdekken dat een ander onvoorzien positief punt de toegang is tot een effectieve behandeling voor wat eerder een doodvonnis was voor sommige van diezelfde geliefde huisdieren.
Banner: