Zo kan iemand die een psychose ervaart tijdens een manische episode grandioze waanideeën hebben over hoe rijk en machtig hij is of een zelfverzekerdheid tonen die losstaat van de werkelijkheid, zegt dr. Li zegt.
Aan de andere kant kan iemand die een psychose ervaart tijdens een depressieve episode geloven dat hij het uitbreken van een vreselijke ziekte heeft veroorzaakt of een delinquente crimineel is en zich vreselijk over zichzelf voelen op manieren die niet op feiten zijn gebaseerd.
Mood-incongruent episodes, waarbij de waanideeën of hallucinaties van de persoon niet zijn afgestemd op hun stemming, lijken zeldzamer te zijn.
Bijvoorbeeld, zegt Dr. Li, iemand die een manische of depressieve episode heeft, kan geloven dat er een microchip in zijn hoofd is geïmplanteerd die hem vertelt wat hij moet doen of zijn gedachten hoort uitzenden. Deze waanideeën en hallucinaties zijn niet meer of minder vals of ingebeeld dan stemming-congruente, maar ze zijn niet consistent met de emotionele toestand van de persoon in een manische of depressieve episode.
Hoewel er geen harde cijfers zijn over hoe vaak stemming-congruente versus stemming-incongruente psychose voorkomt bij bipolaire stoornis, is de algemene opvatting in het psychiatrische veld dat het het meest voorkomt dat iemands waanideeën en hallucinaties overeenkomen met zijn stemming, zegt Dr. Li. Er is echter bewijs dat stemmingsincongruente psychotische episoden gevaarlijker kunnen zijn voor de persoon met een bipolaire stoornis.
Een studie gepubliceerd in het American Journal of Psychiatry in 2007 vergeleek 291 mensen met een bipolaire stoornis die stemmingsincongruente psychotische kenmerken hadden met 404 mensen met een bipolaire stoornis met stemmingscongruente psychotische kenmerken. (Onderzoekers namen ook 866 mensen op die geen psychose hadden.) Zij ontdekten dat de stemmingsincongruente groep meer kans had om in het ziekenhuis te zijn opgenomen, een zelfmoordpoging te hebben gedaan en een geschiedenis van middelengebruik te hebben. De mensen in deze groep hadden ook een significant hogere prevalentie van auditieve en visuele hallucinaties, evenals zogenaamde vervolgingwanen – wanen waarin de persoon gelooft dat anderen hem opzettelijk bedreigen of proberen kwaad te doen. Onderzoekers onderzoeken een mogelijke genetische reden die ten grondslag ligt aan de ongelijkheid.
Psychose wordt behandeld met antipsychotica.
“Je moet psychose onmiddellijk behandelen met antipsychotica, het kan gevaarlijk zijn om het contact met de werkelijkheid te verliezen,” zegt dr. Li zegt.
Mensen met een bipolaire stoornis die een psychose ervaren, krijgen meestal zogenaamde atypische antipsychotica voorgeschreven, of antipsychotica van de tweede generatie, volgens het NIMH. Ze werken door in te werken op verschillende neurotransmitters in de hersenen, waaronder dopamine. Typische, of eerste generatie antipsychotica, die ook dopamine verminderen, worden minder vaak gebruikt, zegt Dr. Malaspina. Dit komt door een verschil in bijwerkingen.
De meest voorkomende bijwerkingen van antipsychotica in het algemeen zijn sedatie en slaperigheid, zegt Dr. Li, maar ze kunnen ook dingen omvatten als misselijkheid, wazig zien en lage bloeddruk, volgens het NIMH. Atypische antipsychotica hebben meer kans op metabolische bijwerkingen, zoals gewichtstoename, terwijl typische antipsychotica meer in verband worden gebracht met bewegingsgerelateerde bijwerkingen, zoals trillen. Als geheel hebben typische antipsychotica de neiging om ernstigere bijwerkingen op de lange termijn te veroorzaken, zoals de bewegingsstoornis tardieve dyskinesie, die kan leiden tot oncontroleerbare spierbewegingen, vaak rond de mond.
Antipsychotica beginnen sommige symptomen, zoals hallucinaties, binnen enkele dagen te behandelen, terwijl het weken kan duren voordat waanideeën volledig zijn verdwenen, volgens het NIMH. Vaak moet de persoon die een psychose ervaart worden opgenomen in het ziekenhuis of anderszins onder medisch toezicht staan om te voorkomen dat hij zichzelf schade toebrengt, zegt Dr. Li.
De duur van de behandeling is zeer variabel, afhankelijk van de patiënt. Sommige mensen met een bipolaire stoornis nemen alleen antipsychotica wanneer de symptomen beginnen op te komen en stoppen een paar weken of maanden nadat ze zich weer normaal voelen, zegt Dr. Li. Anderen blijven soms een jaar of zo op een lage dosis antipsychotica voordat ze afbouwen om een nieuwe episode te voorkomen, zegt Dr. Malaspina. En soms blijven mensen ze voor onbepaalde tijd gebruiken als onderhoudsbehandeling.
Meestal zijn antipsychotica slechts één onderdeel van het medicijnregime dat wordt gebruikt om bipolaire stoornis te behandelen, volgens het NIMH. Andere medicijnen, zoals stemmingsstabilisatoren, kunnen ook worden gebruikt. Hier is meer informatie over de verschillende soorten geneesmiddelen die worden gebruikt om bipolaire stoornis te behandelen.
De beste manier om psychose te beheersen is om zoveel mogelijk stemmingsepisoden te voorkomen.
“Hoe langer stabiel kunnen blijven vroeg in hun ziekte, hoe beter hun prognose op de lange termijn,” zegt Dr. Malaspina. Het bereiken van die stabiliteit houdt meestal in dat men zich houdt aan een behandelplan, waaronder medicatie en therapie, en dat men triggers voor de episode zoals extreme stress, slaaptekort en middelenmisbruik vermijdt, zegt Dr. Li. Het betekent ook vaak controleren met een arts en het aanpassen van dat behandelplan als dat nodig is.
Gerelateerd:
- Dit is hoe het echt is om een psychose te ervaren
- Mijn bipolaire stoornis zorgt ervoor dat ik geld wil uitgeven dat ik niet heb
- 5 bipolaire stoornisbehandelingen waarvan je moet weten