Genitive: Serpentis
Skrót: Ser
Ranking wielkości: 23
Pochodzenie: Jeden z 48 greckich gwiazdozbiorów wymienionych przez Ptolemeusza w Almageście
Grecka nazwa: Ὄφις (Ophis)
Konstelacja ta jest wyjątkowa, gdyż dzieli się na dwie części – Serpens Caput, czyli głowę, i Serpens Cauda, czyli ogon. Mimo to, astronomowie uważają go za jeden gwiazdozbiór. Serpens przedstawia ogromnego węża trzymanego przez gwiazdozbiór Ophiuchus. Jego grecka nazwa brzmiała Ὄφις (Ophis), ale w Almageście Ptolemeusz podał ją jako Ὄφις Ὀφιούχου (Ophis Ophiouchou), tj. the wąż the serpent-holder, przypuszczalnie zapobiegać zamieszanie z the inny niebiański wąż Draco i Hydra.
W jego lewa ręka Ophiuchus chwytać the wierzchołek połowa the wąż, podczas gdy jego prawa ręka trzymać the ogon. Aratus i Manilius zgodzili się, że Serpens był zwinięty wokół ciała Ophiuchusa, ale większość atlasów gwiezdnych pokazuje węża po prostu przechodzącego między jego nogami lub za jego ciałem (dla ilustracji pełnego tableau, zobacz Ophiuchus).
W mitologii, Ophiuchus został zidentyfikowany jako uzdrowiciel Asclepius, syn Apolla, chociaż dlaczego wydaje się zmagać z wężem na niebie nie jest w pełni wyjaśnione. Jego związek z wężami jest przypisywany historii, że kiedyś zabił węża, który został cudownie przywrócony do życia przez zioło umieszczone na nim przez innego węża. Asclepius używał później tej samej techniki do ożywiania zmarłych ludzi. Węże są symbolem odrodzenia, ponieważ zrzucają skórę co roku.
Ptolemeusz w Almageście wymienił gwiazdy Ophiuchus i Serpens jako oddzielne konstelacje, ale mitolodzy tacy jak Eratostenes i Hyginus zajmowali się nimi razem. Jednym z niewielu twórców map nieba, który pokazał Serpensa osobno, był Johann Bayer, który poświęcił stronę swojego atlasu każdemu z ptolemejskich gwiazdozbiorów; jednakże wąż pojawił się również w bardziej cienistej formie na Bayerowskiej mapie Ophiuchusa. Inni ważni twórcy map nieba, tacy jak Heweliusz, Flamsteed i Bode, podążyli za mitologami, traktując Ophiuchusa i węża jako figurę złożoną, z wężem częściowo przesłoniętym przez ciało Ophiuchusa.
Gdy Eugène Delporte przyszedł określić oficjalne granice gwiazdozbiorów w późnych latach dwudziestych, stanął przed problemem, jak oddzielić splecione figury Ophiuchusa i Serpensa. Jego rozwiązanie, pierwotnie zaproponowane przez amerykańskiego astronoma Benjamina Goulda w jego katalogu Uranometria Argentina z 1879 roku, polegało na podzieleniu Serpensa na dwie połówki, które widzimy dzisiaj – głowę po jednej stronie Ophiuchusa i ogon po drugiej. Głowa jest zdecydowanie większą połówką, zajmującą obszar ponad dwukrotnie większy niż ogon (428 stopni kwadratowych wobec 208). Od zachodniej granicy do wschodniej, oficjalne granice Serpens rozciągają się na prawie 57° nieba, nieco ponad połowę długości Hydry, wodnego węża, który jest największym gwiazdozbiorem ze wszystkich.
Gwiazdy Serpens i gazowy Orzeł
Najjaśniejsza gwiazda konstelacji, trzeciej magnitudo Alfa Serpentis, jest nazywana Unukalhai od arabskiego znaczenia „szyi węża”, gdzie się znajduje. Końcówkę ogona węża wyznacza Theta Serpentis, zwana Alya, arabskie słowo, które w rzeczywistości odnosi się do owczego ogona.
Najbardziej znanym obiektem w Serpens jest gromada gwiazd zwana M16, osadzona w obłoku gazu zwanym Mgławicą Orzeł, która wzięła swoją nazwę od rzekomego podobieństwa do dużego drapieżnego ptaka. Mgławica Orzeł była przedmiotem słynnego zdjęcia wykonanego przez Kosmiczny Teleskop Hubble’a, ukazującego słupy gazu i formujące się gwiazdy.
Chińskie skojarzenia
Gwiazdy Serpens były postrzegane przez starożytnych Chińczyków nie jako wąż, lecz jako dwie połówki muru zamykającego niebiański rynek, Tianshi. Większość Tianshi lay w Ophiuchus i południowy Hercules. Theta, Eta, i Xi Serpentis tworzyły część lewej (wschodniej) ściany Tianshi, podczas gdy Gamma, Beta, Delta, Alfa i Epsilon Serpentis były częścią jego prawej (zachodniej) ściany.
Dla wszystkich jego rozmiarów, było stosunkowo niewiele chińskich konstelacji w dzisiejszym Serpens. Omicron i Nu Serpentis były częścią Shilou, sześciogwiazdkowej pętli reprezentującej halę lub wieżę, w której mieścił się urząd targowy, z których większość znajdowała się w Ophiuchus. Sigma Serpentis i Lambda Ophiuchi tworzyły Liesi, reprezentujące arkadę sklepów jubilerskich. Pojedyncza gwiazda Mu Serpentis znana była jako Tianru, „niebiańskie mleko”, symbolizujące deszcz, ale mówiło się również, że reprezentuje matkę lub mokrą pielęgniarkę księcia koronnego.
.