Pituitary dependent hypercortisolism, beter bekend als de ziekte van Cushing, wordt veroorzaakt door een hypofysetumor (niet-kankerachtig) die excessieve niveaus van het stresshormoon cortisol opwekt. Bij normaal functioneren produceert de hypofyse, een klier ter grootte van een erwt aan de basis van de hersenen, adrenocorticotroop hormoon, of ACTH, dat de bijnieren bij de nieren stimuleert om cortisol te produceren. Een klein percentage van de honden met de ziekte van Cushing heeft een tumor van een van de bijnieren die al dan niet kanker kan zijn. Deze vorm van Cushing wordt bijnierafhankelijke Cushing genoemd en is het gevolg van een directe toename van de cortisolproductie door de bijniertumor. Elk jaar worden in de Verenigde Staten ruwweg 100.000 honden gediagnosticeerd met de ziekte van Cushing. De meeste honden zijn zes jaar of ouder wanneer de diagnose wordt gesteld, maar het kan ook bij jongere honden voorkomen. De ziekte is zeldzaam bij katten.
Wat zijn enkele veel voorkomende symptomen?
De overproductie van cortisol veroorzaakt symptomen zoals haaruitval, potbuikig uiterlijk, toegenomen eetlust, en toegenomen drinken en urineren, genaamd polydipsie en polyurie (PU/PD). Haaruitval veroorzaakt door de ziekte van Cushing komt voornamelijk voor op het lichaam, met uitzondering van het hoofd en de benen. De huid jeukt meestal niet zoals dat bij andere huidziekten wel het geval is. Als u een huidplooi oppakt bij een hond met de ziekte van Cushing, kunt u zien dat de huid dunner is dan normaal. Het huisdier kan fragiele bloedvaten hebben en kan gemakkelijk blauwe plekken krijgen. Omdat cortisol de functie van veel organen in het lichaam beïnvloedt, kunnen de tekenen van de ziekte van Cushing gevarieerd zijn. Onbehandeld kan een hypofysetumor groot genoeg worden om op de hersenen te drukken, wat kan leiden tot neurologische symptomen zoals moeite met lopen of zien, of andere aandoeningen zoals diabetes of toevallen. Honden die prednison of soortgelijke medicijnen krijgen kunnen verschijnselen ontwikkelen die lijken op de ziekte van Cushing (iatrogene Cushing genoemd). Als uw huisdier een van deze symptomen vertoont, praat dan met uw lokale dierenarts.
Welke test kan mijn dierenarts gebruiken om de ziekte van Cushing te diagnosticeren?
Er is geen enkele test om de ziekte van Cushing te diagnosticeren. De voorgeschiedenis, het lichamelijk onderzoek, en de resultaten van de eerste bloed- en urinetesten geven vaak een sterk vermoeden voor de aanwezigheid van de ziekte van Cushing. Een verhoging van het aantal witte bloedcellen of bloedplaatjes, verhoging van het leverenzym alkalische fosfatase (ALP ook wel SAP genoemd, of serum alkalische fosfatase), verhoogde bloedsuiker (hoewel niet zo hoog als de bloedsuiker waarden van diabetische patienten), verhoogd cholesterol en verdunde urine. Enkele van de specifieke testen voor de ziekte van Cushing zijn urine cortisol/creatinine ratio, lage dosis dexamethason suppressie test, hoge dosis dexamethason suppressie test, en een ACTH stimulatie test. Zie Wat betekenen die laboratoriumtests? voor aanvullende informatie over laboratoriumtests.
Omdat grote hoeveelheden cortisol in het lichaam het immuunsysteem onderdrukken, kunnen honden met de ziekte van Cushing meer kans hebben op bacteriële infecties, met name blaasontstekingen. Een kweek van de urine kan nodig zijn om de infectie te diagnosticeren, omdat ze misschien geen typische tekenen vertonen, zoals zich inspannen om te plassen.
Patiënten met de ziekte van Cushing kunnen een vergrote lever of vergrote bijnieren hebben (beide als de hypofyse afhankelijk is, maar slechts een als de hond een bijniertumor heeft). Uw dierenarts kan röntgenfoto’s maken of echo’s gebruiken om de lever of de bijnieren te controleren. De bijnieren kunnen niet altijd worden gezien tijdens een echografisch onderzoek bij huisdieren met de ziekte van Cushing. Bij sommige huisdieren met een bijniertumor, kan de tumor worden gezien groeien in grote bloedvaten dicht bij de bijnier of uitzaaiingen van de tumor kan worden gezien in de lever.
Wat zijn de behandelingsmogelijkheden voor de ziekte van Cushing?
Oral Medication: Levenslang orale medicatie wordt vaak voorgeschreven voor de ziekte van Cushing die afhankelijk is van de hypofyse om de symptomen te helpen beheersen. De meest gebruikte medicijnen voor de behandeling van de ziekte van Cushing zijn Trilostane en o,p’-DDD (ook wel Mitotane of Lysodren genoemd). De initiële behandeling van o,p’-DDD, inductie genoemd, wordt in eerste instantie dagelijks of tweemaal daags gegeven gedurende ongeveer een week (soms meer, soms minder), maar het kan ernstige bijwerkingen hebben, dus huisdieren die worden behandeld voor de ziekte van Cushing moeten goed in de gaten worden gehouden. Na de inductie wordt o,p’-DD minder vaak gegeven, meestal een- of tweemaal per week voor het leven van het huisdier. Bij sommige huisdieren zullen de tekenen van de ziekte van Cushing later in het leven terugkomen, ook al krijgen ze o,p’-DDD. Trilostane heeft over het algemeen minder bijwerkingen dan o,p’-DDD en is gemakkelijker te behandelen, maar het is wel duurder. Voor huisdieren met bijnierafhankelijke Cushing zijn o,p’-DDD en Trilostane niet zo effectief in het verminderen van de symptomen als bij huisdieren met hypofyse-afhankelijke Cushing’s disease. Bespreek met uw dierenarts welke behandeling het beste is voor uw huisdier.
Bestraling: Bestraling kan worden gebruikt om de grootte van een hypofysetumor te verkleinen. Deze behandeling is het meest effectief op kleine tumoren om de symptomen van hypofyse-afhankelijke Cushing’s disease te helpen verminderen.
Chirurgie: Behandeling van bijnierafhankelijke ziekte van Cushing is door chirurgische verwijdering van de aangetaste bijnier. Bijniertumoren kunnen, als ze kanker hebben, uitzaaien naar andere delen van het lichaam, in welk geval niet alle kanker door een operatie kan worden verwijderd. Vóór de operatie kan een medische behandeling worden gegeven om de hormoonspiegels vóór de operatie te verlagen. Trilostane kan effectief zijn in het controleren van de tekenen van Cushing bij sommige honden met bijniertumoren, maar is geen definitieve behandeling.
Transsphenoïdale chirurgie wordt gebruikt om een hypofysetumor te verwijderen. De chirurg gebruikt een exoscoop, een lange buis met een lamp aan het uiteinde voor vergroting en verlichting, om de hypofyse te bereiken via het zachte gehemelte in de mond om toegang te krijgen tot de schedelbasis waar de hypofyse zich bevindt. Chirurgische verwijdering van de tumor elimineert over het algemeen de noodzaak van levenslange medicatie.
Wat is de prognose?
De prognose voor hypofyse-afhankelijke ziekte van Cushing met behandeling is meestal goed. Sommige verschijnselen zullen snel verdwijnen en andere geleidelijk. Eetlust en waterconsumptie keren meestal terug naar normaal in een paar weken, terwijl volledige terugkeer van de vacht enkele maanden kan duren. Met hypofyse chirurgie, ruwweg 85 tot 95 procent van de honden die de tumor verwijderd hebben, hebben hormonale remissie, wat betekent dat het de hormonale disbalans en de symptomen geneest en ook de neurologische symptomen verlicht. Voor honden met bijniertumoren kan een operatie mogelijk genezend zijn. Behandeling van een type van de ziekte van Cushing, hetzij hypofyse of bijnier, voorkomt niet de ontwikkeling van de andere.
Deze informatie is niet bedoeld als vervanging voor diergeneeskundige zorg. Volg altijd de instructies van uw dierenarts. Washington State University aanvaardt geen aansprakelijkheid voor letsel aan u of uw huisdier opgelopen door het volgen van deze beschrijvingen of procedures.