William III and II (4 november 1650 – 8 maart 1702) was koning van Engeland en Ierland vanaf 13 februari 1689 (als William III) en hij was koning van Schotland vanaf 11 april 1689 (als William II). Hij bleef koning tot zijn dood op 8 maart 1702.
1689 – 8 maart 1702
11 april 1689
James II & VII
Anne
Mary II
4 juli 1672 – 8 maart 1702
Willem II
Tweede stadhouderloze periode
4 november 1650 –
8 maart 1702
William II
Johannes Willem Friso (titulair)
4 november 1650
Binnenhof, Den Haag, Nederlandse Republiek
8 maart 1702 (51 jaar oud)
Kensington Palace, Middlesex, Koninkrijk Engeland
12 april 1702
(m. 1677; overleden 1694)
William II, prins van Oranje
Mary, Princess Royal
Protestant
William werd in Nederland geboren als Prins Willem Hendrik van Oranje. Zijn moeder was Mary Stuart. Mary was de zuster van de koning van Engeland, Jacobus II, dus koning Jacobus was de oom van William. Willem trouwde op 4 november 1677 met de dochter van koning James, Mary (zijn eigen volle nicht).
De protestantse meerderheid in Engeland was niet gecharmeerd van koning James, en hij werd omvergeworpen in de “Glorious Revolution” van 1688. Willem landde in Engeland (bij Brixham) met een Nederlands leger.Toen Willem landde, smolt de steun van James weg. Jacobus mocht naar Frankrijk vertrekken, en Willem werd de laatste persoon die met succes Engeland met geweld binnenviel. De gebeurtenissen staan bekend als de Glorious Revolution.
Het Engelse Parlement bood William en Mary gezamenlijk de Engelse kroon aan (en als de een zou sterven zou de ander monarch zijn), waardoor zij William III en Mary II werden. Dit werd later bekend als het bewind van William en Mary. Er werden wetten aangenomen die het parlement beschermden tegen onredelijke daden van de vorst, die godsdiensttolerantie garandeerden aan protestantse non-conformisten, maar die de godsdienstvrijheid van rooms-katholieken en niet-christelijke geloofsovertuigingen beperkten.
William riep in 1689 een Conventie van de Schotse Estates bijeen en stuurde hun een verzoenende (~vriendelijke) brief, in tegenstelling tot James, die had geprobeerd hun bevelen te geven. Op 11 april, de dag van de Engelse kroning, verklaarde de conventie uiteindelijk dat James niet langer koning van Schotland was. William en Mary werd de Schotse kroon aangeboden, en zij aanvaardden die op 11 mei. De Jacobieten probeerden meer dan 50 jaar lang James en zijn erfgenamen opnieuw te laten installeren.
Williams vijand was de koning van Frankrijk, Lodewijk XIV, die James beschermde en steunde in zijn pogingen terug te keren. In Ierland werden de in meerderheid rooms-katholieken versterkt door Franse troepen onder leiding van Jacobieten. Willem leidde persoonlijk zijn leger naar de overwinning in de Slag bij de Boyne in 1690. James vluchtte terug naar Frankrijk.
Er volgde een Negenjarige Oorlog tussen een coalitie onder leiding van Willem, en Frankrijk. De Engels-Nederlandse alliantie deed het goed op zee en versloeg een Franse vloot bij La Hogue in 1692. Anderzijds verloor de alliantie Namen in 1692, en de Slag bij Landen op het land, in 1693.
Mary stierf op 12 december 1694 aan de pokken, waardoor Willem alleen kwam te staan. Hij werd uiteindelijk opgevolgd door zijn schoonzuster, koningin Anne. Nog een feit is van groot belang. In 1701 werd een Akte van het Parlement aangenomen die de opvolging van de tronen van Engeland en Ierland alleen aan protestanten regelde. Schotland maakte geen deel uit van deze regeling tot de parlementaire unie van de twee koninkrijken in 1707.