Mounce is er een expert in, omdat hij in de vertaalcomités heeft gezeten voor twee van de best verkochte vertalingen: de New International Version (NIV) en de English Standard Version (ESV).
“Als je een goede Engelse vertaling hebt, heb je wel wat er in de oorspronkelijke Bijbel staat.” – Bill Mounce
“Er is een Italiaans spreekwoord dat zegt dat vertalers verraders zijn,” zegt Mounce. “Dat betekent dat alle vertalers verraders zijn van de oorspronkelijke betekenis van de tekst. Je kunt het gewoon niet precies krijgen.”
Hij zegt dat vertalers daarom zo hard werken om hun werk zo goed mogelijk te doen. Maar over het algemeen zijn er, ondanks syntactische verschillen, niet echt verschillen in betekenis.
Om te zien hoe goed de vertalers hun werk hebben gedaan, stelt Mounce voor om de Christelijke Standaard Bijbel te vergelijken met de New American Standard Bible en de NET Bible. Zien hoe vergelijkbaar ze zijn zou mensen vertrouwen moeten geven, omdat Mounce gelooft dat er meer overlap is tussen Engelse vertalingen dan verschil.
“Veel mensen, wanneer ze erachter komen dat ik Grieks onderwijs, zeggen ‘Ik zou graag willen weten wat de Bijbel werkelijk zegt – ik moet Grieks leren,’ vertelt Mounce aan Eternity.
“Ze zijn altijd een beetje verbaasd over mijn antwoord. Ik zeg: ‘Nou, als je een goede Engelse vertaling hebt, heb je wel wat de oorspronkelijke Bijbel zegt.’
“Verschillende vertalingen hebben verschillende vertaalfilosofieën, die een aantal wild verschillende vertalingen gaan opleveren, maar als je er op neerkomt, is de betekenis van een vers hetzelfde in de ESV en de NIV?”
“Je zult merken dat ze bijna altijd hetzelfde zijn.”
Mythe ontkracht
Mounce is een beetje een mythe-buster – en één mythe die hij ontkracht is het idee van een woord-voor-woord vertaling van de Bijbel.
“Ik stopte gistermorgen bij een koffieshop – waar ik weet dat veel studenten van Moore College koffie drinken,” begint Mounce, die op bezoek is in Australië.
“En daar was een meisje Jeremia aan het bestuderen en ik kon zien dat het een ESV was. Dus ik begon gewoon met haar te praten. Ze zei dat veel studenten de ESV goed vinden, ‘omdat die dichter bij het origineel staat…’
“En ik dacht dat dat een heel interessante discussie was. Want als je met dichter bij het origineel bedoelt meer woord-voor-woord, dan is de ESV misschien een beetje die kant op, maar het probleem is – en dit geldt voor alle ‘formele equivalente’ vertalingen … in elk vers hebben ze de woorden moeten veranderen ….
“Dus, ze zijn niet echt ‘dichter’ bij de originele tekst.”
Er bestaat niet zoiets als een letterlijke vertaling
Mounce vervolgt: “Als je zegt ‘wat voor Bijbel wil je?’ Mensen zeggen: ‘Ik wil een letterlijke Bijbel.’ Daar zijn een paar problemen mee.
“Eén is dat ze met ‘letterlijk’ over het algemeen woord-voor-woord bedoelen, en ze stellen dat gelijk aan nauwkeurigheid. Het probleem is dat er niet zoiets bestaat als een letterlijke vertaling.
“Wat ik graag zeg is dat de NIV dichter bij de betekenis van de oorspronkelijke tekst staat. En dat is waar vertalen voor is. Vertalen gaat niet over het kopiëren van de vorm van de ene taal in de andere. Vertalen gaat over het nauwkeurig overbrengen van de betekenis van de oorspronkelijke auteur, de bedoeling van de auteur, in een andere taal.”
“Ik denk dat de NIV dat heel goed doet.”
Aangezien Mounce een van de weinige mensen is – of mogelijk de enige – die aan twee grote Bijbelvertalingen heeft gewerkt, vroegen we hem wat de verschillen waren tussen die versies.
“Ik heb het niet echt uitgerekend, maar ik denk dat er ongeveer 80% overlap is.”
“Wanneer we grafieken maken van de verschillende vertalingen, hebben we de neiging om ze als punten op een lijn te laten zien, maar het zouden eigenlijk overlappende cirkels moeten zijn – ze hebben veel meer gemeen dan dat ze verschillen.”
“Maar de ESV probeert een beetje dichter bij de werkelijke woorden te blijven. We zouden vertalen tot een punt waar mensen konden achterhalen wat het betekent en dat was oké. De NIV probeert een beetje meer begrijpelijk te zijn.”
Alle bijbelvertalingen zijn interpretatief, zegt Mounce. De NIV gaat een beetje verder – niet veel, maar een beetje verder – om de betekenis van de tekst duidelijker te maken.
Het leven in de vertaalcommissies
Mounce vond het interessant om zijn hoofd rond de NIV te moeten krijgen terwijl hij nog steeds bezig was met het vertalen van de ESV. Opgegroeid met de Revised Standard Version (RSV), voelde het natuurlijk om te werken aan de ESV, die hij beschreef als een evangelisch-vriendelijke update van de RSV. Maar toen hij in de NIV commissie ging, vond hij het in het begin een beetje moeilijk.
“Ik moest ervoor zorgen dat ik stopte met het lezen van andere versies, omdat ik geen veranderingen wilde suggereren die de NIV in de ESV zouden veranderen. Ik moest uitzoeken wat het ritme van de NIV was. Nu ik er aan gewend ben, geef ik echt de voorkeur aan de NIV. Het communiceert zo goed met een breed evangelisch publiek.”
“Een van de dingen die ik leuk vind aan de NIV is dat het zeer verfijnd is, qua stijl, het is zeer genuanceerd en het is zeer zorgvuldig.”
“Je kunt niet die hoeveelheid informatie toevoegen die het toevoegt en toch een Bijbel genoemd worden.” – Bill Mounce
Het passeren van ‘The Passion’
Mounce is niet gecharmeerd van elke ‘vertaling’. Uit het niets vraagt Eternity hem naar de meest controversiële vertaling van het moment – De Passievertaling. “Mijn zoon heeft me verteld over De Passie Vertaling en hij heeft een aantal van de bijzonderheden doorgenomen die hij op school heeft geleerd.”
“Gebaseerd op wat hij me vertelt, is het geen Bijbel.”
“Je kunt niet die hoeveelheid informatie die het toevoegt en toch een Bijbel worden genoemd. Het is een lopend commentaar op de Bijbel of iets dergelijks.”
“Maar wanneer je begint met het toevoegen van ideeën – en nogmaals, ik heb hier geen kennis uit de eerste hand van, anders dan verzen die hij mij heeft voorgelezen – wanneer je begint met het lezen van verzen die groothandelsinformatie bevatten die niet in het origineel staat, is het niet langer een Bijbel.”
Engels is een bewegend doel – onze taal verandert snel – en Mounce denkt dat Bijbelvertalingen gelijke tred zullen moeten houden. Als ik vraag of we ‘stabiele’ bijbelvertalingen hebben, zegt hij van wel – “voor elk punt in de tijd.”
“Dus, bijvoorbeeld, toen we de ESV deden, was het de bedoeling om in de stroom van vertalingen van Coverdale en de King James te zitten. Als je in een kerk was opgegroeid, kon je die woorden en zinnen begrijpen. Dus het was zeer stabiel. En de NIV ook.
“Het probleem is dat het Engels zo snel verandert. We kunnen dingen lezen die we 20 jaar geleden vertaalden en het klinkt zo vreemd voor ons.
“Lange tijd was het de gender-taal kwestie. Elke vertaling heeft zijn eigen beslissing genomen over hoe het omgaat met de verandering in geslachtstaal en dat zal alleen maar doorgaan.”
Is er een nieuwe NIV op komst?
“Dit wordt ons vaak gevraagd,” onthult Mounce.
“We komen elke zomer een week bij elkaar en nemen de suggesties van het comité door, maar ook vertaalvoorstellen die van buiten komen.”
“Het Bijbelvertaalcomité controleert de tekst van de NIV, maar we hebben geen controle over wanneer de volgende update zal zijn. Die zijn ongelooflijk duur om te doen en dat is een beslissing die Biblica en Zondervan samen nemen. Maar er zullen altijd updates zijn – dat is de oorspronkelijke opdracht van de NIV.”
Mounce denkt dat een nieuwe NIV nog wel even op zich zal laten wachten omdat de commissie nog druk bezig is de hele Bijbel door te nemen.
“Het doet geen goed als je de Bijbel leest maar er niet echt in gelooft.” – Bill Mounce
Beste eenvoudige Engelse Bijbel?
Mounce beveelt de New Living Translation (NLT) aan, een “natuurlijke taalvertaling,” en de New international Readers Version (NIRV) als voorloper van de NIV.
Hij zegt dat de NLT een goede vertaling is die zeer begrijpelijk is.
“Maar ik beveel ook de NIRV aan. Dit is een versie van de NIV die is ontworpen voor mensen die Engels als tweede taal leren. Het leest heel gemakkelijk.”
“Het leuke van de NIRV is dat als je hem als jongere leest – en als je ouder wordt en je wilt een andere Bijbel, dan kun je heel gemakkelijk overstappen op de NIV. Het is niet totaal anders.
“Dus, de combinatie van de NIV en de NIRV is echt goed. Toen ik predikant was, gebruikten we de NIRV voor al ons jeugdwerk en onze kinderen, omdat we wisten dat ze naar de NIV zouden overstappen.”
Het belangrijkste van de Bijbel die je leest
Zelfs Bijbelvertalingen die historisch tegen elkaar zijn uitgespeeld zijn allemaal goed, zegt Mounce. Zoals Bruce Waltke – een professor in Hebreeuws en het Oude Testament – heeft gezegd: “Geen van hen zou je naar ketterij leiden; ze zullen je allemaal naar het evangelie leiden. Wat we moeten doen is ze geloven.”
Mounce bevestigt: “Het doet geen goed als je de Bijbel leest maar er niet echt in gelooft.”
Hij moedigt mensen aan door hen uit te dagen te beslissen of ze geloven dat de Bijbel waar is of niet en of ze er op gaan vertrouwen of niet. “Want als je dat doet, wordt het lezen anders. Gods Geest is aan het werk en helpt je de waarheid van de Bijbel te begrijpen en vervolgens toe te passen op je leven. En dat is echt belangrijk. Het is niet alleen een academische beslissing. Het is niet zoals het lezen van een goede Hemingway roman,” zegt hij.
“Je leest iets dat de boodschap van het leven overbrengt. Maar je moet er echt in geloven om wat er staat ook echt in praktijk te brengen.”
Email this Story
Why not send this to a friend?
Share