Geschiedenis van de opgravingen

Beschrijving van de overblijfselen

De stad Pompeii heeft een onregelmatige vorm gekregen doordat zij is gebouwd op een prehistorische lavastroom. Uit opgravingen blijkt dat het zuidwestelijke deel van de stad het oudste is, maar de geleerden zijn het niet eens over de stadia waarin de muren werden uitgebreid of over wie de bouwers waren. De muren hebben een omtrek van 3 km en omsluiten een gebied van ongeveer 66 hectare. Zeven stadspoorten zijn opgegraven. De belangrijkste straat, die in zuidoost-noordwestelijke richting liep, was de Via Stabiana; hij verbond de Porta Vesuvio, of Vesuviuspoort (144 voet boven de zeespiegel), in het hoogste deel van de stad, met de Porta di Stabia, of Stabiae poort (26 voet), in het laagste deel. Door deze poort kwam het verkeer van de Sarnus en Stabiae. Deze straat werd doorkruist door twee andere hoofdstraten, de Via dell’Abbondanza en de Via di Nola.

De openbare gebouwen zijn voor het grootste deel gegroepeerd in drie gebieden: het Forum (hoogte 110 voet), gelegen in het grote vlakke gebied in het zuidwesten; het Driehoekige Forum (82 voet), staande op een hoogte aan de rand van de zuidelijke muur met uitzicht op de baai; en het Amphitheater en Palaestra, in het oosten.

Het Forum was het centrum van het religieuze, economische en gemeentelijke leven van de stad; het was een grote rechthoekige ruimte, omgeven door een zuilenportiek van twee verdiepingen. Aan de noordkant domineerde het Forum met de tempel die gewijd was aan de drie goden van het Capitool: Jupiter, Juno, en Minerva. In het oosten bevond zich het Macellum, of de grote markt voor levensmiddelen. In het zuiden bevonden zich het kleine heiligdom van de Lares (beschermgoden), gebouwd na de aardbeving in 62 n.C.; de tempel van Vespasianus; en het imposante hoofdkantoor van de wolindustrie, opgericht door de rijke beschermvrouwe Eumachia. Tegenover het Capitolium, aan de zuidkant van het Forum, bevonden zich de vergaderplaats van de stadsraad en de kantoren van de magistraten van de stad. De grote basiliek, met de hoofdzaal die aan vier zijden door een gang wordt omgeven, is het architectonisch belangrijkste gebouw van de stad; zij is van groot belang voor de studie van de oorsprong en de ontwikkeling van de christelijke basiliek. Het diende als overdekte beurs en als plaats voor de rechtspraak. In het westen bevond zich de Tempel van Venus Pompeiana, de beschermgod van Pompeii. Tegenover de basiliek stond de Tempel van Apollo, een van de vroegste in de stad.

Het driehoekige Forum is de plaats van de Dorische Tempel, de oudste tempel in Pompeii. Tussen de 3e en de 1e eeuw v. Chr. werden ten oosten van het Driehoekige Forum een theater, een palaestra (sportterrein) en een klein overdekt theater gebouwd. De tempels van Zeus Meilichius en van Isis en de oude Samnitische palaestra lagen vlakbij. In de oostelijke hoek van Pompeii lag het amfitheater, en in het westen werd een grote palaestra gebouwd ter vervanging van de oude Samnitische palaestra. Baden waren verspreid over de stad: de Stabische Baden (die dateren van vóór de Romeinse periode), de Forum Baden, de Centrale Baden (nog in aanbouw ten tijde van de uitbarsting), en vele baden in luxueuze privé-woningen.

Maar belangrijker dan de openbare gebouwen, waarvan voorbeelden zijn opgegraven op andere plaatsen, zijn de honderden privé-woningen. Deze zijn uniek, want alleen in Pompeii is het mogelijk de geschiedenis van de Italiaanse en Romeinse huisarchitectuur gedurende ten minste vier eeuwen te volgen. De vroegste huizen dateren uit de eerste Samnitische periode (4de-3de eeuw v. Chr.). Het Huis van de Chirurgijn is het bekendste voorbeeld van het vroege atriumhuis dat in deze periode werd gebouwd.

De meest luxueuze huizen werden gebouwd in de tweede Samnitische periode (200-80 v. Chr.), toen intensievere handel en culturele contacten leidden tot de invoering van Hellenistische verfijningen. Het Huis van de Faun beslaat een heel stadsblok en heeft twee atria (hoofdkamers), vier triclinia (eetkamers), en twee grote peristyle tuinen. De gevel is opgetrokken uit fijnkorrelig grijs tufsteen uit Nuceria, het belangrijkste bouwmateriaal uit deze periode. De muren zijn versierd in de stijl van de eerste Pompejaanse beschildering, die met marmer beklede muren imiteert door middel van beschilderd stucwerk. Het beroemde Alexander de Grote mozaïek dat in het Huis van de Faun is gevonden, is waarschijnlijk een kopie van een verloren gegane Hellenistische schildering. Veel huizen uit deze periode waren versierd met uitgebreide vloermozaïeken. (Zie mozaïek: Romeinse mozaïeken.) Het Huis van de Zilveren Bruiloft, met zijn imposante atrium met hoge zuilen, werd ook in deze periode gebouwd, maar het onderging latere verbouwingen. De fraaie banketzaal en de exedra, die dienst deed als schoollokaal voor de kinderen van de familie, waren gedecoreerd in de Tweede Pompeïsche, of Architecturale, stijl, die populair was van 80 v. Chr. tot 14 v. Chr.

Het grote aantal huizen dat in de Samnitische periode werd gebouwd, maakte het noodzakelijk om in de Romeinse periode minder huizen te bouwen. De huizen die werden gebouwd waren meestal minder imposant, met lagere atria, maar met een meer uitgewerkte decoratie. Het huis van Marcus Lucretius Fronto is een klein maar elegant huis uit de Romeinse keizertijd. Het tablinum (bureau van de meester) is versierd in bijzonder fijne Derde Pompejaanse, of Egyptiserende, stijl, gewoonlijk gedateerd van het begin van het keizerrijk tot de aardbeving. Het huis van de Vettii is typerend voor de huizen van de welvarende koopmansklasse uit de Romeinse tijd. Sommige van zijn vertrekken zijn in de Vierde Pompeische, of Ornamentale, stijl versierd.

Het atrium-peristyle huis, met zijn knappe schilderijen, elegante meubelen, en prachtige tuinen met fonteinen en bronzen en marmeren beeldhouwwerken, is niet zo typisch als algemeen wordt aangenomen. Er zijn ook talrijke kleine huizen verspreid over de stad, waaronder veel winkelhuizen. Opgravers bewaren nu zo volledig mogelijk alle aspecten van het leven in de oudheid. De huizen van de bescheidenen zijn even informatief als die van de rijken. Veel daken, tweede verdiepingen, en balkons zijn gerestaureerd.