Persona – De “ik”, meestal ideale aspecten van onszelf, die we aan de buitenwereld presenteren.
De persona is … een functioneel complex dat ontstaat om redenen van aanpassing of persoonlijk gemak.
De persona is datgene wat men in werkelijkheid niet is, maar waarvan men zelf en anderen denken dat men het is.
Persona als sociaal masker
Oorspronkelijk betekende het woord persona een masker dat door acteurs werd gedragen om aan te geven welke rol zij speelden. Op dit niveau is het zowel een beschermende bedekking als een troef in de omgang met andere mensen. De beschaafde maatschappij hangt af van de interactie tussen mensen via de persona.
Er zijn inderdaad mensen die geen ontwikkelde persona hebben… die van het ene sociale solecisme naar het andere strompelen, volkomen onschuldig en ongevaarlijk, zielenpootjes of aantrekkelijke kinderen, of, als het vrouwen zijn, spookachtige Cassandra’s gevreesd om hun tactloosheid, eeuwig onbegrepen, nooit wetend waar ze over gaan, altijd vergiffenis voor lief nemend, blind voor de wereld, hopeloze dromers. Aan hen kunnen we zien hoe een verwaarloosde persona werkt.
Masker als Collectief Compromis
Voordat de persona van het ego is onderscheiden, wordt de persona als individualiteit ervaren. In feite is er, als sociale identiteit enerzijds en als ideaalbeeld anderzijds, weinig individueels aan.
Het is, zoals de naam al aangeeft, slechts een masker van de collectieve psyche, een masker dat individualiteit veinst en anderen en zichzelf laat geloven dat men individueel is, terwijl men slechts een rol speelt waardoor de collectieve psyche spreekt.
Wanneer we de persona analyseren, ontdoen we ons van het masker, en ontdekken we dat wat individueel leek, in wezen collectief is; met andere woorden, dat de persona slechts een masker was van de collectieve psyche. In wezen is de persona niets echts: het is een compromis tussen individu en maatschappij over wat een man moet lijken te zijn. Hij neemt een naam aan, verdient een titel, oefent een functie uit, hij is dit of dat. In zekere zin is dit alles reëel, maar in verhouding tot de wezenlijke individualiteit van de betrokkene is het slechts een secundaire werkelijkheid, een compromisvorming, waarin anderen vaak een groter aandeel hebben dan hijzelf.
De val van een geslaagde persona
Een psychologisch begrip van de persona als functie van de verhouding tot de buitenwereld maakt het mogelijk er naar believen een aan te nemen en te laten vallen. Maar door een bepaalde persoonlijkheid te belonen, nodigt de buitenwereld uit tot identificatie ermee. Geld, respect en macht komen toe aan diegenen die een sociale rol met volle overtuiging en goed kunnen vervullen. Van een nuttig gemak kan de persona daarom een val worden en een bron van neurose.
Een mens kan zich niet ongestraft van zichzelf ontdoen ten gunste van een kunstmatige persoonlijkheid. Zelfs de poging daartoe brengt, in alle gewone gevallen, onbewuste reacties teweeg in de vorm van slechte stemmingen, affecten, fobieën, obsessieve ideeën, terugwijkende ondeugden, enz. De sociale “sterke man” is in zijn privé-leven vaak nog maar een kind als het om zijn eigen gevoelsgesteldheid gaat.
De eisen van fatsoen en goede manieren zijn een extra aansporing om een deftig masker op te zetten. Wat zich achter het masker afspeelt, wordt dan “privé-leven” genoemd. Deze pijnlijk bekende splitsing van het bewustzijn in twee figuren, vaak ongerijmd verschillend, is een scherpzinnige psychologische operatie die zeker zijn weerslag zal hebben op het onbewuste.
Identificatie met de persona
Tot de gevolgen van identificatie met een persona behoren: we verliezen uit het oog wie we zijn zonder een beschermende bedekking; onze reacties worden vooraf bepaald door collectieve verwachtingen (we doen en denken en voelen wat onze persona “zou moeten” doen, denken en voelen); de mensen die dicht bij ons staan klagen over onze emotionele afstand; en we kunnen ons geen leven voorstellen zonder de persona.
Voor zover ego-bewustzijn geïdentificeerd is met de persona, wordt het verwaarloosde innerlijke leven (gepersonifieerd in de schaduw en anima of animus) geactiveerd ter compensatie. De gevolgen, ervaren in symptomen die kenmerkend zijn voor neurose, kunnen het proces van individuatie stimuleren.
Er is immers iets individueels in de eigenaardige keuze en afbakening van de persona, en … ondanks de exclusieve identiteit van het ego-bewustzijn met de persona is het onbewuste zelf, iemands werkelijke individualiteit, altijd aanwezig en maakt zich indirect, zo niet direct, voelbaar. Hoewel het ego-bewustzijn in eerste instantie identiek is met de persona – die compromisrol waarin we voor de gemeenschap paraderen – kan het onbewuste zelf nooit tot het punt van uitsterven worden onderdrukt. Zijn invloed manifesteert zich vooral in de bijzondere aard van de contrasterende en compenserende inhoud van het onbewuste. De zuiver persoonlijke houding van de bewuste geest roept reacties op van de kant van het onbewuste, en deze, samen met persoonlijke verdringingen, bevatten de kiemen van individuele ontwikkeling.
© uit Daryl Sharp’s Jung Lexicon, overgenomen met vriendelijke toestemming van de auteur.
Volg op dit Onderwerp
Als dit onderwerp u stof tot nadenken heeft gegeven, is een manier om er een vervolg aan te geven het aangaan van een Jungiaans analyseproces.
Om u te helpen dit verder te onderzoeken, heb ik een aantal nuttige artikelen en pagina’s op deze website staan. Bijvoorbeeld:
Werken met Jungiaanse Theorie en Praktijk gaat over dieper ingaan op Jungiaans werk.
Jungiaanse Analyse – een Avontuur in het Zelf verkent het onderwerp verder.
Om meer over mij te weten te komen, verwijs ik naar Jungiaans Analist – Melbourne.
U kunt luisteren naar een podcast met Laura London in haar Speaking of Jung serie, kijk op deze Podcast met Laura London.
In deze tijd van online ontmoetingen en ‘sociale distantie’ als gevolg van Covid, is het niet ongebruikelijk om online te praten. Om in contact te komen voor een eerste contact om te zien of het mogelijk is om met mij te werken, verwijs naar mijn Contact Pagina voor uw eerste aanvraag.