Dit artikel van Capt. Carl Otis Schuster, U.S. Navy (ret.) verscheen oorspronkelijk in het juni 2008 nummer van Vietnam magazine. Een rapport van de National Security Agency dat in 2007 werd vrijgegeven, onthult ondubbelzinnig dat de vermeende aanval van 4 augustus 1964 door Noord-Vietnam op Amerikaanse torpedojagers nooit heeft plaatsgevonden.
In de eerste dagen van augustus 1964 zette een reeks gebeurtenissen voor de kust van Noord-Vietnam en beslissingen die werden genomen in Washington, D.C., de Verenigde Staten op een koers die het volgende decennium grotendeels zou bepalen en die tot op de dag van vandaag zwaar zou doorwegen in het Amerikaanse buitenlands beleid. Wat er wel en niet gebeurde in de Golf van Tonkin op 2 en 4 augustus is lang omstreden geweest, maar de beslissingen die de regering-Johnson en het Congres namen op basis van een interpretatie van die gebeurtenissen waren ontegenzeggelijk monumentaal.
Hoewel veel feiten en details in de afgelopen 44 jaar naar boven zijn gekomen om de meeste waarnemers ervan te overtuigen dat sommige van de gerapporteerde gebeurtenissen in de Golf nooit echt hebben plaatsgevonden, bleven belangrijke delen van de kritieke inlichtingeninformatie tot voor kort geheim.
Eind 2007 werd die informatie eindelijk openbaar gemaakt toen een officiële geschiedenis van de National Security Agency (NSA) van de signals intelligence (SIGINT) in Vietnam, geschreven in 2002, werd vrijgegeven in antwoord op een Freedom of Information Act-verzoek. Met dat rapport, na bijna vier decennia, draaide de NSA officieel haar oordeel terug over de gebeurtenissen van 4 augustus 1964, die die nacht hadden geleid tot de op televisie uitgezonden boodschap van President Lyndon Johnson aan de natie: “De aanvankelijke aanval op de torpedobootjager Maddox, op 2 augustus, werd vandaag herhaald door een aantal vijandige schepen die twee Amerikaanse torpedo’s aanvielen…. Luchtactie is nu in uitvoering tegen kanonneerboten en bepaalde ondersteunende faciliteiten in Noord-Vietnam die zijn gebruikt bij deze vijandige operaties.”
De volgende dag richtte de president zich tot het Congres met het verzoek om de bevoegdheid om “alle noodzakelijke maatregelen te nemen ter ondersteuning van de vrijheid en ter verdediging van de vrede in Zuidoost-Azië.”
Een gezamenlijke resolutie van het Congres van 7 augustus 1964 gaf de president de bevoegdheid om de Amerikaanse te vergroten in de oorlog tussen Noord- en Zuid-Vietnam en diende als rechtsgrondslag voor escalaties in de regeringen van Johnson en Nixon die waarschijnlijk in het niet vielen bij wat de meeste Amerikanen zich in augustus 1964 konden voorstellen.
De speculaties over de motieven van de regering rond het incident in de Golf van Tonkin zelf en het daaropvolgende achterhouden van belangrijke informatie zullen waarschijnlijk nooit ophouden, maar het feitelijke inlichtingenverslag dat deze beslissingen aanstuurde is nu duidelijk. De reeks inlichtingenfouten, verkeerde vertalingen, verkeerde interpretaties en foutieve besluitvorming die plaatsvond in de Golf van Tonkin in 1964 laat zien hoe gemakkelijk analisten en functionarissen tot de verkeerde conclusies kunnen komen en een natie in een oorlog kunnen leiden.
De basis verhaallijn van het Golf van Tonkin incident is als volgt: Om ongeveer 1430 uur Vietnamese tijd op 2 augustus 1964, ontdekte USS Maddox (DD-731) drie Noord-Vietnamese torpedoboten die met hoge snelheid naderden. Samen met andere Amerikaanse oorlogsschepen voer de Maddox in internationale wateren, zo’n 28 zeemijl uit de kust van Noord-Vietnam, om informatie te verzamelen over de kustradars van dat land.
Toen de torpedoboten met hoge snelheid bleven naderen, kreeg de Maddox opdracht waarschuwingsschoten af te vuren als ze binnen 10.000 meter zouden naderen. Toen de boten dat punt bereikten, vuurde Maddox drie waarschuwingsschoten af, maar de torpedoboten bleven met hoge snelheid binnenvaren.
In de daaropvolgende vuurwisseling brachten noch Amerikaanse noch Noord-Vietnamese schepen noemenswaardige schade toe. Vliegtuigen van het vliegdekschip Ticonderoga (CVA-14) legden echter een van de boten lam en beschadigden de andere twee. Twee dagen later, op 4 augustus, keerde Maddox terug naar het gebied, gesteund door de torpedobootjager Turner Joy (DD-951). Deze keer ontdekten de Amerikaanse schepen elektronische signalen en akoestische aanwijzingen van een waarschijnlijke tweede Noord-Vietnamese marineaanval, en zij verzochten om Amerikaanse luchtsteun.
Gemaakt vanaf USS Maddox tijdens het gevecht op 2 augustus, toont deze foto een van de drie Noord-Vietnamese torpedoboten. (U.S. Navy)
De 522 pagina’s tellende officiële NSA-geschiedenis Spartans in Darkness: American SIGINT and the Indochina War, 1945-1975, heeft een nieuwe ronde van mediaverslaggeving en hernieuwd debat op gang gebracht over wat er werkelijk is gebeurd in de Golf van Tonkin. Het rapport behandelt alle aspecten van de inspanningen van de verschillende Amerikaanse SIGINT agentschappen vanaf de vroege jaren na de Tweede Wereldoorlog tot en met de evacuatie van Saigon. Het onthult wat commandanten eigenlijk wisten, wat SIGINT-analisten geloofden en de uitdagingen waarmee de SIGINT-gemeenschap en haar personeel werden geconfronteerd bij het proberen te begrijpen en te anticiperen op de agressieve acties van een fantasierijke, diep geëngageerde en ongrijpbare vijand.
Het rapport identificeert ook wat SIGINT commandanten wel en niet kon vertellen over hun vijanden en hun onbetrouwbare vrienden in de oorlog. De conclusies van het rapport over het Golf van Tonkin incident zijn bijzonder relevant omdat ze nuttige inzichten bieden in de problemen waarmee SIGINT vandaag de dag wordt geconfronteerd bij het bestrijden van onconventionele tegenstanders en de mogelijke gevolgen van het te zwaar vertrouwen op een enkele bron van inlichtingen.
De berichtgeving in de media over de beoordelingen van het NSA-rapport leidde tot een korte herhalingsoefening van de oude argumenten over de Golf van Tonkin. De populairste daarvan is dat het incident ofwel een verzinsel was ofwel een opzettelijke Amerikaanse provocatie. Dergelijke argumenten zijn geworteld in de informatie en documenten die door Daniel Ellsberg en anderen werden vrijgegeven, en werden in de loop der decennia versterkt door “verjaardagsinterviews” met sommige deelnemers, waaronder bemanningsleden en officieren van de schepen. De meeste onzekerheid heeft zich lang geconcentreerd op de vermeende tweede aanval van 4 augustus.
Helaas werden in veel van de berichtgeving in de media de gebeurtenissen van 2 en 4 augustus gecombineerd of verward tot één enkel incident. Senaatsonderzoeken in 1968 en 1975 gaven weinig opheldering over de gebeurtenissen of het bewijsmateriaal, waardoor de verschillende samenzweringstheorieën nog meer geloof kregen.
Hoewel de Noord-Vietnamese Generaal Vo Nguyen Giap in een gesprek met Robert S. McNamara in 1984 toegaf dat de eerste aanval opzettelijk was, ontkende hij dat er ooit een tweede aanval had plaatsgevonden. McNamara hield vol dat het bewijs duidelijk wees op een aanval op 4 augustus, en hij bleef dit volhouden in zijn boek In Retrospect: The Tragedy and Lessons From Vietnam.
In 1996 presenteerde Edward Moise’s boek Tonkin Gulf and the Escalation of the Vietnam War het eerste publiekelijk vrijgegeven concrete bewijs dat de SIGINT rapportage de aanval van 2 augustus bevestigde, maar niet de vermeende tweede aanval van 4 augustus. Moise’s boek was echter gebaseerd op slechts de weinige SIGINT-rapporten die hij kon verkrijgen via de Freedom of Information Act.
Het NSA-rapport is onthullend. Door de orders en operationele richtlijnen op te nemen die aan de betrokken eenheden werden gegeven, ontwikkelt de studie de voorheen ontbrekende context van de inlichtingen en after-action rapporten van het Golf van Tonkin incident.
De studie ontkracht twee sterk gekoesterde maar tegengestelde overtuigingen over wat er op beide dagen gebeurde- enerzijds dat geen van de gemelde aanvallen ooit heeft plaatsgevonden, en anderzijds dat er in feite een tweede doelbewuste Noord-Vietnamese aanval was op 4 augustus. Hoewel het totale inlichtingenbeeld van de acties en communicaties van Noord-Vietnam erop wijst dat de Noord-Vietnamezen inderdaad opdracht gaven tot de eerste aanval, blijft het onduidelijk of Maddox het oorspronkelijk beoogde doelwit was.
Het NSA-rapport onthult vertaal- en analysefouten van de Amerikaanse SIGINT-analisten – fouten die de marinetaakgroep en de nationale autoriteiten ervan overtuigden dat het Noorden opdracht had gegeven tot een tweede aanval op 4 augustus, en daardoor de bemanning van Maddox ertoe brachten haar radarcontacten en andere informatie te interpreteren als een bevestiging dat het schip opnieuw werd aangevallen. Latere SIGINT-rapportage en gebrekkige analyse die dag versterkten de eerdere onjuiste indrukken nog verder. De after-action rapporten van de deelnemers aan de Golf arriveerden in Washington enkele uren na het verslag van het tweede incident. Tegen die tijd hadden vroege nieuwsverslagen sommige meningen al gestold, en de regering-Johnson had besloten tot vergeldingsaanvallen.
De fouten die in de eerste analyse werden gemaakt, waren te wijten aan een combinatie van onervarenheid, beperkte kennis van de operaties van Noord-Vietnam en een operationele noodzaak om ervoor te zorgen dat de schepen van de Amerikaanse marine niet voor verrassingen zouden komen te staan. De achtergrondinformatie over Noord-Vietnam, zijn radarnetwerken en commando- en controlesystemen was beperkt. Eind 1958 was het duidelijk dat er in Zuid-Vietnam een grote communistische opbouw aan de gang was, maar de Amerikaanse SIGINT-gemeenschap was slecht geplaatst en slecht toegerust om daar iets aan te doen. De Amerikaanse SIGINT-middelen ter plaatse waren beperkt, evenals het aantal Vietnamese linguïsten.
Het Amerikaanse leger had drie SIGINT-stations op de Filippijnen, één voor elk van de diensten, maar hun gecombineerde dekking bedroeg minder dan de helft van alle potentiële Noord-Vietnamese communicatie. Terwijl de communistische communicatie-activiteit snel toenam, verhoogden Amerikaanse hooggeplaatste leiders hun steun aan de Zuid-Vietnamese regering. De inlichtingengemeenschap, met inbegrip van haar SIGINT-component, reageerde met een regionale opbouw ter ondersteuning van de toename van de Amerikaanse operationele troepen.
Een element van de Amerikaanse bijstand aan Zuid-Vietnam omvatte heimelijke steun voor Zuid-Vietnamese commando-invallen tegen Noord-Vietnamese transportfaciliteiten en -netwerken aan de kust. Het programma, dat werd uitgevoerd in het kader van het nationaal goedgekeurde operatieplan OPLAN-34A, vereiste van de inlichtingendiensten dat zij gedetailleerde inlichtingen verstrekten over de doelwitten van de commando’s, de kustverdediging van het Noorden en de daarmee verband houdende bewakingssystemen. Gezien het maritieme karakter van de commando’s, die vanuit Da Nang werden gelanceerd, was het grootste deel van het verzamelen van inlichtingen een taak van de marine. In die tijd vertrouwde de marine voor SIGINT-ondersteuning zwaar op Naval Support Group Activity (NSGA), San Miguel, Filippijnen, aangevuld met SIGINT-elementen over zee, Direct Support Units (DSU’s) genaamd.
De SIGINT-inspanning over zee van de marine ter ondersteuning van OPLAN-34, Desoto Missions genaamd, speelde een sleutelrol in de gebeurtenissen die uiteindelijk leidden tot het incident in de Golf van Tonkin. In 1964 probeerde de marine de omvang van de maritieme infiltratie van Noord-Vietnam in het zuiden vast te stellen en de kustverdediging van het noorden te identificeren, zodat het Military Assistance Command Vietnam (MACV) de commando-operaties van Zuid-Vietnam tegen het noorden beter kon ondersteunen.
De secundaire missie van de Golf van Tonkin-patrouilles was de Amerikaanse vrijheid van scheepvaart in internationale wateren te doen gelden. De Amerikaanse schepen werden geacht ruim buiten de door Noord-Vietnam geclaimde territoriale grens van vijf zeemijl te blijven. De maximale sluitingsafstand was oorspronkelijk vastgesteld op 20 zeemijl, maar de commandant van de Amerikaanse Zevende Vloot verlaagde deze tot 12 zeemijl. De commandant voegde ook de eis toe van het verzamelen van fotografische inlichtingen van aangetroffen schepen en vliegtuigen, alsmede weer- en hydrografische informatie.
De eerste Desoto-missie werd uitgevoerd door USS Craig (DD-885) in maart 1964. De Noord-Vietnamezen reageerden niet, waarschijnlijk omdat er op dat moment geen Zuid-Vietnamese commando operaties aan de gang waren. In feite was een eerdere Desoto-patrouille, gepland voor februari, geannuleerd vanwege bezorgdheid over mogelijke interferentie met Zuid-Vietnamese commandomissies die voor dezelfde tijd waren gepland. Om de een of andere reden werd de tweede Desoto-missie, die door Maddox zou worden uitgevoerd, echter niet afgelast, ook al zou deze op hetzelfde moment beginnen als een eind juli geplande commandomissie.
USS Maddox, 21 mrt. 1964, na te zijn omgebouwd met een SPS-40 zoekradar. (PH2 Antoine/Naval History and Heritage Command)
Terwijl Maddox in het patrouillegebied was, was ten zuidwesten van haar positie een Zuid-Vietnamese commando raid aan de gang. Bezorgdheid over de veiligheid van de operaties (OPSEC) en de daarmee samenhangende communicatiebeperkingen verhinderden dat Maddox en zijn operationele commandanten tot aan de Zevende Vloot op de hoogte waren van de commando-inval. Belangrijker was dat zij niet wisten dat de Noord-Vietnamezen agressiever begonnen te reageren op de commando-invallen. Zo werd de Zuid-Vietnamese inval op Hon Me Island, een belangrijke Noord-Vietnamese infiltratieplaats, de struikeldraad die de confrontatie op 2 augustus in de Golf van Tonkin in gang zette.
Middag op 1 augustus werden NSGA San Miguel, het SIGINT-detachement van het Korps Mariniers dat samen met het Amerikaanse leger in Leger in Phu Bai, en Maddox’s eigen DSU ontdekten allemaal de communicatie die de Noord-Vietnamese torpedoboten opdroeg om op 2 augustus uit Haiphong te vertrekken. Zowel het Phu Bai station als Maddox’s DSU wisten dat de boten orders hadden om een “vijandelijk schip aan te vallen.”
Niet wetende van de Zuid-Vietnamese commando-inval, namen allen aan dat Maddox het doelwit was. Op basis van de onderscheppingen besloot kapitein John J. Herrick, de missiecommandant ter plaatse aan boord van de nabijgelegen Turner Joy, de Desoto-patrouille van Maddox laat op 1 augustus te beëindigen, omdat hij meende “aanwijzingen te hebben dat het schip op het punt stond te worden aangevallen.”
Herricks bezorgdheid groeide toen de SIGINT-intercepties aangaven dat de Noord-Vietnamezen torpedoboten concentreerden bij Hon Me Island, 25 zeemijl ten zuidwesten van hem. NSA-analisten van stations aan de wal deelden Herricks overtuiging en stuurden een onmiddellijke waarschuwing naar alle grote Pacific Theater-commando’s – behalve naar Herrick en Maddox.
Kort daarna onderschepte het Phu Bai station het signaal dat aangaf dat de Noord-Vietnamezen van plan waren een torpedoaanval uit te voeren op “de vijand”. Phu Bai gaf een “Critic Report”-afkorting voor kritisch bericht, wat betekent dat een bericht voorrang had boven al het andere verkeer in het communicatiesysteem om onmiddellijke levering aan alle commando’s, waaronder Maddox, te verzekeren.
De daaropvolgende Noord-Vietnamese rapportage over de “vijand” kwam overeen met de locatie, koers en snelheid van Maddox. De SIGINT onderscheppingen ontdekten ook dat de Noord-Vietnamese kustradarstations Maddox volgden en zijn bewegingen doorgaven aan de uitgaande torpedoboten. Toen raakten de Noord-Vietnamese marine-autoriteiten ofwel in de war ofwel werden ze gegrepen door besluiteloosheid. Twee uur nadat het commando van het torpedoboot eskader zijn aanvalsbevel had gegeven, gaven zij vanuit Haiphong een terugroepbevel aan de havencommandant en de communicatie relaisboot.
Beide bevelen werden herhaald, maar alleen het laatste werd doorgegeven aan de torpedoboten voordat de aanval werd ingezet. Haiphong herhaalde opnieuw het terugroepbevel na de aanval. Het is nog steeds niet duidelijk of het bevel bedoeld was om de aanval te stoppen of om deze uit te stellen tot na het vallen van de avond, wanneer er een veel grotere kans op succes was. In ieder geval vond de aanval plaats op klaarlichte dag onder omstandigheden van helder zicht.
Maddox detecteerde de torpedoboten op de radar op een afstand van bijna 20.000 yards en draaide weg met zijn topsnelheid van 32 knopen. De boten volgden met hun maximum snelheid van 44 knopen en zetten de achtervolging voort gedurende meer dan 20 minuten. De kapitein van Maddox, commandant Herbert L. Ogier Jr., beval zijn schip kort na 1500 uur naar gevechtsposities te gaan. Pogingen om met de torpedoboten te communiceren mislukten, waarschijnlijk als gevolg van incompatibiliteit van taal en communicatieapparatuur.
Om 1505, toen de torpedoboten binnen 10.000 meter waren genaderd, in overeenstemming met de orders van kapitein Herrick en zoals toegestaan door het internationale recht op dat moment, vuurde Maddox drie waarschuwingsschoten af. De kanonniers van het schip gebruikten de standaard 5 mil afwijking om de boten niet te raken. Niettemin bleven de Noord-Vietnamese boten dichterbij komen met een snelheid van 400 meter per minuut. Ogier opende het vuur om 1508 uur, toen de boten nog maar zes minuten van torpedobereik verwijderd waren. Hij vroeg ook om luchtsteun.
De drie torpedoboten gingen door het Amerikaanse spervuur heen en lanceerden hun torpedo’s om 1516 uur. Ze misten allemaal, waarschijnlijk omdat de Noord-Vietnamezen te vroeg hadden gevuurd. Eén 12,7 mm mitrailleurkogel trof Maddox voordat de boten afbraken en zich begonnen terug te trekken. Vliegtuigen van de Ticonderoga kwamen om 1528 uur ter plaatse en vuurden op de boten. Beide partijen claimden successen in de uitwisseling die ze in werkelijkheid niet behaalden.
Zuni-raketten worden geladen in de buizen van een F-8E van VF-53, aan boord van de USS Ticonderoga tijdens het Tonkin-Golf Incident. (U.S. Navy)
De Amerikanen beweerden dat ze twee torpedoboten tot zinken hadden gebracht en een derde hadden beschadigd, terwijl de torpedoboten beweerden twee Amerikaanse vliegtuigen te hebben neergeschoten. In werkelijkheid werden twee van de torpedoboten beschadigd, waarvan er één de haven niet meer kon bereiken, terwijl één Amerikaans vliegtuig enige vleugelschade opliep.
De aanvankelijke evaluatie na de actie van beide kanten was positief. De Amerikaanse SIGINT-ondersteuning had ruimschoots gewaarschuwd voor de intenties en acties van Noord-Vietnam, waardoor het Amerikaanse schip zich met succes kon verdedigen. De Noord-Vietnamezen geloofden dat ze, hoewel ze één boot hadden verloren, een aanval op hun kust hadden afgeschrikt. De regering-Johnson beperkte haar reactie aanvankelijk tot een korte diplomatieke nota aan Hanoi, de allereerste diplomatieke nota van de V.S. aan die regering. Tegelijkertijd werd de Amerikaanse SIGINT in verhoogde staat van paraatheid gebracht om aanwijzingen van toekomstige Noord-Vietnamese bedreigingen van de Desoto-missies in de gaten te houden, en werden extra lucht- en zeestrijdkrachten ingezet in het westelijk deel van de Stille Oceaan.
Met de presidentsverkiezingen op drie maanden afstand en Johnson die zich opwierp als de “vredeskandidaat”, sprak de regering over de Amerikaanse vastbeslotenheid om niet te reageren op provocaties en om escalatie te vermijden.
Beide partijen besteedden 3 augustus echter aan het herzien van hun rampenplannen en het analyseren van de lessen die zij uit het incident hadden geleerd. De Amerikaanse Joint Chiefs of Staff (JCS) besloten de Desoto-patrouille van Maddox te hervatten, maar op grotere afstand van de kust, begeleid door Turner Joy en ondersteund door vliegtuigen van Ticonderoga.
De onmiddellijke zorg van Noord-Vietnam was het bepalen van de exacte positie en status van zijn torpedoboten en andere strijdkrachten. Het Noorden protesteerde ook tegen de Zuid-Vietnamese commando-inval op Hon Me Island en beweerde dat de schepen van de Desoto-missie bij die inval betrokken waren geweest. Hoewel Washington-functionarissen niet geloofden dat Hanoi de Desoto-schepen opnieuw zou aanvallen, liepen de spanningen aan beide zijden hoog op, en dit beïnvloedde hun respectieve analyses van de komende gebeurtenissen.
De reeks fouten die leidde tot de verkeerde berichtgeving van 4 augustus begon op 3 augustus, toen het station van Phu Bai de pogingen van Haiphong om de status van zijn troepen te bepalen interpreteerde als een bevel om zich te verzamelen voor verdere offensieve operaties.
Die eerste fout vormde alle daaropvolgende beoordelingen over Noord-Vietnamese bedoelingen, aangezien de Amerikaanse SIGINT het volgen van de twee Amerikaanse torpedojagers door het Noorden controleerde en rapporteerde. De Noord-Vietnamese kustradars volgden en rapporteerden ook de posities van Amerikaanse vliegtuigen die ten oosten van de schepen opereerden, waarschijnlijk de gevechtsluchtpatrouille die de Zevende Vloot ter ondersteuning had besteld. Een Noord-Vietnamese patrouilleboot volgde ook de Amerikaanse schepen en rapporteerde over hun bewegingen aan Haiphong. Amerikaanse SIGINT-analisten beoordeelden de Noord-Vietnamese berichtgeving als waarschijnlijke voorbereidingen voor verdere militaire operaties tegen de Desoto-patrouille.
Tegen het einde van 3 augustus hadden de Noord-Vietnamezen de toestand van hun torpedoboten vernomen en een bergingssleepboot opdracht gegeven de beschadigde vaartuigen te bergen. De sleepboot vertrok uit Haiphong om ongeveer 0100 uur op 4 augustus, terwijl de onbeschadigde torpedoboot, T-146, de opdracht kreeg bij de kreupele boten te blijven en alert te blijven “op vijandelijke troepen”. Om ongeveer 0600 uur hervatten de twee Amerikaanse torpedobootjagers de Desoto-patrouille.
De bemanning van geen van beide schepen was op de hoogte van de Noord-Vietnamese bergingsoperatie. Het vertrek van de Noord-Vietnamese bergingssleepboot op weg naar het beschadigde vaartuig werd aan de Amerikaanse schepen gemeld als een onderzeebootjager, geen ernstige bedreiging maar zeker meer dan een ongewapende zeesleepboot.
Kapitein Herrick had opdracht gekregen om tegen het vallen van de avond uit het patrouillegebied te zijn, dus draaide hij om ongeveer 1600 om naar het oosten. Twee uur later zond het SIGINT-station van Phu Bai een kritisch rapport uit waarin gewaarschuwd werd voor “mogelijke marineoperaties gepland tegen de Desoto-patrouille”. Vijfentwintig minuten later zond Phu Bai een tweede kritisch rapport dat zei: “…op handen zijnde plannen van marineactie mogelijk tegen Desoto Missie.”
Tegen die tijd waren de twee Amerikaanse schepen ongeveer 80 zeemijlen van de dichtstbijzijnde Noord-Vietnamese kustlijn en stoomden met 20 knopen naar het zuidoosten. Het eerste kritieke rapport uit Phu Bai bereikte Washington om ongeveer 0740 uur, Eastern Daylight Time (EDT). Minister van Defensie McNamara belde de president over het tweede Phu Bai kritiek rapport om ongeveer 0940 die ochtend. Beide mannen dachten dat een aanval op de Amerikaanse schepen op handen was.
Om 2000 uur plaatselijke tijd meldde Maddox dat hij twee oppervlakte- en drie luchtcontacten op de radar had. De contacten waren ten noordoosten van het schip, waardoor ze ongeveer 100 zeemijl van Noord-Vietnam waren, maar zeer dicht bij het Chinese eiland Hainan. De Ticonderoga liet vier A-1H Skyraiders de lucht in gaan om de schepen te ondersteunen. Tegen 21.00 uur waren ze boven hun hoofd op hun post. De oorspronkelijke radarcontacten verdwenen om 2134 uur, maar de bemanningen van Maddox en Turner Joy meenden twee snelle contacten te detecteren die met 44 knopen naderden tot hun positie.
Toen de contacten op 6.000 meter leken weg te draaien, interpreteerde de bemanning van Maddox de beweging als een manoeuvre om een torpedolancering te markeren. De sonaroperator van het schip meldde een geluidspiek – geen torpedo – die het team van het Combat Information Center (CIC) aanzag voor de melding van een inkomende torpedo.
Beide Amerikaanse schepen openden het vuur op de radarcontacten, maar meldden problemen met het vasthouden van een lock op de volg- en vuurleidingsoplossing. De eerste verslagen van de ontmoeting van de torpedojagers bereikten het Witte Huis om 1000 EDT. Twee uur later meldde Kapitein Herrick het zinken van twee vijandelijke patrouilleboten.
Met deze informatie, terug in Washington, overwogen President Johnson en zijn adviseurs hun opties. Tegen 14.00 uur EDT had de president vergeldingsaanvallen tegen Noord-Vietnamese marinebases goedgekeurd voor de volgende ochtend, 5 augustus, om 06.00 uur plaatselijke tijd, wat op 4 augustus 1900 EDT was in Washington. Ondertussen, aan boord van de Turner Joy, beval Kapitein Herrick een onmiddellijke herziening van de acties van de nacht.
Zijn beoordeling van het bewijsmateriaal deed nu bij hem twijfels rijzen over wat er werkelijk was gebeurd. Hij rapporteerde die twijfels in zijn after action report dat kort na middernacht zijn tijd op 5 augustus werd verzonden, wat om 1300 uur 4 augustus in Washington was.
Herrick verzocht om luchtverkenning voor de volgende ochtend om te zoeken naar de wrakstukken van de torpedoboten die hij dacht tot zinken te hebben gebracht. Beide berichten bereikten Washington kort na 14.00 uur EDT. Noch Herrick’s twijfels, noch zijn verkenningsverzoek werden echter goed ontvangen. Het Pentagon had al details over de “aanval” vrijgegeven, en regeringsfunctionarissen hadden al krachtige actie beloofd. Toen werden ieders twijfels weggevaagd toen een SIGINT onderschepping van een van de Noord-Vietnamese torpedoboten de bewering meldde dat het twee Amerikaanse vliegtuigen had neergeschoten in het strijdgebied.
Op 5 aug. 1964, tijdens een Pentagon nieuws briefing, geeft Sec. van Defensie Robert McNamara aan waar vliegtuigen terugvielen op Noord-Vietnamese PT boten en hun basis aan de wal als vergelding voor de twee aanvallen op Amerikaanse schepen in de Golf van Tonkin. (AP Photo)
McNamara en de JCS geloofden dat deze onderschepping beslissend het “rokende pistool” van de tweede aanval opleverde, en zo rapporteerde de president aan het Amerikaanse volk en het Congres.
Een latere herziening van de SIGINT-rapporten onthulde dat deze latere onderschepping-McNamara’s “rokende pistool”-in feite een vervolg was op, meer diepgaand verslag van de actie van 2 augustus. Bovendien bracht de latere herziening van het bewijsmateriaal de vertaal- en analysefouten aan het licht die resulteerden in de rapportage van de bergingsoperatie als voorbereidingen voor een tweede aanval. In feite probeerden de Noord-Vietnamezen contact met de Amerikaanse strijdkrachten op 4 augustus te vermijden, en zij zagen het vertrek van de Desoto patrouilleschepen als een teken dat zij konden overgaan tot het bergen van hun torpedoboten en deze terug konden slepen naar de basis.
Zij waren nooit van plan om Amerikaanse strijdkrachten aan te vallen, en waren zelfs niet van plan om de Amerikaanse strijdkrachten aan te vallen.S. troepen aan te vallen, en waren zelfs niet binnen 100 zeemijlen van de positie van de Amerikaanse torpedobootjagers op het moment van het vermeende “tweede gevecht.”
NSA-functionarissen overhandigden de belangrijke augustus SIGINT-rapporten aan het JCS-onderzoeksteam dat het incident in september 1964 onderzocht. Diezelfde rapporten werden getoond aan de selecte congres- en senaatscommissies die het incident ook onderzochten. Het geheel van de oorspronkelijke onderscheppingen werd echter pas na de oorlog onderzocht en opnieuw geanalyseerd.
De 122 aanvullende relevante SIGINT producten bevestigden dat het Phu Bai station veel van de vroege 3 augustus SIGINT onderscheppingen verkeerd had geïnterpreteerd of verkeerd had vertaald. Met die valse basis in hun gedachten, zagen de marine-analisten ter plaatse het bewijsmateriaal om hen heen als bevestiging van de aanval waarvoor ze waren gewaarschuwd.
Die vroege fouten leidden ertoe dat Amerikaanse torpedojagers het vuur openden op valse radarcontacten, hun eigen schroefgeluiden verkeerd interpreteerden als inkomende torpedo’s, en uiteindelijk een aanval rapporteerden die nooit heeft plaatsgevonden.
Ondanks de pogingen van de commando’s ter plaatse om hun fouten in de aanvankelijke after-action rapporten te corrigeren, concentreerden de ambtenaren van de regering zich in plaats daarvan op de eerste SIGINT-rapporten, met uitsluiting van alle andere bewijzen. Op basis hiervan lanceerden zij het politieke proces dat leidde tot de escalatie van de oorlog.
Het Golf van Tonkin incident en veel meer recente ervaringen versterken alleen maar de noodzaak voor inlichtingenanalisten en besluitvormers om te vermijden uitsluitend te vertrouwen op een enkele inlichtingenbron – zelfs SIGINT – vooral als andere inlichtingenbronnen beschikbaar zijn en de daaruit voortvloeiende beslissingen levens kunnen kosten. Signals Intelligence is een waardevolle bron, maar niet perfect. Zij kan worden misleid en is maar al te vaak onvolledig. Zoals alle inlichtingen moeten zij in hun context worden geanalyseerd en gerapporteerd. Mensen zijn menselijk en maken fouten, vooral onder de druk van een crisis of fysieke bedreiging van degenen die zij steunen. Dat is misschien wel de meest blijvende les van Amerika’s gebruik van SIGINT in de Vietnam-oorlog in het algemeen en het Golf van Tonkin-incident in het bijzonder.
Carl Schuster is een gepensioneerde inlichtingenofficier van de Amerikaanse marine met 10 jaar ervaring als lijnofficier aan de oppervlakte. Zijn eerste schip was USS Glennon (DD-840), een FRAM I destroyer, dezelfde klasse als Maddox. Voor bijkomende lectuur, zie de onlangs vrijgegeven NSA studie van Robert J. Hanyok, Spartans in the Darkness: American SIGINT and the Indochina War, 1945-1975; en Tonkin Gulf and The Escalation of the Vietnam War, door Edward Moise.
Om je te abonneren op Vietnam Magazine, klik hier!