Als u hoofd- of halskanker hebt

Zijn er verschillende soorten hoofd-halskanker?

Er zijn veel soorten hoofd-halskanker. Uw arts kan u meer vertellen over het type dat u heeft. Hier volgen enkele van de meest voorkomende typen:

• Mondholtekanker – begint in de mond
• Oropharyngeale kanker – begint achter in de mond of de keel
• Neusholtekanker – begint in de opening achter de neus, een ruimte die langs de bovenkant van het monddak loopt en dan naar beneden draait om bij de achterkant van de mond en de keel te komen
• Kanker van de bijholten – begint in de openingen rond of bij de neus die sinussen worden genoemd
• Nasofaryngeale kanker – begint in het bovenste deel van de keel achter de neus
• Kanker van het strottenhoofd – begint in de stemdoos
• Hypofaryngeale kanker – begint in het onderste deel van de keel naast en achter de stemdoos

De meest voorkomende vorm van kanker in het hoofd-halsgebied wordt carcinoom genoemd. Deze kankers beginnen in de cellen die alle delen van de neus, mond en keel bekleden.

Vragen aan de dokter

• Waarom denkt u dat wat ik heb kanker is?
• Is er een kans dat ik geen kanker heb?
• Wilt u alstublieft opschrijven wat voor soort kanker u denkt dat ik zou kunnen hebben?
• Wat gaat er nu gebeuren?

Hoe weet de dokter dat ik hoofd-halskanker heb?

Deze kankersoorten worden soms pas gevonden als ze problemen veroorzaken waardoor de persoon naar de dokter moet. Soms worden veranderingen gezien tijdens een routinebezoek aan de dokter of tandarts. U kunt naar een arts worden gestuurd die zich bezighoudt met aandoeningen van het oor, de neus en de keel (KNO-arts, otolaryngoloog of hoofd-halschirurg genoemd).

De arts stelt u vragen over uw gezondheid en doet een lichamelijk onderzoek. Als er tekenen zijn die wijzen op hoofd- of halskanker, worden er meer onderzoeken gedaan. Dit zijn enkele van de onderzoeken die u nodig kunt hebben:

Volledig hoofd-halsonderzoek: De arts controleert het hoofd-halsgebied, waarbij hij kijkt en voelt of er abnormale gebieden zijn. De lymfeklieren in de hals worden onderzocht op tekenen van kanker. Omdat sommige delen van de mond en de keel niet goed te zien zijn, kan de arts spiegels, lampen en/of speciale vezeloptische scopen gebruiken om deze gebieden te bekijken.

Panendoscopie: Dit is een volledig onderzoek dat in de operatiekamer wordt gedaan nadat u medicijnen hebt gekregen om u te laten slapen. De chirurg kijkt in uw neus, mond en keel door dunne buisjes, scopen genaamd, en kan stukjes weefsel (biopten) wegnemen om onder een microscoop te onderzoeken.

Biopsie: bij dit onderzoek neemt de arts een klein stukje weefsel weg op de plaats waar de kanker zich lijkt te bevinden. Het weefsel wordt gecontroleerd op kankercellen. Dit is de beste manier om zeker te weten of u kanker hebt.

CT-scan: Dit wordt ook wel een “CAT-scan” genoemd. Het is een speciaal soort röntgenfoto die gedetailleerde foto’s maakt om te zien of de kanker is uitgezaaid naar de lymfeklieren, longen of andere organen.

MRI-scan: MRI’s maken gebruik van radiogolven en sterke magneten in plaats van röntgenstralen om gedetailleerde foto’s te maken. MRI’s kunnen worden gebruikt om meer te weten te komen over de grootte van de kanker en te zoeken naar andere tumoren.

Bariumslik: Bij deze test worden röntgenfoto’s gemaakt terwijl u een vloeistof met barium inslikt. Barium bedekt de binnenkant van de keel en helpt om een goed beeld te krijgen. Met dit onderzoek kunt u zien hoe uw keel eruitziet terwijl u slikt.

Röntgenfoto’s van de borstkas: Röntgenfoto’s kunnen worden gemaakt om te zien of de kanker is uitgezaaid naar de longen.

PET-scan: Bij dit onderzoek krijgt u een speciaal soort suiker toegediend dat met een speciale camera in uw lichaam kan worden gezien. Als er kanker is, is deze suiker te zien als “hot spots” waar de kanker is gevonden. Deze test is nuttig wanneer uw arts denkt dat de kanker misschien is uitgezaaid, maar niet weet waar.

Bloedonderzoek: Bepaalde bloedonderzoeken kunnen de arts meer vertellen over uw algehele gezondheid.

Vragen aan de arts

• Welke onderzoeken zal ik moeten ondergaan?
• Wie zal deze onderzoeken doen?
• Waar zullen ze worden gedaan?
• Wie kan ze aan mij uitleggen?
• Hoe en wanneer krijg ik de uitslag?
• Wie legt mij de uitslag uit?
• Wat moet ik nu doen?

Hoe ernstig is mijn kanker?

Als u hoofd- of halskanker hebt, wil de arts weten hoe ver de kanker is uitgezaaid. Dit wordt stadiëring genoemd. Misschien hebt u andere mensen horen zeggen dat hun kanker “stadium 1” of “stadium 2” was. Uw arts wil het stadium van uw kanker achterhalen om te kunnen beslissen welke behandeling voor u het beste is.

Het stadium beschrijft de groei of verspreiding van de kanker op de plaats waar deze is begonnen. Het vertelt ook of de kanker is uitgezaaid naar andere organen in uw lichaam die dichtbij of verder weg liggen.

Uw kanker kan een stadium 0, 1, 2, 3 of 4 hebben. Hoe lager het getal, hoe minder de kanker is uitgezaaid. Een hoger getal, zoals stadium 4, betekent een ernstiger vorm van kanker die is uitgezaaid vanaf het punt waar hij is begonnen. Vraag de arts naar het stadium van de kanker en wat dat voor u betekent.

Vragen aan de arts

• Weet u wat het stadium van de kanker is?
• Zo niet, hoe en wanneer komt u achter het stadium van de kanker?
• Wilt u mij uitleggen wat het stadium in mijn geval betekent?
• Baseert u op het stadium van de kanker, hoe lang denkt u dat ik nog te leven heb?
• Wat gaat er nu gebeuren?

Welke behandeling heb ik nodig?

Er zijn vele manieren om hoofd-halskanker te behandelen, maar de belangrijkste zijn plaatselijke of systemische behandelingen.

Een operatie en bestraling worden gebruikt om alleen de kanker te behandelen. Ze hebben geen invloed op de rest van het lichaam. Dit wordt lokale behandeling genoemd.

Chemo en gerichte therapie medicijnen gaan door het hele lichaam. Ze kunnen kankercellen overal in het lichaam bereiken. Ze worden systemische behandeling genoemd.

Dokters gebruiken vaak zowel lokale als systemische behandelingen voor hoofd-halskankers. Het behandelplan dat voor u het beste is, hangt af van:

• Waar de kanker zit
• Het stadium van de kanker
• De kans dat een soort behandeling de kanker zal genezen of op een andere manier zal helpen
• Hoe de behandeling de manier waarop u praat, ademt, en eten
• Uw leeftijd
• Andere gezondheidsproblemen die u heeft
• Uw gevoelens over de behandeling en de bijwerkingen die ermee gepaard gaan

Chirurgie bij hoofd-halskanker

Sommige van deze kankers zitten op plaatsen die moeilijk te opereren zijn. Toch kan een operatie worden gebruikt om de kanker en een rand van gezond weefsel eromheen weg te nemen. In sommige gevallen kan het nodig zijn de tong, keel, strottenhoofd, luchtpijp of kaakbeen geheel of gedeeltelijk te verwijderen. Een operatie kan ook worden gebruikt om lymfeklieren in de hals weg te nemen die niet beter zijn geworden door andere behandelingen.

Een operatie kan ook worden gebruikt om u te helpen dingen te doen die door de kanker misschien zijn veranderd. Als u bijvoorbeeld niet kunt slikken vanwege de tumor, kan een operatie worden uitgevoerd om een voedingssonde in te brengen.

Bijwerkingen van een operatie

Elke soort operatie kan risico’s en bijwerkingen hebben. Vraag de arts wat u kunt verwachten. Als u problemen ondervindt, laat het uw artsen weten. Artsen die mensen met hoofd-halskanker behandelen, moeten u kunnen helpen met eventuele problemen.

Bestralingsbehandelingen

Bestraling maakt gebruik van hoogenergetische stralen (zoals röntgenstraling) om kankercellen te doden. Hier volgen enkele manieren waarop deze behandeling kan worden gebruikt om hoofd-halskanker te behandelen:

• Als hoofdbehandeling
• Om de tumor te verkleinen zodat hij gemakkelijker met een operatie kan worden verwijderd
• Om eventuele kankercellen te doden die na een operatie zijn overgebleven
• Om door de kanker veroorzaakte problemen te verlichten

Er zijn twee hoofdmanieren waarop bestraling kan worden gegeven. De meest gebruikte vorm wordt op de kanker gericht vanuit een machine buiten het lichaam. Dit wordt uitwendige bestraling genoemd. Er kunnen ook radioactieve zaadjes in het lichaam worden geplaatst, dicht bij de kanker. Dit wordt brachytherapie genoemd.

Bijwerkingen van bestralingsbehandelingen

Als uw arts bestraling voorstelt, bespreek dan welke bijwerkingen er kunnen optreden. De bijwerkingen zijn afhankelijk van het soort bestraling dat wordt gebruikt en het deel van uw lichaam dat wordt behandeld. De meest voorkomende bijwerkingen van bestraling zijn:

• Veranderingen van de huid op de plaats waar de bestraling is gegeven
• Het gevoel erg moe te zijn (vermoeidheid)
• Hoarse stem
• Smaakveranderingen
• Mond- en keelpijn
• Droge mond
• Slik- of eetproblemen

De meeste bijwerkingen worden beter na afloop van de behandeling. Sommige kunnen langer aanhouden. Vraag uw kankerzorgteam wat u kunt verwachten.

Chemo

Chemo is de afkorting van chemotherapie – het gebruik van medicijnen om kanker te bestrijden. De medicijnen kunnen in een ader worden toegediend of als pillen worden ingenomen. Deze medicijnen komen in het bloed terecht en verspreiden zich door het lichaam. Chemo wordt in cycli of ronden gegeven. Elke behandelingsronde wordt gevolgd door een pauze. Meestal worden 2 of meer chemo-medicijnen gegeven. De behandeling duurt vaak vele maanden.

Chemo wordt vaak samen met bestraling gegeven.

Bijwerkingen van chemo

Chemo kan ervoor zorgen dat u zich erg moe voelt, misselijk wordt en dat uw haar uitvalt. Maar de meeste van deze problemen verdwijnen na verloop van tijd nadat de behandeling is afgelopen.

Er zijn manieren om de meeste bijwerkingen van chemo te behandelen. Als u bijwerkingen hebt, vertel dit dan aan uw kankerzorgteam, zodat zij u kunnen helpen.

Nieuwere behandelingen

Er zijn enkele nieuwere behandelingen met medicijnen voor hoofd-halskanker.

Eén daarvan heet doelgerichte therapie. Dit is niet hetzelfde als chemo, omdat deze medicijnen vooral kankercellen aantasten en geen normale cellen. Ze kunnen werken zelfs als chemo niet werkt, of ze kunnen chemo helpen beter te werken. Ze kunnen minder bijwerkingen veroorzaken.

Een ander nieuwer type behandeling met medicijnen wordt immunotherapie genoemd. Deze medicijnen helpen uw eigen immuunsysteem de kanker aan te vallen. Ze hebben meestal minder bijwerkingen, maar als ze optreden, kunnen ze soms ernstig zijn.

Clinische proeven

Clinische proeven zijn onderzoeken waarbij nieuwe geneesmiddelen of andere behandelingen bij mensen worden getest. Ze vergelijken standaardbehandelingen met andere die mogelijk beter zijn.

Als u aan een klinische trial wilt deelnemen, vraag dan eerst aan uw arts of uw kliniek of ziekenhuis klinische trials uitvoert. Zie Klinische proeven voor meer informatie.

Klinische proeven zijn een manier om de modernste kankerbehandeling te krijgen. Ze zijn de beste manier voor artsen om betere manieren te vinden om kanker te behandelen. Als uw arts er een kan vinden die het soort kanker bestudeert dat u hebt, is het aan u of u eraan wilt deelnemen. En als u zich aanmeldt voor een klinisch onderzoek, kunt u er altijd mee stoppen.

Hoe zit het met andere behandelingen waarover ik hoor?

Wanneer u kanker hebt, hoort u misschien over andere manieren om de kanker te behandelen of uw symptomen te bestrijden. Dit hoeven niet altijd standaard medische behandelingen te zijn. Deze behandelingen kunnen vitaminen, kruiden, speciale diëten en andere dingen zijn. Van sommige van deze behandelingen is bekend dat ze helpen, maar veel ervan zijn nog niet getest. Van sommige is aangetoond dat ze niet helpen. Van een paar is zelfs vastgesteld dat ze schadelijk zijn. Praat met uw arts over alles wat u overweegt te gebruiken, of het nu gaat om een vitamine, een dieet of iets anders.

Vragen aan de arts

• Welke behandeling denkt u dat het beste voor mij is?
• Wat is het doel van deze behandeling? Denkt u dat het de kanker kan genezen?
• Zal de behandeling een operatie omvatten? Zo ja, wie zal de operatie uitvoeren?
• Hoe zal de operatie eruit zien?
• Zal ik ook andere behandelingen nodig hebben?
• Wat is het doel van deze behandelingen?
• Welke bijwerkingen kan ik van deze behandelingen ondervinden?
• Wat kan ik doen tegen de bijwerkingen die ik zou kunnen krijgen?
• Is er een klinische trial die geschikt voor mij zou kunnen zijn?
• Hoe zit het met speciale vitamines of diëten waar vrienden me over vertellen? Hoe weet ik of die veilig zijn?
• Hoe snel moet ik met de behandeling beginnen?
• Wat moet ik doen om klaar te zijn voor de behandeling?
• Is er iets wat ik kan doen om de behandeling beter te laten werken?
• Wat is de volgende stap?

Wat gebeurt er na de behandeling?

U zult blij zijn als de behandeling voorbij is. Maar het is moeilijk om niet bang te zijn dat de kanker terugkomt. Zelfs als de kanker nooit terugkomt, maken mensen zich er nog zorgen over. Nog jaren nadat de behandeling is afgelopen, zult u uw kankerarts zien. Zorg ervoor dat u naar al deze vervolgbezoeken gaat. U krijgt onderzoeken, bloedtests en misschien andere tests om te zien of de kanker is teruggekomen.

In het begin zijn uw bezoeken misschien om de paar maanden. Hoe langer u kankervrij bent, hoe minder vaak de onderzoeken nodig zijn. Er kunnen scopie-onderzoeken, laboratoriumtests of beeldvormende tests (zoals MRI- of CT-scans) worden gedaan om naar tekenen van kanker of bijwerkingen van de behandeling te zoeken. Uw arts zal u vertellen welke onderzoeken moeten worden gedaan en hoe vaak op basis van het stadium van uw kanker en het type behandeling dat u hebt gehad.

Het hebben van kanker en het omgaan met de behandeling kan moeilijk zijn, maar het kan ook een tijd zijn om op nieuwe manieren naar uw leven te kijken. Misschien denkt u na over hoe u uw gezondheid kunt verbeteren. Bel ons of praat met uw arts om erachter te komen wat u kunt doen om u beter te voelen.

Het feit dat u kanker hebt, kunt u niet veranderen. Wat u wel kunt veranderen, is hoe u de rest van uw leven leeft – door gezonde keuzes te maken en u zo goed mogelijk te voelen.