Ostatnie słowa umierającej primabaleriny Anny Pavlovej: „Przygotuj mój kostium łabędzia”

Jest jedną z największych primabalerin, które uświetniły nie tylko rosyjską scenę, ale także światową. A ona nawet nie pasowała do ówczesnych standardów fizycznych baleriny z jej cienkimi kostkami i długimi kończynami. Musiała dodać drewniany drążek do swojego buta pointe, aby mogła tańczyć na swoich wysoko wysklepionych stopach.

Poświęcenie i niegasnąca pasja Pavlovej do baletu pokonała narzucone standardy wydajności i figury, które były tak surowe jak prawa fizyczne w rosyjskich akademiach. A jej miłość do sztuki była jej miłością do życia – kiedy zdiagnozowano u niej zapalenie płuc, musiała wybrać, czy poświęci czas na operację i leczenie, czy też będzie dalej występować – decyzja ta doprowadziła do jej śmierci.

Anna Pawłowa urodziła się w 1881 roku w Petersburgu, rosyjskiej kolebce sztuki. Była małą dziewczynką, kiedy matka zabrała ją do Cesarskiego Teatru Maryjskiego na przedstawienie „Śpiącej królewny” w oryginalnej wersji z Mariusem Petipą. Samo przedstawienie było wystawnym spektaklem, a dziewczynka wyszła z teatru całkowicie oczarowana, zakochana w sztuce baletowej, czar, który wyrażał się w każdym aspekcie jej życia aż do ostatniego dnia.

Pierwsze przesłuchanie do Cesarskiej Szkoły Baletowej Anna miała dziewięć lat. Odrzucono ją ze względu na jej wygląd, który uznano za „chorowity” oraz z powodu młodego wieku, jednak przyjęto ją w następnym roku. Po raz pierwszy wystąpiła na scenie w Un conte de fées (Baśń sprawiedliwa), wystawionej przez Petipę dla uczniów szkoły. Nie jest to historia z bajki, która brzmi: „była utalentowana i zadziwiła publiczność swoim występem”, ale raczej Anna Pavlova miała ciężki okres przez wszystkie lata nauki. A jednak wytrwała.

Jeszcze jako studentka, Pavlova zawsze była wyśmiewana przez innych uczniów, którzy nadawali jej przezwiska takie jak „La petite sauvage” (Mały dzikus) i „Miotła”. Ale nic nie mogło odwieść Pavlovej od zostania baletnicą. Dziewczyna ćwiczyła i ćwiczyła każdy wyuczony krok. Brała nawet dodatkowe lekcje u najwybitniejszych nauczycieli tamtych czasów: Pavel Gerdt, Premier Danseur Noble of the Imperial Ballet, the Bolshoi Kamenny Theatre, and the Mariinsky Theatre; Christian Johansson, coaching balletmaster for the Russian Imperial Ballet; Nikolai Legat, dancer with the Russian Imperial Ballet and the Mariinsky Ballet, and from Enrico Cecchetti, at the time considered the greatest ballet virtuoso, and today known for his still used Cecchetti method.

Whatever there was to be learned, Pavlova learned it. Ktokolwiek tam był dać coś w odniesieniu do tańca baletowego, Pavlova wziął to. W 1898 roku zapisała się do classe de perfection i została uczennicą byłej primabaleriny i instruktorki Ekateriny Vazem. Cała ciężka praca, nieustanne ćwiczenia i zajęcia opłaciły się Pavlovej.

Ale mimo to jej trajektoria nie była tak udana, jak można sobie wyobrazić. Kiedy była na ostatnim roku w Cesarskiej Szkole Baletowej, Pavlova występowała w wielu rolach z głównym zespołem. Ukończyła ją w wieku 18 lat i wstąpiła do Baletu Cesarskiego jako koryfejka. Jej pierwszy oficjalny debiut w Teatrze Maryjskim miał miejsce w Les Dryades prétendues (Fałszywe Dryady) Pawła Gerdta, a jej występ przyniósł jej sławę, ponieważ był chwalony przez wielu krytyków, w szczególności przez historyka i krytyka Nikołaja Bezobrazowa.

W czasie, gdy ścisły akademizm Petipy był u szczytu, Pawłowa zdobyła sympatię publiczności swoim stylem, który sprzeciwiał się wielu zasadom akademickim. Miała złą frekwencję, była zbyt energiczna, przez co popełniała wiele błędów, tańczyła z ugiętymi kolanami, jej wypady były źle ułożone, miała źle założone port de bras. Ale to, czemu publiczność nie mogła się oprzeć, to jej entuzjazm i pasja na scenie.

Stała się ulubienicą Petipy, który osobiście uczył ją roli tytułowej w Paquicie, Giselle, królowej Nisii w Le Roi Candaule i księżniczki Aspicii w Córce faraona. Szybko pięła się po szczeblach kariery. W 1902 roku została danseuse, trzy lata później première danseuse, a zaledwie rok później, w 1906 roku Pavlova została mianowana primabaleriną. Nie dość, że Petipa przerabiał dla niej wiele grand pas, to jeszcze była uwielbiana przez fanatycznych baletomanów i miała wielu wielbicieli, którzy nazywali siebie Pavlovatzi.

W 1901 roku Pavlova była trenowana przez balerinę Mathilde Kschessinska, aby przejąć jej rolę Nikya w La Bayadère, ponieważ była w ciąży. Kschessinska nie była zadowolona z przekazania roli i była przekonana, że Pavlova nie odniesie sukcesu z powodu swoich technicznych słabości. Wręcz przeciwnie, publiczność uznała, że Pavlova doskonale pasuje, zwłaszcza w scenie „Królestwo cieni”.

Jej najsłynniejsza rola była w Umierającym łabędziu, który był solo choreografia dla Pavlova przez rosyjskiego choreografa i tancerza Michaiła Fokine. Kiedy w 1909 roku w Paryżu powstał Ballets Russes, Pavlova pracowała z założycielem zespołu, Siergiejem Diagilewem, rosyjskim krytykiem sztuki i impresario baletowym. W tym czasie, główna rola w Ognistym Ptaku Michaiła Fokine’a była przeznaczona dla niej, ale z powodu nieporozumień z Igorem Strawińskim i jego awangardową partyturą, Pavlova odmówiła przyjęcia roli i została ona przyznana jej rywalce, rosyjskiej primabalerinie Tamarze Karsavinie.

W 1912 roku ulubiona rosyjska baletnica opuściła ojczyznę i osiedliła się w Anglii, w Ivy House, na północ od Hampstead Heath w Londynie, i mieszkała tam aż do śmierci. Na podwórku swojego domu miała ozdobne jezioro, w którym trzymała swoje domowe łabędzie. Dziś znajduje się tam pomnik Pavlovej wykonany przez szkockiego rzeźbiarza George’a Henry’ego Paulina.

Po przeprowadzce do Anglii Pavlova wpłynęła na brytyjski balet i jego rozwój. Miała wielki wpływ na karierę Alicii Markovej, pierwszej brytyjskiej baleriny, która została główną tancerką zespołu baletowego.

Około 1914 roku Pavlova założyła własny zespół i odbyła tournée po świecie, wykonując repertuar składający się głównie z dzieł Petipy, w tym wiele utworów, które zostały ułożone specjalnie dla niej. Później zaczęła wykonywać tańce „etniczne”, których nauczyła się od lokalnych nauczycieli w miejscach, gdzie podróżowała i występowała. Wykonywała tańce wschodnioindyjskie, japońskie i meksykańskie.

Była żoną swojego menedżera i towarzysza Victora Dandré, który w 1932 roku opublikował biografię tancerki, Anna Pavlova: In Art & Life, a po jego śmierci jego prochy złożono pod prochami Pavlovej. Opisał ją jako wielką miłośniczkę zwierząt, która trzymała w swoim domu wiele zwierząt, takich jak psy, kot syjamski i różne ptaki, wśród których oczywiście jej ulubione, łabędzie.

Na początku 1931 roku Pavlova odbywała tournée w Hadze i zdiagnozowano u niej zapalenie płuc. Lekarze powiedzieli jej, że aby przeżyć chorobę, będzie musiała poddać się operacji i że prawdopodobnie nie będzie już mogła tańczyć.

Przeczytaj kolejną historię od nas: The history of the Tutu – the ballerina’s signature outfit

Odrzucając rady lekarzy, Pavlova powiedziała: „Jeśli nie mogę tańczyć, to wolę być martwa”. Zmarła 23 stycznia 1931 roku w hotelu Des Indes w Hadze, zaledwie trzy tygodnie przed swoimi 50. urodzinami. A jej ostatnie słowa? „Przygotuj mój kostium łabędzia”

.