Wat veroorzaakt overmatige slaperigheid?

Overmatige slaperigheid kan moeilijk te kwantificeren zijn, omdat het voor verschillende mensen verschillende dingen kan betekenen.

In het algemeen is het een gevoel van vermoeidheid of slaperigheid dat de hele dag of gedurende vele dagen aanhoudt.

Overmatige slaperigheid is een relatief veel voorkomende kwestie. Een studie uit 2019 in Nature Communications merkt op dat 10-20% van de mensen in zekere mate te maken heeft met overmatige slaperigheid.

Er zijn verschillende mogelijke oorzaken van overmatige slaperigheid, die elk verschillende behandelingen hebben.

Slaapdeprivatie

Slaapdeprivatie treedt op wanneer een persoon niet genoeg slaap krijgt. De American Academy of Sleep Medicine (AASM) merkt op dat volwassenen elke nacht tussen 7 en 8 uur slaap nodig hebben om zich de volgende dag alert en goed uitgerust te voelen.

Maar volgens de AASM krijgt ongeveer 20% van de volwassenen niet genoeg slaap.

Een persoon die ’s nachts niet genoeg slaap krijgt, zal de volgende dag waarschijnlijk overmatige slaperigheid ervaren. Mensen die regelmatig niet genoeg slaap krijgen, kunnen zich voortdurend moe voelen.

Enkele veel voorkomende oorzaken van slaaptekort zijn:

• excessieve of inconsistente werktijden
• persoonlijke verplichtingen
• een onderliggende medische aandoening

Onderliggende medische oorzaken vereisen hun eigen specifieke behandelingen. In de meeste andere gevallen kunnen eenvoudige veranderingen in levensstijl meestal de duur en de kwaliteit van iemands slaap verbeteren.

Insomnia

Insomnia is een slaapaandoening waarbij mensen moeite hebben met slapen. Mensen met slapeloosheid hebben de neiging zich overmatig slaperig te voelen, maar zijn niet in staat om in slaap te vallen of te blijven.

Mensen kunnen slapeloosheid op verschillende manieren ervaren. Enkele veel voorkomende symptomen zijn:

• niet in slaap kunnen komen
• de hele nacht doorlopend wakker
• ’s morgens heel vroeg wakker worden en niet meer in slaap kunnen vallen

Insomnia kan moeilijk te diagnosticeren zijn. De Centers for Disease Control and Prevention (CDC) merken op dat artsen over het algemeen alleen slapeloosheid diagnosticeren door andere potentiële slaapstoornissen uit te sluiten.

Behandeling

Behandeling voor slapeloosheid kan een combinatie van therapieën omvatten. Voorbeelden zijn:

• sedatieve-hypnotische medicatie
• antidepressiva
• gedragstechnieken om regelmatige slaap te bevorderen

Obstructieve slaapapneu

Slaapapapapneu is een aandoening waarbij een persoon tijdelijk stopt met ademen tijdens de slaap. Het is een relatief veel voorkomende oorzaak van overmatige slaperigheid overdag.

Er zijn twee soorten slaapapneu:

• Obstructieve slaapapneu (OSA): OSA treedt op wanneer de zachte weefsels achter in de keel inzakken, waardoor de luchtstroom wordt geblokkeerd.
• Centrale slaapapneu (CSA): CSA treedt op wanneer de hersenen de ademhalingsspieren geen signaal geven om te ademen.

Sommige mensen ervaren gemengde slaapapneu, wat een combinatie is van OSA en CSA.

Episodes van slaapapneu kunnen tientallen of zelfs honderden keren in één enkele nacht voorkomen. Als gevolg hiervan kunnen ze de slaapcyclus van een persoon sterk verstoren.

Algemene symptomen van slaapapneu zijn zeer luid snurken en gedurende de hele nacht naar lucht happen.

Tijdens een episode van slaapapneu krijgt het lichaam van een persoon tijdelijk een tekort aan zuurstof. Dit gebrek aan zuurstof kan leiden tot andere problemen, zoals een onregelmatige hartslag. Na verloop van tijd kan dit leiden tot ernstige chronische aandoeningen, zoals hoge bloeddruk en hartaandoeningen.

Slaapapapneu komt vaak voor wanneer een persoon overgewicht heeft. Wanneer dit het geval is, zal gewichtsverlies de eerste aanbevolen behandeling zijn.

Behandeling

Twee veel voorkomende behandelingen voor slaapapneu omvatten:

• Positieve luchtwegdrukapparaten: Deze apparaten bestaan uit een machine die aan een masker wordt bevestigd, dat de persoon over zijn gezicht draagt. De machine voert lucht onder druk toe in de keel van de persoon terwijl hij slaapt. De lucht voorkomt dat de keel dichtklapt.
• Orale hulpmiddelen: Deze zijn vergelijkbaar met een gebitsbeschermer of orthodontisch apparaat. De hulpmiddelen houden de onderkaak tijdens de slaap iets naar voren. Deze positionering voorkomt dat de zachte weefsels achter in de keel inzakken en de luchtwegen blokkeren.

Restless legs syndrome

Restless legs syndrome (RLS) verwijst naar een oncontroleerbare drang om de benen te bewegen wanneer ze in rust zijn. De aandoening veroorzaakt meestal ook een ongemakkelijk gevoel in de benen.

RLS kan zowel tijdens waken als tijdens slapen optreden. Mensen die RLS ervaren wanneer ze wakker zijn, kunnen moeite hebben om in slaap te komen.

Als RLS tijdens de slaap optreedt, kan het ertoe leiden dat iemands benen gedurende de nacht herhaaldelijk spasmen of schokken vertonen. Hoewel dit niet genoeg kan zijn om de persoon wakker te maken, kan het hem beletten de stadia van diepe, rustgevende slaap te bereiken. Als gevolg hiervan kan de persoon zich de volgende dag lusteloos en moe voelen.

Sommige wetenschappers geloven dat RLS te wijten is aan afwijkingen in de neurotransmitter dopamine, die een rol speelt bij het controleren van spierbewegingen.

Behandeling

Zekere veranderingen in levensstijl kunnen gunstig zijn voor mensen met mildere gevallen van RLS. Deze omvatten:

• goede slaapgewoonten aannemen
• regelmatig sporten
• stoppen met roken

Mensen met ernstigere gevallen van RLS kunnen medicijnen nodig hebben om de niveaus van dopamine en ijzer in het lichaam te reguleren.

Narcolepsie

Narcolepsie is een neurologische aandoening die ervoor zorgt dat iemand plotseling en op ongelegen momenten in slaap valt.

Mensen met narcolepsie ervaren meestal extreme en aanhoudende slaperigheid gedurende de dag. De meeste mensen met deze aandoening zullen ook een of meer van de volgende symptomen hebben:

• slaapstoornissen
• slaapverlamming
• hallucinaties

Behandeling

Behandeling bestaat meestal uit stimulerende medicatie, die de persoon helpt wakker te blijven. Antidepressiva kunnen helpen om hallucinaties en episodes van slaapverlamming onder controle te houden.

Dokters kunnen ook aanraden dat mensen een paar goede dutjes doen gedurende de dag, omdat dit de symptomen van narcolepsie kan verbeteren.

Depressie

Depressie kan bijdragen aan slaapproblemen, waaronder overmatige slaperigheid overdag, evenals overslaap, of slaap die niet rustgevend is. Evenzo kunnen slaapproblemen bijdragen aan symptomen van depressie.

Algemene vermoeidheid en vermoeidheid overdag komen vaak voor bij mensen met een depressie. Andere symptomen van depressie zijn onder meer:

• gevoelens van droefheid
• gevoelens van hopeloosheid of wanhoop
• gevoelens van angst
• moeite met concentreren
• moeite met het onthouden van details

Behandeling

De behandeling van depressie kan bestaan uit medicamenteuze therapie, psychotherapie of een combinatie van beide.

Er zijn verschillende soorten antidepressiva beschikbaar. Een persoon kan met zijn arts praten over welke medicatie het meest geschikt voor hem zou zijn.

Gemeenschappelijke psychotherapieën voor depressie omvatten cognitieve gedragstherapie (CGT) en interpersoonlijke therapie. Volgens de Anxiety and Depression Association of America lijken deze therapieën bijzonder effectief te zijn bij de behandeling van depressie.

Bepaalde medicijnen

In sommige gevallen kan slaperigheid overdag een bijwerking zijn van een bepaald medicijn, zoals:

• antihistaminica
• antipsychotica
• antidepressiva
• angstmedicijnen
• medicijnen tegen hoge bloeddruk

Het is belangrijk om de bijwerkingen van elk medicijn met een arts te bespreken. Als bijwerkingen zoals slaperigheid te moeilijk zijn om mee om te gaan, kan de arts een verandering in medicatie of dosering aanbevelen.