PERTUSSIS
Wat is pertussis?
Pertussis, beter bekend als kinkhoest, wordt veroorzaakt door een bacterie (kiem), Bordetella pertussis, die in de mond, neus en keel leeft. De kiem is zeer besmettelijk en wordt gemakkelijk van mens tot mens verspreid.
Hoe wordt kinkhoest verspreid?
De bacteriën worden afgegeven in afscheidingen uit neus en keel en worden verspreid naar anderen door hoesten en niezen. Een besmette persoon is besmettelijk van vlak voor het begin van de symptomen tot drie weken na het begin van de symptomen. Behandeling met de juiste antibiotica verkort de besmettelijke periode tot ongeveer vijf dagen.
Wie is vatbaar voor het oplopen van pertussis?
Ondanks de effectiviteit van vaccinatie, komt kinkhoest in de Verenigde Staten nog steeds voor onder alle leeftijdsgroepen. Iedereen die niet eerder pertussis heeft gehad of die niet het pertussisvaccin heeft gekregen, kan de ziekte krijgen. Immuniteit na ziekte of vaccinatie is niet levenslang. Oudere kinderen, adolescenten en volwassenen kunnen vijf tot tien jaar na hun laatste dosis van een pertussis-bevattend vaccin vatbaar worden voor pertussis. Oudere kinderen en volwassenen kunnen de kiem bij zich dragen en verspreiden, ook al zijn hun verkoudheidsachtige symptomen zo mild dat ze misschien geen medische hulp zoeken.
Sinds 2000 heeft ongeveer een kwart van de gemelde gevallen zich voorgedaan bij kinderen jonger dan 1 jaar en deze groep heeft de hoogste percentages voor complicaties en overlijden. Oudere kinderen en adolescenten hebben meer dan de helft van de gemelde gevallen voor hun rekening genomen, en volwassenen van 20 jaar en ouder vormen de resterende 25 procent van de gemelde gevallen.
Wat zijn de symptomen van pertussis?
De symptomen treden meestal vijf tot tien dagen na de blootstelling op, maar het kan ook tot 21 dagen duren. De eerste symptomen lijken op die van een gewone verkoudheid – een loopneus, niezen, lichte koorts en een lichte, occasionele hoest. De hoest wordt geleidelijk heviger en na één tot twee weken krijgt de patiënt spasmodische uitbarstingen van talrijke, snelle hoestbuien. De karakteristieke hoge “whoop”, die vaker bij kinderen voorkomt, ontstaat door het inademen na een hoestaanval. Tijdens zo’n aanval kan de patiënt blauw aanlopen, overgeven en uitgeput raken. Tussen de hoestaanvallen door ziet de patiënt er meestal normaal uit.
De hoestaanvallen komen ’s nachts vaker voor. De aanvallen nemen gedurende een paar weken in frequentie toe, blijven twee tot drie weken op hetzelfde niveau en nemen dan geleidelijk af. De hoest kan tot 100 dagen aanhouden. Hoestmedicijnen helpen meestal niet om deze hoest weg te nemen. Het herstel verloopt geleidelijk, maar hoestbuien kunnen nog maanden na het begin van pertussis terugkomen.
Kunnen er complicaties optreden?
Hoewel de meeste mensen herstellen, kunnen complicaties van pertussis ernstig zijn. Het kan een kritieke ziekte zijn bij kinderen jonger dan 1 jaar, vooral bij premature baby’s of kinderen met longaandoeningen. Op nationaal niveau zijn er in 2004 27 sterfgevallen gemeld onder zuigelingen met pertussis. Minder ernstige complicaties zijn oorontsteking, verminderde eetlust en uitdroging. Hoewel ze niet vaak voorkomen, kunnen complicaties die de hersenen aantasten, zoals stuiptrekkingen en ontstekingen, optreden, vooral bij zuigelingen, en langdurige gevolgen hebben of de dood tot gevolg hebben.
Hoe wordt pertussis behandeld?
Kinkhoest wordt meestal behandeld met een meerdaagse kuur van geschikte antibiotica, zoals azythromycine, erytromycine of claritromycine, of een aanvaardbaar alternatief. Sommige kinderen moeten misschien in het ziekenhuis worden opgenomen. Mensen in nauw contact met kinderen of volwassenen met pertussis moeten meestal worden behandeld met antibiotica en er moeten inspanningen worden gedaan om de blootstelling van een zuigeling aan kinderen en volwassenen met hoestziekten tot een minimum te beperken.
Kan pertussis worden voorkomen?
Elk kind moet op de leeftijd van 2, 4, 6 en 15 maanden een vaccin tegen kinkhoest krijgen en nog een dosis op de leeftijd van 4 tot 6 jaar. Dit vaccin wordt in dezelfde injectie gegeven als het difterie- en tetanusvaccin. Immunisatie is vereist voor kinderopvang en schoolbezoek.
In 2005 zijn nieuwe boostervaccins beschikbaar gekomen die blijvende bescherming bieden tegen pertussis, difterie en tetanus voor adolescenten en volwassenen. Deze vaccins zijn toegevoegd aan het aanbevolen vaccinatieschema voor adolescenten. Volwassenen die routinematig contact hebben met zuigelingen jonger dan 12 maanden, moeten een boosterdosis krijgen.
Zijn er bijwerkingen van het vaccin?
Plaatselijke reacties, zoals roodheid, pijn en zwelling, komen vaak voor. Af en toe kan gedurende enkele weken een knobbel op de injectieplaats worden gevoeld. Reacties zoals koorts, slaperigheid, piekeren en verlies van eetlust komen vaak voor. De meeste van deze problemen lossen vanzelf op. Minder vaak kunnen hoge koorts, aanhoudend ontroostbaar huilen gedurende meer dan drie uur, flauwvallen of een niet reagerende ineengedoken toestand, en stuiptrekkingen optreden. Zeer zelden zijn ernstige problemen met het zenuwstelsel gemeld.