Autosomaal dominante polycysteuze nierziekte (ADPKD) is een van de meest voorkomende monogene oorzaken van nierfalen met een geschatte wereldwijde prevalentie van 1 op 500-2500 levendgeborenen en treft ongeveer 13 miljoen individuen wereldwijd, wat een groot sociaaleconomisch medisch probleem in de wereld vertegenwoordigt. ADPKD wordt gekenmerkt door de progressieve ontwikkeling en vergroting van meerdere niercysten in alle nefronsegmenten en leidt bij 50% van de patiënten tegen de leeftijd van 60 jaar geleidelijk tot nierinsufficiëntie in het eindstadium (ESKD).
ADPKD ontstaat als gevolg van mutaties in de PKD1- (80% van de patiënten) of PKD2- (15% van de patiënten) genen, die coderen voor respectievelijk de eiwitten polycystine-1 (PC1) en -2 (PC2). Patiënten met PKD2-mutaties hebben een milder fenotype en krijgen ongeveer 20 jaar later ESKD dan patiënten met PKD1-mutaties. Recentelijk zijn mutaties die een zeldzaam en mild fenotype van de ziekte veroorzaken gevonden in andere genen zoals GANAB, DNAJB11 en ALG9, wat de fenotypische variabiliteit van de ziekte weerspiegelt. Bovendien is ADPKD een systemische aandoening, geassocieerd met cystevorming in andere organen, vooral in de lever; cardiovasculaire afwijkingen zoals intracraniële arteriële aneurysma’s en hartklepafwijkingen; abdominale en inguinale hernia’s en colon diverticulose.
Het is nu duidelijk dat de ontwikkeling van cysten vroeg in het leven begint en steeds meer bewijsmateriaal ondersteunt dat nierschade begint tijdens de kindertijd, met de vorming van de eerste cysten. De afname van de glomerulaire filtratiesnelheid (GFR) wordt echter niet binnen de eerste decennia gezien. Desondanks presenteert 2-5% van de ADPKD-patiënten zich op de kinderleeftijd, met een breed fenotypisch spectrum. Kinderen gediagnosticeerd met ADPKD hebben proteïnurie in tot 35% van de gevallen (BV Reddy en AB. Chapman. Pediatric Nephrology 2017; 32:31-42), hypertensie in tot 44% (L. Massella en al. Clinical Journal of the American Society of Nephrology 2018;13: 874-883) en meer dan de helft heeft urineconcentratiestoornissen (Seeman, T. et al. Physiological research 2004;53,629-634). Daarom wordt nu aanbevolen om asymptomatische kinderen met een risico op ADPKD te controleren op hypertensie en albuminurie.
Er is momenteel geen definitieve curatieve behandeling voor ADPKD. Aangezien de meeste studies zijn afgeleid van volwassen cohorten, is er een gebrek aan longitudinale gegevens van grote pediatrische ADPKD cohorten. Toch vormen kinderen een specifieke doelpopulatie voor toekomstige behandeling, waardoor er een betere kans is op behoud van de nierfunctie op de lange termijn.
Aangezien de behandeling van ADPKD bij volwassenen een sprong voorwaarts heeft gemaakt sinds de behandeling met Tolvaptan de ziekteprogressie heeft vertraagd, zijn de resultaten van een pediatrische trial met Tolvaptan in verwachting.
Behalve totaal niervolume (TKV), leeftijd en genotype, zijn er geen duidelijke prognostische indicatoren gedefinieerd in de gepubliceerde ADPKD literatuur, en zijn er geen bekend bij kinderen.
Wij zullen samen aan ADPedKD werken om deze leemten op te vullen en een beter inzicht te krijgen in het pediatrische perspectief van ADPKD.
ADPedKD
ADPedKD, een initiatief van Djalila Mekahli (Leuven, België) en Max Liebau (Keulen, Duitsland), is een internationaal, longitudinaal register dat ADPKD-patiënten omvat die vanaf hun kindertijd worden gevolgd.
Dit project beoogt een observationele bewijsbasis te verschaffen voor uniforme benaderingen van diagnostiek, follow-up en behandeling met betrekking tot modificeerbare ziektefactoren zoals hypertensie om de ziekteprogressie te vertragen.
Inclusie- en exclusiecriteria zijn gedefinieerd (zie “Hoe ADPedKD te gebruiken”). De diagnose van ADPKD berust op de familieanamnese, beeldvorming van de nieren en/of genetische criteria. Na geïnformeerde toestemming worden de patiëntgegevens pseudoniem ingevoerd in een webgebaseerde databank. De gegevensbescherming is beveiligd door het gebruik van SSL-verbindingen en wachtwoordbeperking van de webpagina. De verzamelde klinische gegevens zullen statistisch worden geanalyseerd met de hulp van een ervaren bio-informaticus. Speciale aandacht wordt besteed aan de initiële klinische presentatie en de pre- en perinatale voorgeschiedenis.
Wenst u zich aan te sluiten bij het ADPKD-register ADPedKD, vul dan het registratieformulier in.