De eerste mensen
Mensen hebben in Schotland gewoond sinds de prehistorie, meer dan 12.000 jaar geleden. Aan de westkust en op de eilanden zijn overblijfselen gevonden van bloedsteenwerktuigen en plaatsen waar noten werden verwerkt. Deze mensen hadden een samenleving uit het stenen tijdperk, maar geleidelijk aan werden de oude volkeren boeren, die land ontbostten voor gewassen en huisdieren hielden.
MAES HOWE, SKARA BRAE AND STONE CIRCLES
In deze prehistorische periode bouwden de mensen enkele van ’s werelds meest verbazingwekkende oude monumenten en graftombes. Maes Howe bij Stromness op Orkney is een stenen grafkamer die zo is ontworpen dat de zon rechtstreeks door de zorgvuldig uitgelijnde ingang schijnt, waardoor de hoofdkamer op de winterzonnewende met licht wordt overspoeld.
Skara Brae, ook op Orkney, is een oude, uit steen opgetrokken nederzetting met huizen die door overdekte doorgangen met elkaar zijn verbonden. De huizen dateren uit 3200 v. Chr. en zijn opmerkelijk beschaafd met stenen bedden en zitplaatsen.
Tussen Skara Brae en Maes Howe ligt de Ring of Brodgar, een steencirkel die dateert uit 2000 v. Chr. en vergelijkbaar is met Stonehenge. Niemand weet zeker waarvoor de steencirkels werden gebruikt, maar ze kunnen zijn gebruikt voor astronomische waarnemingen en rituelen.
CELTS, PICTS EN ROMANS
De IJzertijd vond plaats in Schotland rond 700 v. Chr. en de inheemse bevolking dreef handel en nam nieuwe technologieën over. Het Keltische knoop- en decoratiewerk dat vandaag de dag nog steeds bewonderd wordt, begon in deze periode en de Kelten hielden ervan om metaalwerk te versieren en droegen kleurrijke kleding en sieraden. De Romeinen noemden de stammen uit het noorden ‘Caledoni’ en noemden hun land Caledonia.
De Picten, bekend als het ‘geschilderde volk’ waren een van de Keltische stammen die Schotland bewoonden. Ze werden door de Romeinen genoemd en historici denken dat ze hun lichamen beschilderden of tatoeëerden en staande stenen uithouwden waarvan sommige vandaag de dag nog te zien zijn. De Picten lieten weinig sporen na, maar veel steden in Schotland dragen nog steeds Pictische namen; Pittenweem en Pitlochry om er maar twee te noemen.
De stammen in Caledonië verzetten zich tegen de Romeinse invasie en de Romeinen probeerden een aantal tactieken om de vrede in het noorden te bewaren. Zij bouwden twee muren: de Antonijnse Muur die zich uitstrekte van de Forth tot de Clyde en de Muur van Hadrianus, beide enorme ondernemingen en bedoeld om de woeste stammen van Caledonië buiten het Romeinse Brittannië te houden.
FIRST WAR OF SCOTTISH INDEPENDENCE
In 1296 viel Edward I Schotland binnen, slachtte de stedelingen van Berwick af en ontnam de Schotse koning John Balliol de wapens van Schotland. In reactie hierop richtten de Schotse ridder William Wallace en jonkheer Andrew Moray in 1297 een leger van Schotten op en brachten op 11 september 1297 de Engelsen een beslissende nederlaag toe in de Slag bij Stirling Bridge.
MARY QUEEN OF SCOTS
Mary was pas zes jaar oud toen zij na de dood van haar vader de troon besteeg. Schotland werd jarenlang geregeerd door regenten, terwijl Mary naar Frankrijk werd gestuurd. In 1558, na de dood van haar echtgenoot, de kroonprins van Frankrijk, keerde zij terug naar Schotland.
Na te zijn getrouwd met de man van wie werd aangenomen dat hij haar tweede echtgenoot had vermoord, werd een opstand georkestreerd tegen het echtpaar en Mary werd gevangen gezet in het kasteel Loch Leven en gedwongen afstand te doen ten gunste van haar jonge zoon.
Na een vergeefse poging om de troon te heroveren, vluchtte Mary naar het zuiden om haar toevlucht te zoeken bij haar nicht, koningin Elizabeth I van Engeland. Elizabeth zag Mary echter als een bedreiging voor haar heerschappij en werd door haar nicht gevangen genomen. Na achttien en een half jaar opgesloten te zijn geweest in de handen van koningin Elizabeth, werd Mary schuldig bevonden aan het smeden van een complot om Elizabeth te vermoorden en in 1586 onthoofd op Fotheringhay Castle.
DE JACOBITE HERVORMINGEN
Het begon allemaal met James VII, zoals we hem in Schotland noemden of James II zoals hij in Engeland bekend stond, de laatste rooms-katholieke monarch die regeerde over de koninkrijken van Engeland, Schotland en Ierland. Binnengevallen door zijn protestantse schoonzoon en vervolgens omvergeworpen, werd James gedwongen in ballingschap te gaan in Frankrijk.
Van 1689- 1690 verzamelde Burggraaf Dundee, James’ meest ijverige Schotse aanhanger, troepen en ging over tot militaire actie tegen de regeringstroepen van William en Mary. De eerste Jacobitische opstand brak uit, maar bleek helemaal niet populair.
In 1707 werden de twee koninkrijken van Schotland en Engeland verenigd tot groot ongenoegen van de aanhangers van de Jacobitische zaak. James VIII/III probeerde tweemaal de troon op te eisen, in 1708 en in 1715, wat resulteerde in een opstand onder leiding van de Earl of Mar. In 1719 vonden de Jacobieten een bondgenoot in Spanje en deze opstand werd geleid door Lord Tullibardine en Earl Marischal.
Nadat het de Franse regering niet lukte zich tot een nieuwe invasie te verplichten, besloot prins Charles, de ‘jonge pretendent’, zijn eigen opstand te financieren. Hij zeilde van Frankrijk naar Schotland, kwam in juli 1745 aan op Eriskay in de Buiten-Hebriden en reisde vervolgens door de Hooglanden om een jakobitisch leger samen te stellen. Deze onderneming eindigde in de Slag bij Culloden in 1745, waarbij het Schotse leger werd verslagen in wat waarschijnlijk de ergste gebeurtenis is die Schotland ooit heeft getroffen.
DE HIGHLAND CLEARANCES
Na de Jakobitische Opstanden werden wetten ingevoerd om soortgelijke opstanden tegen de Engelse overheersing van Schotland een halt toe te roepen. In 1746 werden de Clan Tartan, doedelzakken en het onderwijzen van Gaelic verboden krachtens de Act of Proscription – een directe aanval op de cultuur en levenswijze van het Hoogland. De Heritable Jurisdictions (Scotland) Act van 1746 ontnam Schotse heritors, waaronder veel clan-hoofden, hun macht en land. Dit was een nieuwe klap voor het clansysteem en de manier van leven.
Maar niet alleen de cultuur van het hoogland verdween, ook de mensen van het hoogland. Landeigenaren, waar clans woonden en werkten, besloten dat schapen lucratiever waren dan mensen. Vanwege de bloeiende wolhandel begon een georganiseerde verwijdering van de bevolking uit de hooglanden. Inheemse families in de hooglanden die als boeren waren opgegroeid, werden overgebracht naar “crofting villages” en gedwongen een nieuw beroep te leren. Later werden de “crofting villages” veel te overbevolkt door de mensen die uit de Hooglanden werden verdreven. Als gevolg daarvan begonnen “begeleide passages”, waarbij landheren hun huurders betaalden om overzee te emigreren, en zo werd de Schotse cultuur over de hele wereld verspreid.
KIJKEND NAAR DE HISTORIE VAN NU
Vele van de oude monumenten, vestingwerken en grafkamers uit de lange geschiedenis van Schotland zijn vandaag de dag nog te zien. Gecombineerd met de sporen van de meer recente geschiedenis in kastelen, standbeelden, slagvelden en architectuur, is het kijken naar de geschiedenis van Schotland een fascinerend perspectief voor de toerist of amateur-historicus. Met zoveel duizenden jaren van menselijke activiteit beschikbaar gelaagd op elkaar, zijn er weinig plaatsen in de wereld die zich met Schotland kunnen meten wat betreft de breedte van de geschiedenis en de kwaliteit van het archeologisch bewijsmateriaal.