Mazelen heeft een verwoestend en langdurig effect op je immuunsysteem

Door Debora Mackenzie

Het is bekend dat mazelen kinderen kwetsbaar maakt voor andere infecties. Nu hebben twee grote studies onder Nederlandse orthodox-protestanten, die vaccinatie afwijzen, ontdekt waarom: het tast het immuunsysteem enorm aan, waardoor mazelen nog dodelijker is dan we dachten.

Dat is slecht nieuws, nu het aantal gevallen van mazelen wereldwijd stijgt tot een niveau dat sinds 2006 niet meer is voorgekomen, met een vertienvoudiging in Afrika en een verdubbeling in Europa. Ze hebben de hoogste aantallen in jaren bereikt in de VS en Engeland. In 2017 waren er wereldwijd 7 miljoen gevallen, maar uit cijfers die naar verwachting in december van dit jaar worden gepubliceerd, blijkt dat de aantallen in 2018 “aanzienlijk” zijn gestegen, zegt Katrina Kretsinger van de Wereldgezondheidsorganisatie.

“Alle gevallen komen doordat mensen die gevaccineerd hadden moeten worden, dat niet deden”, zegt ze, vanwege zwakke gezondheidssystemen, slechte publieksvoorlichting en anti-vaccin sentimenten.

Nadat mazelenvaccinatie in de jaren zestig werd ingevoerd, daalden de gevallen dramatisch. Mysterieus genoeg daalde overal waar dat gebeurde ook het aantal sterfgevallen door volstrekt ongerelateerde infecties.

Vulbaar voor andere infecties

In 2015 ontdekte Michael Mina, nu aan de Harvard University, dat kinderen die mazelen hebben gehad zoveel meer kans hebben om andere ziekten op te lopen dat dergelijke infecties na mazelen verantwoordelijk kunnen zijn voor de helft van alle infectieziektedoden bij kinderen die wonen in gebieden waar mazelen circuleert.

In 2017 stierven ongeveer 100.000 kinderen aan mazelen. Mina vermoedt dat twee of drie keer dat aantal dat de mazelen had, later zal sterven aan andere infecties die ze niet zouden hebben opgelopen als ze de mazelen niet hadden gehad.

Nu weten we waarom. Wanneer we als kind worden blootgesteld aan ziekteverwekkers, bouwen we gespecialiseerde immuuncellen op, die elk hebben geleerd antilichamen te maken om een bepaald deel van een ziekteverwekker aan te vallen. Het mazelenvirus doodt deze cellen, maar de impact hiervan was niet bekend.

Mina en zijn team bepaalden welke antilichamen werden aangemaakt door 77 ongevaccineerde Nederlandse kinderen die later mazelen kregen. Voordat een van hen de mazelen had, konden deze kinderen antilichamen maken tegen vele virussen en bacteriën. Maar daarna verloren ze tussen 11 en 73 procent van hun bibliotheek van antilichamen, voor allerlei soorten ziekteverwekkers.

Verwist immuunsysteem

“De zwaarst getroffen 20 procent verloor meer dan de helft van de antilichamen die ze konden maken tegen meer dan de helft van de ziekteverwekkers die we testten,” zegt Mina. Het levende, verzwakte mazelenvirus in het MMR-vaccin had een dergelijk effect niet bij de 32 andere kinderen die zij bestudeerden.

Om hun verloren antilichamen terug te krijgen, vermoedt Mina dat degenen die mazelen hebben gehad opnieuw moeten worden blootgesteld aan alle ziekteverwekkers waarmee zij al in aanraking zijn geweest, met de bijbehorende risico’s op ziekte. Misschien moeten zij zelfs opnieuw worden gevaccineerd, omdat vaccins het immuunsysteem leren specifieke antilichamen aan te maken.

Het kan zelfs nog erger zijn dan dat. In een andere studie die deze week is gepubliceerd, hebben Colin Russell van de Universiteit van Amsterdam in Nederland en zijn collega’s het DNA van immuuncellen van 20 van dezelfde groep kinderen gesequeneerd. “We konden niet alleen kijken naar cellen die antilichamen produceren, maar ook naar hun naïeve voorlopercellen”, zegt Russell.

Het systeem opnieuw instellen

In onze eerste levensjaren rijpen deze naïeve cellen en diversifiëren ze zich, zodat ze snel bepaalde soorten moleculen op verschillende ziekteverwekkers herkennen. Het team van Russell ontdekte dat mazelen de rijpe cellen doodt. “Het is alsof ons immuunsysteem wordt teruggezet naar de kindertijd.”

Dit betekent, zegt hij, dat mensen die mazelen hebben gehad misschien meerdere keren opnieuw moeten worden blootgesteld aan ziekten om hun antilichaamrepertoire opnieuw op te bouwen.

Het kan vijf jaar duren voordat hun immuunsysteem is hersteld, omdat dit ook zo lang duurt bij mensen die het krachtige immunosuppressieve medicijn rituximab krijgen toegediend, dat dezelfde cellen uitput en wordt gebruikt om sommige soorten kanker te behandelen. Dit komt overeen met studies die aantonen dat bij mensen die mazelen hebben gehad de immuniteit tot vijf jaar lang is verlaagd.

Het effect heeft echte klinische gevolgen. Russell’s team gaf een virus vergelijkbaar met mazelen aan fretten die ingeënt waren tegen griep. Deze dieren kregen zware griepaanvallen. Gevaccineerde fretten die het mazelen-achtige virus niet kregen waren nog steeds beschermd tegen griep.