Er kan verwarring bestaan over de oorsprong van Cinco de Mayo. Sommigen denken dat het een feestdag is ter viering van de Mexicaanse onafhankelijkheid van Spanje (dat is eigenlijk 16 september), of de Mexicaanse Revolutie van 1910 (20 november), of dat het verzonnen is om meer bier en guacamole te verkopen.
Cinco de Mayo markeert eigenlijk de onwaarschijnlijke nederlaag van de Franse elitetroepen tegen een onderbemand Mexicaans leger in de Slag bij Puebla op 5 mei 1862. In feite kan deze underdog Mexicaanse overwinning een rol hebben gespeeld in het voorkomen van de Franse keizer Napoleon III van het helpen van de Confederatie winnen van de Amerikaanse Burgeroorlog.
Schulden aan Frankrijk leiden tot de Slag bij Puebla
De aanloop naar de slag begon in 1860 toen de Mexicaanse regering, failliet na tientallen jaren van interne conflicten, aankondigde dat zij de schuldbetalingen aan haar Europese schuldeisers voor twee jaar zou opschorten. Spanje, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk waren niet blij met het uitstel en stuurden in 1861 gezamenlijke troepen om Mexico’s schuld te innen. Spanje en het Verenigd Koninkrijk sloten uiteindelijk een deal, maar de Franse keizer Napoleon III, een neef van Napoleon Bonaparte, had andere plannen.
Franse keizer Napoleon III (1808 – 1873).
Illustrated London News/Getty Images
Napoleon dacht dat als hij Mexico in handen kon krijgen, het de eerste kolonie kon worden in een nieuw Frans bolwerk in Noord-Amerika. Abraham Lincoln was druk bezig met de Burgeroorlog, dus de Amerikanen zouden Napoleon niet in de weg staan. Nog beter, met een Franse marionettenregering geïnstalleerd in Mexico Stad, kon Napoleon wapens leveren aan de Confederatie in ruil voor Zuidelijk katoen, een schaars goed in Europa dankzij de Unie scheepvaartblokkades.
LEES MEER: 7 Dingen die je misschien niet weet over Cinco de Mayo
Dus begin 1862 marcheerden goed getrainde Franse troepen onder het zelfverzekerde bevel van generaal Charles de Lorencez vanuit de havenstad Veracruz met als doel Mexico-Stad te veroveren. Maar op 5 mei kregen de Fransen bij Puebla een pak slaag van de Mexicaanse generaal Ignacio Zaragoza en een groepje vrijwilligers en soldaten. Het Franse leger trok zich terug in Veracruz om zijn wonden te likken en zou pas een jaar later, in mei 1863, terugkeren om Puebla in te nemen.
Sommigen beweren dat het jaar lange uitstel van de Franse invasie de generaals van Abraham Lincoln net genoeg tijd gaf om beslissende overwinningen van de Unie te behalen voordat Napoleon verbeterde artillerie en munitie aan de Confederatie kon leveren.
“Tegen de tijd dat de Fransen Mexico Stad bezetten in juni 1863, was de slag om Vicksburg al aan de gang,” zegt Eric Rojo, een gepensioneerd kolonel van het Amerikaanse leger en opperbevelhebber van de Militaire Orde van het Trouwe Legioen van de Verenigde Staten, een organisatie die bestaat uit afstammelingen van Unie-officieren in de Burgeroorlog. Rojo wijst erop dat de Slag om Gettysburg op het punt stond te beginnen en dat de overwinningen van de Unie “het begin van het einde” betekenden voor de Confederatie. “Zelfs als de Fransen in staat waren geweest om medio 1863 hun bevoorradingslijnen in te stellen, zou dat heel weinig verschil hebben gemaakt in de uitkomst van de Burgeroorlog.”
Waarom vieren we Cinco de Mayo in de Verenigde Staten
De kritieke timing van de Franse nederlaag in de eerste Slag bij Puebla was niet verloren voor Mexicaans-Amerikanen en andere Latino’s die in Californië woonden, velen die naar de staat waren gestroomd tijdens de Goudkoorts. David Hayes-Bautista, directeur van het Center for the Study of Latino Health and Culture aan de UCLA School of Medicine, was bezig met het opzoeken van geboorte- en overlijdensgegevens in 19e-eeuwse Spaanstalige Californische kranten toen hij nieuwsberichten vond over de allereerste vieringen van Cinco de Mayo al in 1862.
Hayes Bautista zegt dat Californische Latino’s fervente voorstanders van de Unie waren. Toen hun thuislanden onafhankelijk werden van Spanje, hadden ze eenzijdig de slavernij afgeschaft en het staatsburgerschap voor niet-blanken ingevoerd. Nu ze in Californië woonden, een vrije staat, zagen ze de slavernijgezinde Confederatie als een existentiële bedreiging. Toen de berichten Los Angeles bereikten over de overwinning van Zaragoza op de Fransen, legden de Latino’s onmiddellijk het verband met de burgeroorlog.
Mexicaanse generaal Ignacio Zaragoza.
Maogg/Getty Images
“In 1862 ging het niet goed met de Unie in de Burgeroorlog, maar hier in Puebla was een duidelijke overwinning die het Franse tijdschema volledig in de war stuurde,” zegt Hayes-Bautista. “De nieuwsberichten brachten Latino’s in een stroomversnelling en brachten hen tot een heel nieuw niveau van organisatie en activiteit.”
In Californië en Nevada verzamelden Latino’s zich in Juntas Patrióticas (“Patriottische bijeenkomsten”) om zowel de verrassende overwinning in Puebla te vieren als wat het betekende voor de zaak van de Unie. Met 129 locaties en 14.000 leden alleen al in Californië, begonnen deze Juntas Patrióticas in 1862 maandelijks bijeen te komen. Er werden twee of drie energieke toespraken gehouden waarin de heldenmoed van Zaragoza en zijn onderbewapende troepen werd geprezen en de pro-slavernij Confederaten, die hun rechten zouden afnemen, aan de kaak werden gesteld.
“Hier in Los Angeles is de traditie van het vieren van Cinco de Mayo sinds 1862 zonder onderbreking doorgegaan, hoewel de oorspronkelijke reden en de geschiedenis verloren zijn gegaan,” zegt Hayes-Bautista, die met dansgroepen uit Los Angeles heeft samengewerkt om na te bootsen hoe die oorspronkelijke Cinco de Mayo-vieringen eruit zouden hebben gezien en geklonken.
We weten hoe de Burgeroorlog is afgelopen, maar hoe is het de Fransen in Mexico vergaan? In 1864 installeerde Napoleon aartshertog Ferdinand Maximiliaan van Oostenrijk als keizer van Mexico. Toen de Burgeroorlog in 1865 eindigde, maakte Lincoln duidelijk dat hij tegen de Franse bezetting van Amerika’s zuiderbuur was. Napoleon reageerde door zijn troepen terug te trekken, maar liet Maximiliaan achter, die gevangen werd genomen en geëxecuteerd in 1867.