Er zijn maar weinig schaatssters in de geschiedenis die zo’n etherische schoonheid en gratie bezitten als Ekaterina “Katia” Gordeeva. Als een stille ballerina zweeft ze over het ijs, schijnbaar in een wereld die ze zelf heeft gecreëerd, en wij zijn de gelukkige deelnemers, gelukkig genoeg om geraakt te worden door haar bezielde atletiek. Het is met haar vroegere partner en overleden echtgenoot, de grote Sergei Grinkov, dat Katia voor het eerst de wereld verleidde met haar elegantie. In hun dertien jaar samen hebben zij het paarsschaatsen gedefinieerd en de sport naar nieuwe hoogten getild, zowel artistiek als atletisch. Met een geheel eigen stijl maakten Gordeeva en Grinkov naam als het meest herkenbare duo team ooit uit de voormalige Sovjet Unie.
Geboren op 28 mei 1971 als zoon van Elena en Alexander Gordejev, leek Katia’s leven vanaf het begin gezegend. Haar vader was danser bij de Moiseev Dance Company, een wereldberoemde volksdansgroep. Het is misschien aan hem dat Katia haar vastberadenheid en gracieuze flair te danken heeft. Alexander bracht zijn dochter een opmerkelijke werkethiek bij, die Katia goed van pas is gekomen in haar carrière. Zelfs als jong meisje nam ze haar training zeer ernstig; zij was inderdaad degene die haar ouders vaak om 5 uur ’s morgens moest wakker maken, vastbesloten om geen seconde vitale ijstijd te missen. Van Elena leent Katia haar schoonheid en zachte ziel. Het is door de ogen van haar moeder dat Katia de wereld ziet, en door de geest van haar moeder dat ze haar kinderen opvoedt.
Hoewel Alexander wenste dat zijn jonge dochter een ballerina zou worden, was het de voormalige Sovjet-Unie’s Centrale Rode Legerclub (CSKA), het elite-orgaan dat de grote atleten van het land ontwikkelde, die Katia’s lot bepaalde. Vanaf de prille leeftijd van 4 jaar toonde Katia een potentieel op het ijs dat haar selectie voor de elite sportclub waardig was, en door haar kleine gestalte zou ze voor altijd op het ijs blijven, nooit de oorspronkelijke dromen van haar vader vervullen.
Katia’s jonge jaren werden evenzeer bepaald door haar gelukkige gezinsleven als door haar vastberadenheid om een volleerd schaatsster te worden. Ze groeide op met haar ouders en jongere zus, Maria, in een appartement in Moskou. Hoewel haar ouders beiden hard werkten, haar vader danste in verre landen en haar moeder twaalf-uurs diensten draaide voor het Sovjet nieuwsagentschap Tass, brachten ze rustige vakanties door in hun datsja, hun zomerhuis op het platteland ten noorden van Moskou. Katia’s lieve baboesjka en diaka, haar grootmoeder en grootvader, twee invloedrijke mensen in haar leven, vergezelden hen op hun vakanties.
Het duurde niet lang voordat de CSKA vaststelde dat Katia meer geschikt was voor de eisen van het paren schaatsen. Op een noodlottige dag, toen ze 11 was, werd ze gekoppeld aan een slanke, goudharige jongen genaamd Sergei Grinkov, vier jaar ouder dan zij. Vanaf dat moment vormden het serieuze jonge meisje en de zorgeloze, getalenteerde Grinkov een partnerschap dat zowel hun eigen leven als de wereld van het kunstschaatsen zou bepalen.
Drie jaar later, na ontelbare uren van rigoureuze training op en buiten het ijs, bundelden Gordeeva en Grinkov hun krachten met Marina Zueva, die hun vaste choreografe zou worden en misschien wel de meest invloedrijke kracht in hun schaatscarrières. Kort na de vorming van dit partnerschap won het duo de Wereldkampioenschappen voor junioren in Colorado Springs in 1984. Twee jaar later, in 1986 in Genève, wonnen ze de Wereldkampioenschappen in hun eerste poging, door het kampioensteam van Elena Volova en Oleg Vaesiliev te verslaan.
Hoewel de successen van dit jonge paar snel toenamen, verliep hun relatie buiten het ijs in een meer geleidelijk tempo. De twee brachten weinig tijd samen door buiten hun training, en terwijl de speelse Grinkov voortdurend het gezag testte en het leven verkende met een grote groep vrienden, was Katia’s bestaan meer geïsoleerd. Haar ogen waren niet op de mensen om haar heen gericht, maar naar binnen. Door haar relatieve jeugd (in vergelijking met de andere schaatsers) en verlegenheid, vond Katia troost op het ijs en in haar training. Hoewel Sergei de drijvende kracht in hun partnerschap zou worden, waren Katia’s vastberadenheid en opmerkelijke werkethiek een integrale factor in het enorme succes van het duo. Ze concentreerde zich bijna uitsluitend op één enkel doel: Olympisch goud veroveren in Calgary.
Gordeeva en Grinkov verdedigden met succes hun wereldtitel in 1987 in Cincinnati. Na de wereldkampioenschappen toerden ze door Noord-Amerika in Champions on Ice, en richtten hun vizier op de Olympische Spelen. Tijdens de training in november ’87 betrapte Sergei een schaats op het ijs en liet Katia vallen terwijl hij haar omhoog hield. Ze kwam op haar voorhoofd terecht, waardoor ze kort in het ziekenhuis moest blijven. Sergei bezocht Katia heel vaak in die periode. Vanaf dat moment werd Sergei’s aandacht voor zijn partner intiemer, zorgzamer en wanneer hij Katia op het ijs vasthield, was het alsof hij haar nooit meer zou laten gaan.
88 bleek een onstuimig jaar voor Katia te zijn. Dingen veranderden snel, zowel op als naast het ijs. Haar reis naar Calgary was een succes, want zij en Sergei wonnen de gouden medaille op hun eerste Olympische Spelen. Maar Katia voelde zich steeds eenzamer en geïsoleerder, terwijl haar verlangen naar Sergei zich zonder uitlaatklep ontwikkelde. Opnieuw concentreerde ze zich op haar training; maar een stressfractuur in haar enkel beperkte zelfs deze afleiding. Katia maakte van haar vrije tijd gebruik om Engels te leren en werd uiteindelijk de officiële vertaalster van haar schaatspartner. Toen, schijnbaar uit het niets, veranderden Gordeeva en Grinkov van partners, naar goede vrienden, naar geliefden, een transformatie die prachtig werd gemarkeerd door hun eerste kus op Oudejaarsavond 1988.
Gordeeva en Grinkov wonnen opnieuw Worlds in 1989 in de romantische stad Parijs, maar waren zo in beslag genomen door liefde dat het schaatsen er nauwelijks toe leek te doen. Voor een keer was hun tijd samen buiten het ijs belangrijker. Nadat ze in 1990 met succes hun wereldkampioenschap hadden verdedigd (hun vierde titel), werd het koppel professioneel in 1991. Dat jaar markeerde echter een meer prominente overgang in hun leven: op 28 april 1991 traden ze in het huwelijk.
De volgende jaren brachten meer dramatische veranderingen voor Gordeeva en Grinkov toen het leven zich in een sneller, hectischer tempo begon te ontwikkelen. Naast een toename van het aantal schaatstournees (Champions on Ice door Noord-Amerika, Russian All-Stars door Zuid-Afrika), kwam er een spervuur van verantwoordelijkheden die nieuw waren voor het echtpaar: eenvoudige financiële en huisvestingszaken die voorheen werden afgehandeld door het oude Sovjet-regime. En op 11 september 1992 kwam de meest kostbare verantwoordelijkheid van allemaal, hun dochter Daria. Hoewel ze dolgelukkig waren met het ouderschap, moest het echtpaar zichzelf onderhouden, wat meer reizen betekende. Tijdens het seizoen 1991-1992 besloten Gordeeva en Grinkov mee te doen aan de Stars on Ice tour, ’s werelds meest prestigieuze kunstschaatsproductie. De tournee van zestig steden en drie maanden maakte reizen met hun pasgeborene vrijwel onmogelijk, dus vertrouwden ze de zorg voor Daria toe aan Katia’s moeder, een moeilijke maar noodzakelijke beslissing voor de jonge ouders.
In 1994 maakten Gordeeva en Grinkov gebruik van een nieuwe regel die het mogelijk maakte om professionele schaatsers weer in aanmerking te laten komen voor de Olympische Spelen en trokken naar Lillehammer. Deze keer wonnen ze het goud voor elkaar. Het paar keerde terug naar de Verenigde Staten, hun historische betekenis in de kunstschaatssport voor altijd bevestigd, en vond een vaste verblijfplaats in Simsbury, CT, in de buurt van hun nieuwe trainingscentrum. Hetzelfde jaar werd Katia gekozen als een van de 50 Mooiste Mensen van People Magazine.
Het leven voor Katia en Sergei was compleet, zowel persoonlijk als professioneel. Tijdens hun carrière hadden ze twee Olympische gouden medailles, vier wereldkampioenschappen bij de amateurs en drie wereldkampioenschappen bij de profs behaald, naast diverse andere eerste en tweede plaatsen. Nu ze eindelijk gesetteld waren in hun nieuwe huis en in hun nieuwe land, keken ze uit naar de toekomst.
Ondanks Sergei’s zeurende rugblessure, was 1995 voorbestemd een prachtig jaar te worden. Opnieuw besloten ze zich aan te sluiten bij Stars on Ice, en hoewel dit opnieuw drie lange maanden op de weg betekende, konden ze dit jaar tenminste hun dochter Daria meenemen naar de lange Stars trainingssessies in Lake Placid. Maar helaas, het noodlot sloeg toe. Op maandag 20 november 1995, tijdens het instuderen van een nummer met hun choreografe Marina Zueva, kreeg Sergei een fatale hartaanval. De wereld verloor een van zijn grootste artiesten, en Katia haar echtgenoot, partner en beste vriend.
Hoewel het volgende jaar buitengewoon moeilijk was voor Katia, vond ze opnieuw haar troost en inspiratie op het ijs. In februari 1996 begon ze haar solocarrière met een welgemeend eerbetoon aan haar overleden echtgenoot in A Celebration of a Life, dat op CBS werd uitgezonden. In november 1996 schreef Katia over haar leven en liefdesrelatie in haar boek My Sergei, A Love Story (Warner Books), dat een nationale bestseller werd. Datzelfde jaar speelde ze in haar eerste televisiespecial Disney’s Beauty and the Beast samen met vriend en collega-schaatser Scott Hamilton.
Sindsdien heeft Katia zich ontpopt als een van ’s werelds meest bekende gezichten. Ze tekende een meerjarig partnerschap met Target Stores dat commercials en product endorsements omvat. Katia’s eerste project met Target was een hoofdrol, samen met haar dochter Daria, in de vakantie musical Snowden on Ice, die in november 1997 op CBS werd uitgezonden. In februari 1998 zond CBS het tv-docudrama My Sergei uit (gebaseerd op het boek), en in april 1998 publiceerde Little Brown Katia’s tweede boek A Letter for Daria. Target’s 1998 vervolg op Snowden on Ice, The Snowden Raggedy Ann and Andy Holiday Show was al even succesvol.
Target introduceerde een parfum- en bad- en body-lijn, simpelweg “Katia” genaamd, in maart 1998. Katia is pas de tweede atleet (Michael Jordan is de eerste), die een parfum naar zich vernoemd heeft. “Katia” werd onderscheiden met een nominatie voor de Fifi award, de prestigieuze prijs van de parfumindustrie voor geuren. Een tweede parfum, “Katia Sport” genaamd, werd in april 1999 exclusief in Target Stores uitgebracht. Target betuigde ook haar steun aan Katia door het opdragen van een gedenkteken voor Sergei genaamd de “Sergei Garden” in Target House, een appartementencomplex met 50 wooneenheden en een thuis-ver-van-huis voor langdurige patiënten en hun gezinnen tijdens hun behandeling in het St. Jude Children’s Research Hospital in Memphis, Tennessee.
Tijdens deze periode tekende Katia ook een meerjarige overeenkomst met Rolex. Ze verscheen in een gedrukte advertentiecampagne alleen en met vrouwelijke schaatslegende Peggy Fleming. Ze was ook te zien in de populaire “Milk Mustache” reclamecampagne met haar dochter Daria.
Dit wordt Katia’s twaalfde seizoen als soloschaatsster in de Stars on Ice Tour. Katia blijft optreden in kunstschaatstentoonstellingen over de hele wereld. Ze keerde kort terug naar het paren schaatsen tijdens het seizoen 2008-09 toen ze deelnam aan de Russische reality tv-show Ice Age 2, een kunstschaatsversie van Dancing with the Stars. Zij en haar partner, de Russische acteur Egor Beroev wonnen de show. In november 2010 won Katia samen met haar partner, de ijshockeyster Valeri Bure, het tweede seizoen van de CBC reality show Battle of the Blades.
Huidig woont Katia in de omgeving van L.A., waar zij en haar man Ilia Kulik twee dochters, Daria en Elizaveta, opvoeden. Katia is een toegewijde moeder die het belangrijk vindt om thuis bij haar kinderen te zijn en tegelijkertijd haar eigen carrière in evenwicht te houden. Afgelopen herfst openden Katia en Ilia hun eigen ijsbaan in Lake Forest, CA, een stad in Orange County. Ze beschrijven “Kulik’s Skating” (www.kuliksskating.com) als een faciliteit ontworpen, gebouwd en geëxploiteerd door schaatsers, voor schaatsers.