Prawdopodobieństwo poczęcia bliźniąt jest cechą złożoną. Prawdopodobnie wpływa na nią wiele czynników genetycznych i środowiskowych, w zależności od typu bliźniąt. Dwa rodzaje bliźniąt są klasyfikowane jako monozygotyczne i dizygotyczne.
Bliźnięta monozygotyczne (MZ), zwane również bliźniętami jednojajowymi, powstają, gdy pojedyncza komórka jajowa zostaje zapłodniona przez pojedynczą komórkę plemnika. Powstała zygota rozdziela się na dwie części bardzo wcześnie, co prowadzi do powstania dwóch oddzielnych embrionów. Bliźnięta MZ występują w 3 do 4 na 1,000 urodzeń na całym świecie. Badania sugerują, że większość przypadków bliźniąt MZ nie jest spowodowana czynnikami genetycznymi. Jednakże, odnotowano kilka rodzin z większą niż oczekiwano liczbą bliźniąt MZ, co wskazuje, że genetyka może odgrywać pewną rolę. Jest możliwe, że geny zaangażowane w sklejanie się komórek (adhezja komórek) mogą przyczyniać się do powstawania bliźniąt MZ, chociaż hipoteza ta nie została potwierdzona. W większości przypadków przyczyna bliźniąt MZ jest nieznana.
Dizygotyczne (DZ) bliźnięta, zwane również bliźniętami braterskimi, występują, gdy dwie komórki jajowe są zapłodnione przez inną komórkę plemnika w tym samym cyklu menstruacyjnym. Bliźnięta DZ występują około dwa razy częściej niż bliźnięta MZ, a ich występowanie w rodzinach jest znacznie bardziej prawdopodobne. W porównaniu z populacją ogólną, kobiety, których matka lub siostra miała bliźnięta DZ, mają dwa razy większe szanse na posiadanie bliźniąt DZ.
Uważa się, że bliźnięta DZ są wynikiem hiperowulacji, czyli uwolnienia więcej niż jednego jajeczka w jednym cyklu miesiączkowym. Aby wyjaśnić, w jaki sposób bliźnięta DZ mogą występować w rodzinach, badacze szukali czynników genetycznych, które zwiększają szansę na hiperowulację. Jednakże, badania sprawdzające udział konkretnych genów dały mieszane i sprzeczne wyniki. Niewiele konkretnych genów u ludzi zostało ostatecznie powiązanych z nadowulacją lub zwiększonym prawdopodobieństwem wystąpienia bliźniąt DZ.
Inne czynniki, o których wiadomo, że mogą wpłynąć na szansę posiadania bliźniąt DZ to wiek matki, pochodzenie etniczne, dieta, skład ciała i liczba innych dzieci. Technologie wspomaganego rozrodu, takie jak zapłodnienie in vitro (IVF) są również związane ze zwiększoną częstością występowania bliźniąt DZ.
Publikacje naukowe do dalszej lektury
Hoekstra C, Zhao ZZ, Lambalk CB, Willemsen G, Martin NG, Boomsma DI, Montgomery GW. Dizygotic twinning. Hum Reprod Update. 2008 Jan-Feb;14(1):37-47. Epub 2007 Nov 16. Review. PubMed: 18024802.
Machin G. Familial monozygotic twinning: a report of seven pedigrees. Am J Med Genet C Semin Med Genet. 2009 May 15;151C(2):152-4. doi: 10.1002/ajmg.c.30211. PubMed: 19363801.
Mbarek H, Steinberg S, Nyholt DR, Gordon SD, Miller MB, McRae AF, Hottenga JJ, Day FR, Willemsen G, de Geus EJ, Davies GE, Martin HC, Penninx BW, Jansen R, McAloney K, Vink JM, Kaprio J, Plomin R, Spector TD, Magnusson PK, Reversade B, Harris RA, Aagaard K, Kristjansson RP, Olafsson I, Eyjolfsson GI, Sigurdardottir O, Iacono WG, Lambalk CB, Montgomery GW, McGue M, Ong KK, Perry JR, Martin NG, Stefánsson H, Stefánsson K, Boomsma DI. Identification of Common Genetic Variants Influencing Spontaneous Dizygotic Twinning and Female Fertility. Am J Hum Genet. 2016 May 5;98(5):898-908. doi: 10.1016/j.ajhg.2016.03.008. Epub 2016 Apr 28. Pubmed: 27132594.
Painter JN, Willemsen G, Nyholt D, Hoekstra C, Duffy DL, Henders AK, Wallace L, Healey S, Cannon-Albright LA, Skolnick M, Martin NG, Boomsma DI, Montgomery GW. A genome wide linkage scan for dizygotic twinning in 525 families of mothers of dizygotic twins. Hum Reprod. 2010 Jun;25(6):1569-80. doi: 10.1093/humrep/deq084. Epub 2010 Apr 8. PubMed: 20378614. Wolny pełny tekst dostępny od PubMed Central: PMC2912534.
Shur N. The genetics of twinning: from splitting eggs to breaking paradigms. Am J Med Genet C Semin Med Genet. 2009 May 15;151C(2):105-9. doi: 10.1002/ajmg.c.30204. PubMed: 19363800.
.