Boekbesprekingen zijn belangrijke ingangen in een breder systeem van academisch publiceren waarvan de academische professie symbiotisch afhankelijk is, en in een eerdere column over loopbaanadvies heb ik betoogd dat alle wetenschappers – ongeacht hun carrière – bij gelegenheid tijd opzij zouden moeten zetten om ze te schrijven. Afgestudeerde studenten die te horen krijgen dat ze hun tijd niet moeten verdoen met het recenseren van boeken, leren impliciet dat ze hun tijd uitsluitend moeten afmeten aan individuele winst en verlies. Als een dergelijke houding in de hele academie zou worden overgenomen, zou het intellectuele leven er naar mijn mening alleen maar armer op worden.
Misschien bent u door deze column overtuigd en vindt u ook dat het schrijven van academische boekbesprekingen een uitstekende manier is om een bijdrage te leveren ten dienste van het beroep. Als dat zo is, dank ik u. Maar misschien bent u ook een beginnend academicus, onzeker over waar te beginnen. Dat zou heel begrijpelijk zijn. Zoals veel academische praktijken kunnen boekbesprekingen een spel voor ingewijden lijken — degenen die de ongeschreven regels al begrijpen spelen vaak mee, terwijl degenen die dat niet doen maar al te vaak nooit worden uitgenodigd. Deze column probeert daarom het proces te demystificeren met een basis how-to gids voor het schrijven van academische boekbesprekingen en het gepubliceerd krijgen ervan.
Ondruisend genoeg is het eigenlijk het beste om te beginnen met uit te leggen hoe je recensies gepubliceerd krijgt. Er zijn, in grote lijnen, twee manieren waarop redacteuren van academische tijdschriften en andere periodieken schrijvers van boekbesprekingen benaderen: 1) proactieve opdrachten en 2) reactieve opdrachten. Bij proactieve commissies gaat een redacteur op zoek naar potentiële recensenten en vraagt hen om een bijdrage. Uiteraard is de kans groter dat je hiervoor in aanmerking komt als je al een gevestigde reputatie hebt in je vakgebied, en sommige tijdschriften zullen alleen recensies publiceren die proactief zijn besteld. De meeste tijdschriften aanvaarden echter ook reactieve opdrachten, waarbij een potentiële schrijver zelf een recensie voorstelt, en veel tijdschriften aanvaarden die van afgestudeerde studenten.
Als je graag je eerste boekbespreking wilt schrijven, is een reactieve opdracht waarschijnlijk de beste manier. Sommige tijdschriften publiceren of maken op een andere manier bekend welke boeken zij beschikbaar hebben voor bespreking, en dan is het gewoon een kwestie van jezelf kandidaat stellen voor een van die boeken. Of, als al het andere faalt, kunt u zelfs proberen een redacteur rechtstreeks te e-mailen en een pas gepubliceerd boek voor te stellen waarvan u denkt dat het relevant zou zijn voor het onderwerp van het tijdschrift van die redacteur. Het kan zijn dat bepaalde boeken ongeschikt worden geacht of anderszins al zijn toegewezen, maar de reactie is meestal ontvankelijk, en het zou niet meer dan twee of drie goede, gezamenlijke pogingen moeten kosten voordat je je eerste kans hebt geland.
Dus nu heb je een boek om te recenseren en redelijke zekerheid dat het zal worden gepubliceerd als je je werk goed doet. Wat moet je schrijven? Sommige academici, ook zeer hooggeplaatste, zien recensies als een gelegenheid om uitvoerig uit te weiden over hun eigen uitgesproken opvattingen. Dit is echt niet wat jij (of zij!) zouden moeten doen. Vergeet niet: je schrijft over een boek, en je hebt waarschijnlijk maar tussen de 800 en 1000 woorden om dat te doen. Uw lezers zijn misschien geïnteresseerd in uw mening, maar ze willen in de eerste plaats meer te weten komen over het boek zelf en of ze het zelf al dan niet zouden willen lezen. Houd dat in gedachten.
In feite hebben academische boekbesprekingen, net als andere genres van academisch schrijven, zoals tijdschriftartikelen en onderzoeksvoorstellen, de neiging om een standaard, zelfs formulematige, structuur te hebben. Hoewel dit natuurlijk per discipline en/of plaats van publicatie enigszins kan verschillen, is mijn advies om in geval van twijfel het volgende raamwerk te gebruiken, met één alinea voor elk van de volgende zeven onderdelen:
Inleiding. Alle goede academische geschriften moeten een inleiding hebben, en boekbesprekingen vormen daarop geen uitzondering. Open met een algemene beschrijving van het onderwerp en/of het probleem dat door het werk in kwestie wordt behandeld. Bedenk, indien mogelijk, een aanknopingspunt om uw lezers te trekken.
Samenvatting van het betoog. Uw recensie moet zo beknopt mogelijk het betoog van het boek samenvatten. Zelfs bewerkte verzamelingen en leerboeken zullen bepaalde kenmerken hebben om ze onderscheidend te maken op de spreekwoordelijke markt van ideeën. Wat is uiteindelijk de raison d’être van dit boek? Als er een thesisverklaring is, kunt u overwegen deze direct te citeren.
Over de auteur(s). Enige biografische basisinformatie over de auteur(s) of redacteur(s) van het boek dat u recenseert, is noodzakelijk. Wie zijn ze? Waar staan ze om bekend? Wat voor bijzondere kwalificaties en deskundigheid brengen zij in het onderwerp in? Hoe past het werk dat u bespreekt in een breder onderzoeks- of loopbaantraject?
Samenvatting van de inhoud. Geef een redelijk grondige beschrijving van de gebruikte onderzoeksmethoden (indien van toepassing) en van de inhoudelijke onderwerpen die in het boek aan bod komen.
Sterkte. Noem één specifiek gebied waarop het boek het volgens u goed doet. Idealiter zou dit de grootste kracht van het boek als academisch werk moeten zijn.
Zwakke punten. Noem één bepaald gebied waarop het boek volgens jou kan worden verbeterd. Dit zwakke punt kan te maken hebben met iets waarvan u denkt dat het onjuist is, maar het is waarschijnlijker dat de auteur iets heeft weggelaten of nagelaten om het voldoende gedetailleerd te behandelen.
Conclusie. Eindig uw recensie met een slotverklaring waarin u uw mening over het boek samenvat. Je moet ook expliciet een aantal doelgroepen aanwijzen waarvan je denkt dat ze het boek graag zouden lezen of er op een andere manier baat bij zouden hebben.
Het schrijven van goede academische boekbesprekingen wordt makkelijker met de ervaring, net als elke andere vaardigheid. En op voorwaarde dat u uw deadlines haalt en ontvankelijk bent voor eventuele wijzigingen die uw redacteur u wil laten doorvoeren, zullen uw mogelijkheden om bijdragen te leveren in dit genre en aan de collectieve bezigheden van een gemeenschap die zich inzet voor de vooruitgang van de kennis, alleen maar toenemen met de tijd. Het enige wat u hoeft te doen is de eerste stap te zetten.