Afgelopen weekend zullen naar verwachting zo’n 90.000 mensen in Australië de 150e verjaardag van de Granny Smith appel vieren. Maar wie was de Engelse emigrante die haar naam aan de beroemde vrucht gaf?
In de jaren 1860 groeide in de boerengemeenschap Eastwood, ongeveer 10 mijl ten noorden van Sydney, langs de oever van een beek een ongewone appelboom.
De vruchten vielen op door hun grote omvang, lichtgroene schil en geschiktheid om zowel te koken als rauw te eten. De boom groeide zo uitbundig dat men later beweerde dat de takken werden gestut om te voorkomen dat ze zouden breken.
Hoe de boom is ontstaan is niet met zekerheid bekend. Maar volgens de legende groeide de boom uit het weggegooide klokhuis van een wilde appel die door een boerin – ene Maria Ann Smith – uit het keukenraam was gegooid.
Deze legende wordt tot op zekere hoogte bevestigd door de wetenschap. Een geheel nieuwe appelsoort, zoals Granny Smith, zou alleen kunnen groeien uit kruisbestoven zaden binnen een appel, aldus Amanda Karlstrom, van het Britse tuinbouwonderzoeksbureau NIAB EMR.
De afstamming van de Granny Smith zou mogelijk een kruising zijn tussen een gekweekte appel en malus sylvestris, een krabappel.
“Daarom is Granny Smith hoogstwaarschijnlijk een toevallige hybride van twee bestaande variëteiten en/of soorten,” legde mevrouw Karlstrom uit.
“Het slimme dat mevrouw Smith deed, was het potentieel van haar jonge plant te identificeren, de zaailing te verzorgen en deze te vermeerderen voor een bredere appelproductie.
“Dit was zeker geen geringe prestatie, want de meeste mensen krijgen hun jonge planten nooit tot het vruchtstadium.”
Zou de echte Granny Smith deze kennis van de andere kant van de wereld naar Australië hebben meegebracht?
In 1838 voer de Lady Nugent Sydney binnen met bijna 50 emigrantengezinnen aan boord, waaronder de familie Smith – Maria met haar man Thomas en hun vijf overlevende kinderen.
Terug in Engeland hadden de Smiths gewoond in het dorp Beckley, in Sussex, omringd door de boomgaarden van de Weald.
Het lijkt waarschijnlijk dat Maria haar leven in Engeland had doorgebracht op fruitboerderijen, volgens Prof Brian Short, van Sussex University.
“We weten zeker dat Maria afkomstig was uit een gebied dat zich enigszins specialiseerde in appels,” zei hij.
“En het is geen miljoen mijl verwijderd van Kent, dat appel land is.”
Records suggereren Cherry Gardens, een boerderij in het gebied gespecialiseerd in hop en peren, kan zijn gepacht door haar schoonvader.
Hoewel de omstandigheden in Engeland in de jaren 1820 en 30 moeilijk waren en het lijkt erop dat de Smiths in zwaar weer terechtkwamen.
Het einde van de Napoleontische oorlogen had geleid tot een arbeidsoverschot en lage lonen voor landarbeiders. Tegelijkertijd had de toegenomen mechanisatie de vraag naar landarbeiders doen afnemen.
De arme, hongerige en steeds bozer wordende plattelandsgezinnen kwamen in de zomer van 1830 in actie toen de Swing Riots uitbraken in het naburige Kent en zich al snel verspreidden naar Sussex.
- Appels zijn een belangrijk gewas in New South Wales, met de meeste geteeld in Batlow en Orange
- Overheidsgegevens beschrijven de oorsprong van de Granny Smith als een “toevallige zaailing” in Maria’s achtertuin
- De Granny Smith boom wordt beschreven als krachtig en rechtopstaand, en zijn vruchten hebben een hoge, kegelvormige vorm
- Van de appel zelf wordt gezegd dat hij sappig en zoet vruchtvlees heeft met een “uitstekende smaak”
- Over de 60.000 ton Granny Smiths wordt elk jaar geoogst in Australië
- Dat maakt hem tot de tweede meest populaire variëteit na de Pink Lady appel, ook bekend als Cripps Lady
Bronnen: New South Wales Department of Primary Industries en het Australian Bureau of Statistics
Beckley zou zich “in het oog van de storm” hebben bevonden, aldus professor Short.
Het was “een van de meest verpauperde parochies” in het graafschap, volgens de voogden van de Rye Poor Law Union.
“Wij verkeren in de grootst mogelijke nood door gebrek aan arbeidskrachten bij het bestuur van de Rye Union,” schreef parochiefunctionaris Samuel Selmes.
“Gisteren hadden we meer dan 80 arbeiders zonder werk en onze huizen zijn behoorlijk vol.”
De oplossing, zo besloten de functionarissen, was om mensen naar het buitenland te sturen.
In november had de parochie ongeveer 200 mensen betaald om naar Australië te worden gebracht om een nieuw leven te beginnen. Maria, Thomas en hun vijf kinderen behoorden tot hen.
Een brief die decennia later werd geschreven door de kleinzoon van Granny Smith, Benjamin Spurway, beschrijft hoe de familie werk vond in Australië voordat ze zelf land in bezit nam en een boomgaard aanlegde.
De brief is pas onlangs aan het licht gekomen nadat hij decennia lang onontdekt was gebleven.
Het land was zwaar bebost, schreef hij.
“Er was veel hard werk, vastberadenheid en moed voor nodig voordat het land was vrijgemaakt, geploegd en gecultiveerd en klaar was voor een fruitboomgaard, waartoe zij hadden besloten.
“De dag kwam dat hun ambities werden gerealiseerd en een prachtige boomgaard de plaats van de wildernis innam.
“Op de rijke grond werden sinaasappels en allerlei soorten fruit uit die tijd geteeld.”
Spurway vertelt verder hoe Thomas Smith een marktkraam nam om het fruit te verkopen, maar berooid terugkwam nadat hij bij de pub was gestopt. Op dat moment nam Maria de kraam over.
Het was op de markt dat een andere fruitproducent haar een partij krabappels gaf om hun kookkwaliteiten te testen.
Volgens haar kleinzoon maakte ze twee taarten, liet de schillen en klokhuizen uit het raam vallen, en groeide de eerste Granny Smith-zaailing.
De familie schrijft dat de eerste Granny Smith appel in 1868 werd geproduceerd, twee jaar voor haar dood.
Later werd de appel steeds populairder en groeide uit tot een van de belangrijkste voedselexportproducten van Australië. Tegenwoordig wordt de appel over de hele wereld geteeld.
In Eastwood, dat lang geleden een voorstad van Sydney werd, wordt nog steeds herinnerd aan de overvloedige vrucht die het gebied welvarend maakte.
Een Granny Smith-festival wordt sinds 1985 elk jaar gehouden en wordt door tienduizenden mensen bijgewoond.
De familie Smith is echter niet rijk geworden.
“Fruit kan niet gepatenteerd worden, en ik denk vaak hoe rijk we hadden kunnen zijn als het anders was gegaan,” zei Sue Butler, die Maria’s achter-achter-achter-achterkleindochter is.
“Maar we zijn trots op de geschiedenis.”