De 95 stellingen van Maarten Luther worden vaak beschouwd als een oorkonde, een gedurfde verklaring van onafhankelijkheid voor de protestantse kerk.
Maar toen hij bijna 100 discussiepunten in het Latijn opschreef, nodigde Luther zijn collega-academici simpelweg uit voor een “Disputatie over de kracht en werkzaamheid van aflaten”, de officiële titel van de stellingen. (Het debat is nooit gehouden, omdat de stellingen in het Duits werden vertaald en wijd en zijd werden verspreid, waardoor een oproer ontstond.)
Wat waren aflaten? In het sacrament van boetedoening beleden christenen hun zonden en kregen daarvoor absolutie. Het boeteproces omvatte voldoening – het betalen van de tijdelijke straf voor die zonden. Onder bepaalde omstandigheden kon iemand die werkelijk berouw had en zijn zonden had opgebiecht, gedeeltelijke (of zelden volledige) kwijtschelding van zijn tijdelijke straf krijgen door een aflaatbrief te kopen.
In de 95 Stellingen viel Luther het idee van de aflaat niet aan, want in Stelling 73 schreef hij: ” … de paus dondert terecht tegen hen die op welke wijze dan ook schade berokkenen aan de verkoop van aflaten.”
Maar Luther maakte krachtig bezwaar tegen het misbruik van aflaten – het meest recentelijk onder het verkoopmanschap van Johann Tetzel. En in dit proces heeft Luther, hoewel hij zich daar waarschijnlijk niet volledig van bewust was, de pijlers omvergeworpen die vele praktijken in het middeleeuwse christendom ondersteunden.
Kernuitspraken
Hier volgen 13 voorbeelden van Luthers stellingen:
1. Wanneer onze Heer en Meester, Jezus Christus, zegt: “Bekeert u,” enz. bedoelt Hij dat het hele leven van de gelovigen een bekering moet zijn.
2. Deze uitspraak kan niet begrepen worden van het sacrament van boete, d.w.z. van biecht en voldoening, dat door het priesterschap wordt toegediend.
27. Zij prediken menselijke dwaasheid, die beweren, dat zodra het geld in de kist rinkelt, een ziel uit het vagevuur ontspringt.
32.
32. Zij die veronderstellen dat zij op grond van hun aflaatbrieven zeker zijn van zaligheid, zullen samen met hun leraren voor eeuwig verdoemd zijn.
36.
36. Iedere christen, die waarlijk berouw heeft, wordt volkomen vergeving geschonken, zowel van straf als van schuld, zelfs zonder aflaatbrieven.
37.
37. Iedere ware christen, levend of dood, heeft deel aan alle weldaden van Christus en van de Kerk, want God heeft hem die geschonken, ook zonder aflaatbrieven.
45. Men moet de christenen leren, dat wie iemand in nood ziet en, in plaats van hem te helpen, zijn geld voor een aflaat gebruikt, geen aflaat van de paus verkrijgt, maar het ongenoegen van God.
51. Men moet de christenen leren, dat de paus zijn eigen bezittingen aan de armen, van wie sommige aflaatpredikers geld aftroggelen, zou moeten en willen geven, al moest hij daarvoor de St.Pieterskathedraal verkopen.
81. Deze schaamteloze aflaatprediking maakt het zelfs voor geleerde mannen moeilijk om de eer van de paus te verdedigen tegen laster of om de ontegenzeggelijk spitsvondige vragen van de leken te beantwoorden.
82. Bijvoorbeeld: “Waarom ledigt de paus het vagevuur niet omwille van de heilige liefde … want hij bevrijdt toch ontelbare zielen omwille van smerig geld dat is ingebracht voor de bouw van een kathedraal? …”
90. Deze veelzeggende argumenten van de leken met geweld te onderdrukken in plaats van ze met afdoende redenen te beantwoorden, zou zijn de kerk en de paus bloot te stellen aan de spot van hun vijanden en de christenen ongelukkig te maken.
94. Wij moeten de christenen vermanen Christus, hun Hoofd, te volgen door straf, dood en hel heen.
95. En laat hen daarom hun vertrouwen stellen op het binnengaan van de hemel door vele verdrukkingen heen, in plaats van op een of andere valse zekerheid en vrede.
Binnen twee maanden schoot Johann Tetzel terug met zijn eigen stellingen, waaronder: “Christenen moeten worden geleerd dat de paus, door het gezag van zijn jurisdictie, superieur is aan de gehele katholieke kerk en haar concilies, en dat zij nederig zijn wetten moeten gehoorzamen.”
Gedrukt uit “Protestants’ Most-Famous Document,” de redactie van ChristianHistory.net. Klik hier om het oorspronkelijke artikel te lezen en voor informatie over herdrukken.