Het is 11 jaar geleden dat de FDA de GRAS (algemeen erkend als veilig) status toekende aan gezuiverde extracten van de steviaplant, waarmee de weg werd vrijgemaakt voor stevia om op de markt te worden gebracht als calorievrije zoetstof. Sindsdien is stevia een veelgebruikt ingrediënt geworden in allerlei dieetvoeding, suikervrije voeding en dranken met minder suiker, zoals zuivelproducten, cornflakes, snoep, kauwgom, frisdranken en gearomatiseerde waters. Het wordt ook verkocht in individuele zakjes onder merknamen als Truvia, Pure Via, en SweetLeaf, en in grotere verpakkingen voor gebruik in de keuken, zoals bij het bakken. Stevia kan worden vermeld op productetiketten als stevia bladextract, rebiana, stevioside, rebaudioside A, of rebaudioside D, onder andere termen.
Alle natuurlijke? Niet echt
De steviaplant (Stevia rebaudiana) is een Zuid-Amerikaanse struik in de asterfamilie (Asteraceae). Het wordt al heel lang gebruikt als zoetstof. De inheemse bevolking van Paraguay, bijvoorbeeld, heeft eeuwenlang de geplette bladeren gebruikt om hun kruidenthee en medicinale drankjes te zoeten.
De zeer zuivere extracten van stevia zijn anders dan hele bladeren stevia of ruwe extracten van het kruid, die worden geclassificeerd als een voedingssupplement, geen zoetstof – en die een bijzonder bittere nasmaak kunnen hebben. De gezuiverde extracten worden gemaakt door de bladeren van de plant te weken om de zoete bestanddelen, steviolglycosiden genaamd, te verwijderen, die 250 tot 300 keer zoeter zijn dan tafelsuiker. Marketeers prijzen stevia aan als een “natuurlijk” alternatief voor kunstmatige zoetstoffen zoals sacharine en aspartaam. Het is waar dat het afkomstig is van een stof die in de natuur voorkomt in plaats van een synthetische chemische stof. Maar de commercieel verkochte stevia is even sterk bewerkt als andere suikervervangers. Truvia en PureVia zijn gedeeltelijk ontwikkeld door respectievelijk Coca-Cola en Pepsi Co. De bedrijven waren behulpzaam bij het verkrijgen van stevia’s GRAS status in voedingsmiddelen en dranken.
Het is de moeite waard om op te merken dat stevia pakjes slechts een beetje stevia extract bevatten, dat zo intens zoet is dat het niet praktisch zou zijn om het op zichzelf te verkopen in eenmalig te gebruiken pakjes. Wat je eigenlijk krijgt, is stevia gecombineerd met een bulk-“drager”-middel. Truvia, bijvoorbeeld, mengt stevia extract met erythritol, een suikeralcohol. PureVia vermeldt dextrose (een vorm van glucose die meestal uit maïs wordt verkregen) als eerste ingrediënt, gevolgd door stevia (aangeduid als Reb A, kort voor rebaudioside A, een steviolglycoside). Zowel Truvia als PureVia vermelden ook “natuurlijke smaakstoffen.”
Maar is het veilig?
Vóór 2008 werd stevia als zoetstof verboden door de FDA op basis van vroege toxiciteitsonderzoeken bij ratten (waarbij meestal hele bladeren van stevia of ruwe extracten werden gebruikt), die suggereerden dat het voortplantingsproblemen zou kunnen veroorzaken. Maar latere dierstudies met gezuiverde extracten hebben deze of andere nadelige effecten grotendeels niet gevonden. Stevia is jarenlang als voedseladditief gebruikt in Japan, Brazilië en China, voordat het in de VS werd toegelaten, zonder duidelijke gezondheidsrisico’s voor mensen. Talrijke regelgevende instanties over de hele wereld, waaronder de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid, Health Canada, Food Standards Australia New Zealand, en JECFA (het Gezamenlijk Comité van deskundigen inzake levensmiddelenadditieven van de FAO/WHO, een samenwerking tussen de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN en de Wereldgezondheidsorganisatie), hebben de veiligheid van hoogzuivere stevia-extracten bevestigd en het gebruik ervan in voedsel goedgekeurd.
Het Center for Science in the Public Interest (CSPI), een non-profit groep die opkomt voor de belangen van de consument, beschouwt stevia extract als veilig in voedsel en dranken, nadat het in 2008 aanvankelijk tegen de verkoop ervan was, omdat het nog niet voldoende was getest op kankerrisico. (De groep roept nog steeds op tot meer testen om de veiligheid van stevia verder vast te stellen). CSPI blijft consumenten waarschuwen om andere suikervervangers te vermijden, waaronder acesulfaam kalium (acesulfaam K), aspartaam, sacharine en sucralose.
BOTTOM LINE: Stevia wordt algemeen beschouwd als een veilige zoetstof, en er zijn geen gezondheidsproblemen gerezen in de meer dan 10 jaar dat het in de V.S. in omloop is. Het is één ding om een paar zakjes in je koffie of thee te gebruiken of af en toe een “suikervrije” traktatie te eten, maar het is iets anders om dergelijke voedingsmiddelen de hele dag door te consumeren. Tenslotte zijn veel producten die stevia of andere suikervervangers bevatten sterk bewerkte “junk” voedingsmiddelen, zoals frisdrank, snoep en ijs, die om te beginnen al niet goed voor je zijn. Suikervervangers komen daarentegen niet voor in gezonde, volle voedingsmiddelen zoals volle granen, peulvruchten, en vers fruit en groenten – het soort voedsel dat het grootste deel van je dieet zou moeten uitmaken.