door Marc Ward
Clay Times Juli 2002
Mythe # 1…. Propaan brandt heter dan aardgas. Nou, technisch gezien is dit geen mythe, want LP (propaan) brandt een heel klein beetje heter, maar de manier waarop sommige mensen is geleerd is dat het brandt aanzienlijk heter. Sorry, maar dat is niet zo. LP heeft een vlamtemperatuur van 3573°F terwijl aardgas een vlamtemperatuur heeft van 3525°F. Achtenveertig graden heter is nauwelijks de moeite waard om te vermelden als we het over duizenden graden hebben. Waar komt deze mythe dan vandaan?
Propaan is een veel dichtere brandstof dan aardgas. Een kubieke meter lpg-damp heeft ongeveer 2500 BTU’s (British Thermal Units), terwijl aardgas ongeveer 1000 BTU’s per kubieke meter heeft. Een molecuul lpg heeft 3 koolstofatomen en 8 waterstofatomen. De lichtere aardgasmolecule heeft 1 koolstofatoom en 4 waterstofatomen. In principe is elke LP-molecule zwaarder dan een aardgasmolecule. Dit is de reden waarom de openingen van lpg in branders kleiner zijn dan die van aardgas: er is minder lpg nodig om de BTU’s van een bepaalde hoeveelheid aardgas te evenaren. Aangezien er tweeënhalf keer zoveel volume aardgas nodig is om dezelfde hoeveelheid warmte te produceren als LP, ontstond de opvatting dat LP heter brandt. Door zijn dichtere aard kan lpg iets gevaarlijker zijn. LP heeft een soortelijk gewicht van 1,52, terwijl aardgas een soortelijk gewicht heeft van 0,64. Geweldig, net wat je wilde… een scheikundeles. Denk aan gewone lucht als 1. Dit betekent dat LP ongeveer 50% zwaarder is dan lucht, terwijl aardgas lichter is dan lucht. Door zijn zwaarte kan gasolie zich ophopen in ovens of op lage plekken op de grond, als de lucht stilstaat.
Mythe #2…. Je moet een glazuurlading een nacht laten branden. Ik ben er vrij zeker van dat deze mythe is ontstaan door schoolsituaties waarin je wat minder dan ideaal aardewerk in de oven had. In plaats van het risico te nemen dat iets zou ontploffen en het werk van andere studenten zou ruïneren, ging men uiterst voorzichtig te werk. In sommige schoolsituaties is deze manier van stoken nog steeds nodig, maar in de meeste niet meer. Als al het werk in de oven van jou is of van een combinatie van pottenbakkers die enige ervaring hebben, dan is stoken hoogstwaarschijnlijk een verspilling van tijd en brandstof. “Maar, hé… zo is het mij geleerd!” Ik weet het, het is moeilijk om een ritueel te doorbreken. Maar, in waarheid, dat is wat candling is, een ritueel dat is doorgegeven van leraar op leerling. Een ander ding om te overwegen is de grote verscheidenheid van ideeën over wat candling is. Ik vraag altijd aan mensen wat ze bedoelen als ze zeggen dat ze ’s nachts kaarsen maken…. “Welke temperatuur heeft de oven als je er ’s morgens aankomt?” De antwoorden variëren van 150 graden F tot 1800 graden F. Dit zijn duidelijk verschillende ideeën over kaarsen maken. Ik zou het eerste candling noemen en het tweede “de nacht ervoor beginnen met stoken”.
Laten we dit eens vanuit een ander standpunt bekijken. Raku-potten zijn gemaakt van steengoedklei. Ze worden op dezelfde temperaturen gebakken als potten die bestemd zijn voor steengoed bakken. De raku-pot kan in 20 minuten van kamertemperatuur naar 1850°F worden gebracht, terwijl dezelfde kleisoort die bestemd is voor steengoed, met een nachtkaarsje, 20 uur nodig heeft om van kamertemperatuur naar 1850°F te gaan. Waar slaat dat op? Ik ben van mening dat de 20 uur (12 uur ’s nachts, dan nog eens 8 uur om tot lichaamstemperatuur te komen) een verspilling van tijd en brandstof is en niets bijdraagt aan het uiterlijk of de functie van het product. Het is gewoon een aangeleerde gewoonte.
Als het aardewerk met succes een bisque brand heeft doorstaan, is het niet langer rauwe klei met zijn behoefte om het eerst rustig aan te doen. Ik begon mijn pottenbakkersleven met het kaarsengedoe, maar besloot al snel dat ik geen kaarsen nodig had, stopte ermee, en merkte nooit het verschil. In de loop der jaren heb ik mijn klanten aangeraden het eens te proberen en ermee te stoppen. Ik heb nog nooit iemand gehad die terugbelde en zei dat het stoppen met kaarsen voor hun glazuurbranden hun waren er anders uit liet zien. Natuurlijk geldt dit voor dun of middelmatigwandig aardewerk, niet voor sculpturaal werk dat vele centimeters dik kan zijn. Dik werk moet nog steeds langzaam gaan om extreme temperatuurverschillen binnen het stuk te voorkomen. Probeer het eens… slaap makkelijker zonder een oven die de hele nacht aanstaat.