Taylor Swift: Miss Americana debuteerde op de openingsavond van het Sundance Film Festival met lovende kritieken, voordat het de hoogst gewaardeerde originele biografische documentairefilm van Netflix werd.
Geprezen om zijn “rauwe en emotioneel onthullende” blik in het leven van de zangeres, behandelt de documentaire alles van seksueel geweld tot politiek tot eetstoornissen.
Op een gegeven moment spreekt Swift, gefilmd zittend in haar zitkamer, openhartig over haar strijd om “de vrouwenhaat in mijn eigen hersenen te deprogrammeren”.
“Ik probeer zo goed mogelijk opgeleid te zijn in hoe mensen te respecteren,” zei ze.
“Er bestaat niet zoiets als een slet, er bestaat niet zoiets als een trut, er bestaat niet zoiets als iemand die bazig is, er is alleen een baas.
“We willen niet veroordeeld worden omdat we veelzijdig zijn.”
Swift pauzeert, trekt een gezicht en verontschuldigt zich.
“Sorry, dat was een echte zeepkist,” zegt ze, voordat ze zichzelf weer corrigeert – “Waarom zei ik sorry?
Off camera, kan regisseur Lana Wilson worden gehoord zeggen: “Het is omdat we getraind zijn om sorry te zeggen”.
“Yeah, we legitimately are!” enthousiasmeerde Swift.
“We’re like, ‘Sorry, was I loud?’
In mijn eigen huis.
Dat heb ik gekocht.
Met de liedjes die ik heb geschreven.
Over mijn eigen leven.”
Het maakt Swift direct herkenbaar, maar het roept wel de vraag op – als zij, met al haar succes en tijdens een documentaire over zichzelf, zich verontschuldigt voor het delen van haar mening, hoe moet het dan met de rest van ons gaan?
Meer ter zake – en zoals Wilson zinspeelt – is sorry zeggen iets waar vrouwen voor zijn opgeleid?
Vrouwen gebruiken excuses om hun daden te verzachten
Het korte antwoord is, ja, en het is een raadsel waar vrouwen al sinds de middeleeuwen in vastzitten, volgens psycholoog Rachel Green van The Emotional Intelligence Institute.
“In Engeland kregen vrouwen vroeger een afschuwelijk metalen werktuig op hun hoofd vergrendeld omdat ze zich in het openbaar uitspraken of ruzie maakten met hun man, en vervolgens werden ze door de dorpen geparadeerd,” zei ze.
“Het heette de Scold’s Bridle en was bedoeld om vrouwen te vernederen.
“Non-verbaal hebben we dit van generatie op generatie doorgegeven.
Traditioneel worden meisjes vaak opgevoed om empathie belangrijker te vinden dan de “mannelijke” eigenschap van kracht – wat betekent dat, in situaties waar kracht of assertiviteit vereist is, vrouwen de behoefte voelen om hun daden te verzachten met een verontschuldiging.
“Sommige vrouwen maken zich zorgen over het kwetsen van de gevoelens van mensen en het veroorzaken van aanstoot,” zei mevrouw Green.
“Het hangt af van het zelfvertrouwen van de vrouw, hoe ze is opgevoed, haar culturele achtergrond, haar religieuze achtergrond, haar persoonlijkheidstype en de functie die ze bekleedt.
“Maar zelfs op hoge leidinggevende posities heb ik vrouwen ‘het spijt me ….’ terwijl mannen in gelijkwaardige posities dat niet zouden hebben gedaan.
“Onze angst om aanstoot te geven maakt ons vatbaar voor manipulatie, genegeerd te worden of geen respect te krijgen.”
‘Sorry, mag ik hier zitten?
De notie die Swift en Wilson aanhalen – dat we zijn opgevoed om te denken dat het slecht is voor vrouwen om te worden gezien als “bazig” – betekent dat vrouwelijke taal is doorspekt met kwalificaties als “Het spijt me, vind je het erg om te verplaatsen?” en “Sorry, ik heb nog een vraag.”
“Sommige vrouwen zeggen sorry voor dingen waarvoor ze geen sorry hoeven te zeggen, ze zeggen sorry op een manier die klinkt alsof ze zichzelf verontschuldigen,” zei mevrouw Green.
Er zijn veel studies over dit onderwerp, maar een veel gerefereerde studie van Karina Schumann en Michael Ross ontdekte dat, in plaats van dat mannen terughoudend zijn om zich te verontschuldigen, mannen en vrouwen gewoon verschillende ideeën hebben over welk gedrag een verontschuldiging inhoudt.
Na twee afzonderlijke studies te hebben uitgevoerd, stelden Schumann en Ross vast dat “vrouwen meer verontschuldigingen aanboden dan mannen, maar dat ze ook meer overtredingen begingen”.
“Deze bevinding suggereert dat mannen zich minder vaak verontschuldigen dan vrouwen omdat ze een hogere drempel hebben voor wat beledigend gedrag is,” schreven ze.
Vereenvoudig gezegd: vrouwen denken eerder dat het delen van een mening of iemand vragen uit de weg te gaan, reden is voor een verontschuldiging; mannen denken van niet.
Sociologe Maja Jovanovic noemde dit soort verontschuldigingsretoriek “vertrouwensmoordenaars”.
“Verontschuldigingen zijn belangrijk, maar als je je zinnen begint en eindigt met sorry, moet je niet verbaasd zijn als er aan het eind van de dag niets meer over is van je zelfvertrouwen,” zei ze in een TEDx Talk over het onderwerp.
Vrouwen kunnen zich ook onbewust verontschuldigen met hun daden en houding.
“Ik ging naar een presentatie waar een vrouw die over iets heel belangrijks sprak, maar alles aan haar lichaam verontschuldigde zich om daar te zijn,” vertelde mevrouw Green.
“Ik vertelde haar wat ik had waargenomen en ze zei dat ze het gevoel had dat ze niet het recht had om daar te zijn. Ze was uitgenodigd om te spreken! Maar ze probeerde zichzelf onzichtbaar te maken.
“Dat heb ik een man nog nooit zien doen.”
Dus wat kunnen vrouwen in plaats daarvan doen?
In plaats van standaard sorry te zeggen, stelt mevrouw Green voor om dankjewel te zeggen.
“Als je moet wachten aan de telefoon, zeg dan ‘Bedankt voor het wachten’, niet ‘Sorry dat ik je heb laten wachten’ – wat doet dat ertoe!” zei mevrouw Green.
“In plaats van te zeggen ‘Sorry voor het klagen’, zou je kunnen zeggen: ‘Bedankt voor het luisteren’.
“Zie dank je wel als positieve zelfpromotie.”
Als je een beetje meer hulp nodig hebt, voor gebruikers van Gmail, is er ook een Google Chrome-plug-in genaamd Just Not Sorry.
De plug-in, die meer dan 33.000 keer is gedownload, waarschuwt je wanneer je e-mails schrijft met “kwalificerende woorden en zinnen” die je boodschap ondermijnen, zodat je je taal kunt veranderen voordat je op verzenden drukt.
Daarnaast zouden vrouwen moeten stoppen zich te verontschuldigen voor hun prestaties – ala Taylor Swift, of de vrouw waar mevrouw Green naar verwees.
Zegt Jovanovic: “We moeten ons onze prestaties toe-eigenen.”
“Weersta de drang om een zelfspottende grap in te voegen of om een compliment af te wenden, en accepteer het gewoon.”
Door kleine veranderingen aan te brengen in je manier van denken en je taalgebruik, zal een verontschuldiging, wanneer die gerechtvaardigd is, meer effect hebben.
“Sorry zeggen is oké, het kan oprecht zijn, zolang het maar duidelijk is waar je sorry voor zegt,” zei mevrouw Green, en noemde voorbeelden zoals wanneer je iemand kwetst, of wanneer je empathie biedt omdat iemand rouwt.
“Het is gewoon niet nodig om jezelf te verontschuldigen als er niets is om je voor te verontschuldigen.”