De termen gekko en hagedis kunnen soms worden gebruikt om naar hetzelfde te verwijzen. En dit is niet altijd onjuist. Technisch gezien is een gekko een soort hagedis en een van de meest voorkomende soorten ook. De term hagedis kan echter veel meer betekenen. Er zijn ook diverse andere verschillen, zoals hier wordt aangetoond.
-
Classificatie
Gekko’s en hagedissen delen veel van dezelfde classificatie. Zij maken beide deel uit van het koninkrijk Animalia, het fylum Chordata, de superklasse Tetrapoda, de klasse Reptilia, de orde Squamata en de suborde Lacertilia. Dit verklaart waarom zij zo op elkaar lijken. Op dit punt is er echter een onderscheid tussen de twee. Binnen de suborde Lacertilia zijn er nog 5 andere groepen, waaronder de groep waartoe gekko’s behoren, de Gekkota groep, of infra-orde. Samen met Gekkota, zijn de andere infra-orders Anguimorpha, Iguania, Lacertoidea, en Scincomorpha.
Om deze reden wordt een gekko altijd beschouwd als een hagedis, terwijl een hagedis niet altijd een gekko is aangezien hagedissen verwijzen naar vier andere groepen van gelijkaardige soorten. Onder de andere soorten hagedissen zijn er vele andere die algemeen worden aangetroffen. Enkele voorbeelden zijn de leguanen en hun families, waartoe onder meer ook kameleons, agamidale hagedissen, helmhagedissen en stekelstaartleguanen behoren. Binnen de infra-orde Scincomorpha komen soorten voor als de skinken, zweepstaarten, brilhagedissen, nachthagedissen, plaathagedissen en stekelstaarthagedissen. Glashagedissen, Amerikaanse beenloze hagedissen en donkergeschubde hagedissen maken deel uit van de infraorde Diplogloss. En tenslotte bevat de infraorde Platynota varanen, Gilamonsters, baardhagedissen en zeehagedissen.
De infraorde die gekko’s bevat, Gekkota, heeft ook 7 genera binnen zich. De familie Gekkonidae bevat alle gekkosoorten. De familie Pygopodidae heeft pootloze hagedissen en de familie Diblodactylidae heeft blinde hagedissen. Verder zijn er nog de families Carphodactylidae, Sphaerodactylidae, Phyllodactylidae, en Eublepharidae. Dus zelfs binnen de suborde van de gekko zijn er nog verdere onderscheidingen tussen de andere hagedissen en de gekko zelf.
-
Gebieden waar beide leven
Hagedissen komen over de hele wereld voor. Ze bevolken elk continent behalve Antarctica en komen ook voor op de meeste eilandketens in de wereldzeeën. Alleen al de suborde Iguania komt voor in Afrika, Zuid-Azië, Australië, Noord- en Zuid-Amerika en de eilanden in het westelijk deel van de Stille Oceaan. Aangezien er een grotere verscheidenheid van dieren is die tot de hagedissen worden gerekend dan er gekko’s zijn, is hun geografisch bereik ook groter.
Gekko’s worden gewoonlijk aangetroffen in warme klimaten over de hele wereld, met inbegrip van gebieden in het zuiden van de Verenigde Staten, het noordwesten van Mexico, het zuidoosten van Azië, Noord-, Midden- en Zuid-Amerika, alsook de Caraïbische eilanden en het Middellandse-Zeegebied van Zuid-Frankrijk tot Noord-Afrika.
-
Wijze van baren
De meeste hagedissen leggen eieren, wat betekent dat ze eierleggend zijn. Bij sommige hagedissoorten echter, baren ze nadat ze de eieren in hun lichaam hebben uitgebroed. En nog andere hagedissen brengen levende jongen ter wereld. Als ze eieren leggen, zullen de hagedissen hun eieren in nesten leggen. Bij squamata zijn hagedissen ook in staat tot parthenogenese, dat is ongeslachtelijke voortplanting. Dit type voortplanting wordt aangetroffen bij ongeveer 50 soorten en het komt voor bij een wijdverspreide afwezigheid van mannetjes om de vrouwtjes te bezwangeren.
De voortplantingsgewoonten van gekko’s kunnen variëren. De meeste zijn eierleggend en zullen tussen vier en vijf paar eieren leggen tijdens hun paartijd tussen mei en augustus. De eierparen komen meestal tussen twee en vier weken na elkaar voor.
-
Dieet
De meeste gekko’s voeden zich met andere levende wezens, zoals insets, motten, kevers, vlinders, krekels, kakkerlakken en muggen. Grotere soorten, zoals de Caledonische gekko jagen op andere jonge hagedissen, muizen en zelfs kleine vogels. Gekko’s die als huisdier worden gehouden, zoals de luipaardgekko, eten meestal fruit en insecten. Hoewel dit een typisch dieet zou zijn voor de meeste gekkosoorten, kan de kuifgekko zich volledig voeden met fruit om te overleven.
Hagedissen, aan de andere kant, hebben meestal een dieet met een grotere variëteit. Zij eten vruchten en andere vegetatie, insecten, kleine viervoeters zoals kikkers en muizen, aas en bij grote roofhagedissen kunnen zij zelfs jagen op grote prooien zoals herten. Hagedissen die als huisdier worden gehouden, zoals leguanen, baardagamen, tegu’s en varanen, voeden zich meestal met levende krekels of wormen.
-
Fysieke uiterlijke kenmerken en eigenschappen
Hagedissen en gekko’s vertonen veel overeenkomsten in hun uiterlijk. Beide dieren hebben vier poten en zijn koudbloedig en beide soorten kunnen van kleur veranderen om zich aan te passen aan hun omgeving. Toch zijn er ook verschillen. Hagedissen hebben meestal een droge en schilferige huid, terwijl een gekko een dunne huid heeft met kleine bultjes erop. Dit is een van de redenen waarom ze meestal in een gematigder klimaat worden aangetroffen. Hagedissen hebben ook uitwendige oren en beweegbare oogleden terwijl gekko’s enkel een doorzichtig membraan over hun ogen hebben dat ze schoonlikken.
Gekko’s hebben ook het unieke vermogen om verticale oppervlakken te beklimmen door gespecialiseerde kussentjes op hun tenen, iets wat hagedissen niet kunnen doen. Hagedissen hebben eigenlijk geklauwde voeten. Gekko’s kunnen een vies ruikende afscheiding en uitwerpselen afgeven op eventuele roofdieren, terwijl hagedissen dit gedrag niet vertonen. De levensduur van beide dieren is ook heel verschillend. Hagedissen leven gemiddeld één tot drie jaar, maar er zijn er ook die tientallen jaren kunnen overleven. De gemiddelde levensduur van een gekko is vijf tot zeven jaar.