Muziek is onmisbaar voor films, een essentieel instrument om het publiek onder te dompelen in elke scène. Damien Chazelle’s “Whiplash” is zo’n voorbeeld. Met drie Academy Awards zet “Whiplash” een gouden standaard voor hoe goed muziek kan zijn in combinatie met sensationeel acteerwerk.
“Whiplash” is een verhaal over Andrew Neiman, een eerstejaars jazzdrummer aan het fictieve Shaffer Conservatorium, een prestigieuze muziekschool in New York. Neiman, die van jongs af aan drumstel speelde, ambieert een groot jazzdrummer te worden zoals zijn idool, Buddy Rich. Terrence Fletcher, de beruchte directeur van Shaffers topbandr, nodigt Neiman uit om bij hem in de studio te komen. Maar Neiman beseft al snel de duistere kant van Fletchers studio, waar hij te maken krijgt met fysiek en verbaal misbruik. Hun relatie wordt ingewikkelder gedurende de film als ze samenwerken.
“Whiplash” is meer een thriller dan een musical. Het publiek voelt de stijgende intensiteit in de oefeningen van de band. Alle leden van de band zijn bezweet, gespannen en angstig. Muziek is hun taal geworden, en ze zijn geobsedeerd om te proberen hun vaardigheden te overtreffen. Fletcher’s beledigingen en autoritaire leiderschap houden de groep scherp, en iedereen die de stress niet aankan wordt achtergelaten. . Fletchers harde methode verandert de repetities in een overlevingsrace, waarbij elke afgekraakte noot een vreselijke straf voor de studenten betekent.
Hoe extreem en dramatisch het ook mag zijn, “Whiplash” geeft de liefde voor muziek van de twee personages goed weer. Neiman streeft perfectie na ten koste van bloed en tranen. Fletcher gooit zijn moraliteit overboord om zijn studenten naar uitmuntendheid te stuwen. Neiman’s obsessie voor grootsheid leidt hem ertoe zijn haat voor Fletcher te negeren, maar zijn obsessie gaat ten koste van… Fletcher is zwaar gefixeerd op het idee om de tweede Charlie Parker op te leiden, de legendarische jazz componist. Wanneer Fletcher gevraagd wordt naar zijn brutale manier van lesgeven, toont hij zijn overtuiging: “De echte Charlie Parker zal nooit ontmoedigd worden.”
Naast het intense plot maakt ook de muziek in “Whiplash” het bijzonder. Chazelle was opzettelijk in het kiezen van Neiman als drummer. Elke beat verhoogt de spanning die wordt opgebouwd tijdens de repetities van de band… Neiman’s 15 minuten durende solo-optreden op het podium onder leiding van Fletcher is misschien wel een van de beste scènes uit de filmgeschiedenis.
Gepaard met buitengewone muziek is uitzonderlijk acteerwerk. Miles Teller als Neiman vangt de blinde obsessie van een jonge muzikant die grootsheid najaagt… Maar J.K Simmons als Fletcher steelt echt de show. Kaal, gespierd, en altijd boos, Simmons’ optreden is angstaanjagend en wreed. Zijn acties overtreffen alle definities van onbeleefdheid: stoelen naar mensen gooien, zijn studenten slaan, de emoties van anderen negeren.
De controversiële maar krachtige inhoud van de film roept vragen op over werkethiek en grootsheid. Neiman en Fletcher zijn geen hoofdrolspelers, want de twee nemen gedurende de film veel onfatsoenlijke, zo niet onmenselijke, beslissingen. Hoe slecht ze als mens ook kunnen zijn, hun ongelooflijk sterke wil is onmiskenbaar. Of het nu vastberadenheid en ijver is, of louter blinde obsessie, hun toewijding is wat hen onderscheidt van anderen. Misschien is dat wel de boodschap die Chazelle zijn publiek wil meegeven: Als je groots wilt zijn, moet je anders zijn, koste wat het kost.