Polynesische navigatie

Tijdens zijn eerste ontdekkingsreis in de Stille Oceaan maakte kapitein James Cook gebruik van de diensten van een Polynesische navigator, Tupaia, die een kaart tekende van de eilanden binnen een straal van 2000 mijl (3200 km) (ten noorden en ten westen) van zijn thuiseiland Ra’iatea. Tupaia kende 130 eilanden en noemde er 74 op zijn kaart. Tupaia had vanaf Ra’iatea in korte reizen naar 13 eilanden gevaren. West-Polynesië had hij niet bezocht, omdat sinds de tijd van zijn grootvader de omvang van de reizen van de Raiateeërs was afgenomen tot de eilanden van Oost-Polynesië. Zijn grootvader en vader hadden aan Tupaia de kennis doorgegeven over de ligging van de belangrijkste eilanden van West-Polynesië en de navigatie-informatie die nodig was om naar Fiji, Samoa en Tonga te reizen. Tupaia werd ingehuurd door Joseph Banks, de natuuronderzoeker van het schip, die schreef dat Cook Tupaia’s kaart negeerde en zijn vaardigheden als navigator bagatelliseerde.

Subantarctica en AntarcticaEdit

Er is academisch debat over de verste zuidelijke reikwijdte van de Polynesische expansie.

Er zijn materiële bewijzen van Polynesische bezoeken aan enkele subantarctische eilanden ten zuiden van Nieuw-Zeeland, die buiten Polynesië zelf liggen. Overblijfselen van een Polynesische nederzetting uit de 13e eeuw werden gevonden op Enderby Island op de Auckland eilanden. Beschrijvingen van een scherf van vroeg Polynesisch aardewerk die op de Antipoden-eilanden begraven zou zijn, zijn niet onderbouwd, en het Museum van Nieuw-Zeeland Te Papa Tongarewa, waar de scherf zou zijn bewaard, heeft verklaard dat “het museum niet in staat is geweest een dergelijke scherf in zijn collectie te lokaliseren, en de oorspronkelijke verwijzing naar het voorwerp in de collectiedocumentatie van het museum geeft geen verwijzing naar Polynesische invloeden aan.”

Oral history describes Ui-te-Rangiora, around the year 650, leading a fleet of Waka Tīwai south until they reached, “a place of bitter cold where rock-like structures rose from a solid sea”. De korte beschrijving zou overeen kunnen komen met de Ross Ice Shelf of mogelijk het Antarctische vasteland, maar het zou ook een beschrijving kunnen zijn van ijsbergen omgeven door zee-ijs gevonden in de Zuidelijke Oceaan. Het verslag beschrijft ook sneeuw.

Pre-Columbiaans contact met de Amerika’sEdit

In het midden van de 20e eeuw stelde Thor Heyerdahl een nieuwe theorie voor over de Polynesische oorsprong (een theorie die niet algemeen aanvaard werd), waarin hij stelde dat de Polynesiërs vanuit Zuid-Amerika waren gemigreerd op boten van balsahout.

De aanwezigheid op de Cook Eilanden van zoete aardappelen, een inheemse plant uit Amerika (kūmara genoemd in de Māori), waarvan de radiokoolstof-datering op 1000 n.C. is vastgesteld, is aangevoerd als bewijs dat Indianen naar Oceanië zouden kunnen zijn gereisd. Momenteel wordt gedacht dat de zoete aardappel rond 700 na Christus naar Centraal-Polynesië is gebracht en zich van daaruit over Polynesië heeft verspreid, mogelijk door Polynesiërs die naar Zuid-Amerika waren gereisd en weer terug. Een alternatieve verklaring is biologische verspreiding; planten en/of zaden zouden over de Stille Oceaan kunnen drijven zonder menselijk contact.

Een studie uit 2007 gepubliceerd in de Proceedings of the National Academy of Sciences onderzocht kippenbotten in El Arenal, Chili nabij het schiereiland Arauco. De resultaten wijzen op een contact tussen Oceanië en Amerika. De domesticatie van kippen vindt haar oorsprong in Zuid-Azië, terwijl het Araucana-ras van Chili rond 1500 door de Spanjaarden in Amerika zou zijn geïntroduceerd. De in Chili gevonden botten werden met behulp van radiokoolstof gedateerd tussen 1304 en 1424, vóór de gedocumenteerde aankomst van de Spanjaarden. De genomen DNA-sequenties kwamen exact overeen met de sequenties van kippen uit dezelfde periode in Amerikaans Samoa en Tonga, die beide meer dan 5000 mijl (8000 kilometer) van Chili verwijderd zijn. De genetische sequenties kwamen ook overeen met die op Hawaiʻi en Paaseiland, het dichtstbijzijnde Polynesische eiland, op slechts 2500 mijl (4000 kilometer). Hoewel dit eerste rapport een Polynesische precolumbiaanse oorsprong suggereerde, concludeerde een later rapport over dezelfde specimens:

Een gepubliceerd, blijkbaar precolumbiaans, Chileens specimen en zes pre-Europese Polynesische specimens zijn ook geclusterd met dezelfde Europese/Indiase subcontinentale/Zuidoost-Aziatische sequenties, wat geen ondersteuning biedt voor een Polynesische introductie van kippen in Zuid-Amerika. Daarentegen groeperen sequenties van twee archeologische vindplaatsen op Paaseiland zich met een ongebruikelijke haplogroep uit Indonesië, Japan en China en kunnen ze een genetische signatuur zijn van een vroege Polynesische verspreiding. Modellering van de mogelijke mariene koolstofbijdrage aan het Chileense archeologische specimen doet verdere twijfels rijzen over beweringen over precolumbiaanse kippen, en het definitieve bewijs zal verdere analyses vereisen van oude DNA-sequenties en radiokoolstof- en stabiele isotopengegevens van archeologische opgravingen in zowel Chili als Polynesië.

In een latere studie hebben de oorspronkelijke auteurs hun bevindingen echter uitgebreid en uitgewerkt, met als conclusie:

Deze uitgebreide benadering toont aan dat het onderzoek van moderne DNA-sequenties van kippen niet bijdraagt aan ons begrip van de oorsprong van de vroegste kippen van Chili. Interpretaties die gebaseerd zijn op slecht onderzochte en gedocumenteerde moderne kippenpopulaties, los van het archeologische en historische bewijsmateriaal, doorstaan geen kritisch onderzoek. In plaats daarvan bevestigt dit uitgebreide verslag de precolumbiaanse ouderdom van de overblijfselen van El Arenal en ondersteunt het onze oorspronkelijke hypothese dat hun verschijning in Zuid-Amerika hoogstwaarschijnlijk het gevolg is van Polynesisch contact met het Amerikaanse continent in de prehistorie.

Sinds het eind van de jaren ’80 hebben de data en anatomische kenmerken van menselijke resten die in Mexico en Zuid-Amerika zijn gevonden, sommige archeologen ertoe gebracht voor te stellen dat deze regio’s voor het eerst werden bevolkt door mensen die enkele millennia vóór de ijstijdmigraties de Stille Oceaan zijn overgestoken; volgens deze theorie zouden deze ofwel zijn geëlimineerd ofwel zijn geabsorbeerd door de Siberische immigranten. De huidige archeologische bewijzen voor menselijke migratie naar en vestiging in het afgelegen Oceanië (d.w.z, de Stille Oceaan ten oosten van de Salomonseilanden) is gedateerd op niet vroeger dan ongeveer 3.500 BP; een trans-Pacifisch contact met de Amerika’s dat samenvalt met of voorafgaat aan de Beringia-migraties van ten minste 11.500 BP is zeer problematisch, behalve voor verplaatsingen langs interkustroutes.

In 2005 stelden een taalkundige en een archeoloog contacten voor tussen Polynesiërs en de Chumash en Gabrielino van Zuid-Californië, tussen 500 en 700. Hun belangrijkste bewijs bestond uit het geavanceerde ontwerp van de genaaide plankkano, dat overal op de Polynesische eilanden wordt gebruikt, maar onbekend is in Noord-Amerika – behalve bij deze twee stammen. Bovendien kan het Chumash woord voor “genaaide plankkano”, tomolo’o, zijn afgeleid van kumulaa’au, een Hawaiiaans woord dat “nuttige boom” betekent.

In 2008 zeilde een expeditie die in de Filippijnen begon met twee moderne, door Wharram ontworpen catamarans die losjes waren gebaseerd op een Polynesische catamaran die in het museum van Auckland was gevonden. De boten werden in de Filippijnen gebouwd door een ervaren botenbouwer naar Wharram-ontwerpen, met gebruikmaking van moderne stripplanken met epoxyharslijm, gebouwd over multiplex frames. De catamarans hadden moderne Dacron zeilen, Terylene verstaging en zeilen met moderne rolblokken. Wharram zegt dat hij Polynesische navigatie gebruikte om langs de kust van Noord-Nieuw-Guinea te varen en vervolgens 150 mijl naar een eiland zeilde waarvoor hij moderne kaarten had, wat bewijst dat het mogelijk is om met een moderne catamaran langs het pad van de Lapita Pacific migratie te varen. In tegenstelling tot veel andere moderne Polynesische “replica” reizen, werden de Wharram catamarans op geen enkel moment gesleept of geëscorteerd door een modern vaartuig met een modern GPS navigatiesysteem, noch waren ze uitgerust met een motor.

Polynesisch contact met de prehispanic Mapuche cultuur in centraal-zuid Chili is gesuggereerd vanwege kennelijk vergelijkbare culturele kenmerken, waaronder woorden als toki (stenen bijlen en adzes), handknuppels vergelijkbaar met de Māori wahaika, de genaaide-plank kano zoals gebruikt op het eiland Chiloe, de curanto aarde oven (Polynesische umu) veel voorkomend in zuidelijk Chili, vistechnieken zoals stenen omheiningen, een hockey-achtig spel, en andere mogelijke parallellen. Enkele sterke westenwinden en El Niño-wind waaien rechtstreeks van centraal-oost Polynesië naar de Mapuche-regio, tussen Concepción en Chiloe. Een directe verbinding vanuit Nieuw Zeeland is mogelijk, varend met de Roaring Forties. In 1834 arriveerden enkele ontsnapten uit Tasmanië op het eiland Chiloe na een zeiltocht van 43 dagen.