In de nieuwe editie van het boek “Starman” (Bloomsbury 2011) vertellen Jamie Doran en Piers Bizony het verhaal van het eerste dodelijke ongeluk in de ruimte: de tragische dood van de Russische kosmonaut Vladimir Komarov in 1967. Het boek ligt pas op 12 april in de winkels, maar NPR’s Robert Krulwich kreeg een voorexemplaar, en behandelde het hartverscheurende verslag van het ongeluk in een blog post twee weken geleden. Helaas heeft hij daarmee een onjuiste herschrijving van de geschiedenis gepubliceerd.
Het was op het hoogtepunt van de ruimtewedloop, schreef Krulwich, en de 50e verjaardag van de communistische revolutie naderde. De Sovjet-Unie wilde net op tijd voor de grote gebeurtenis een rendez-vous met twee ruimtevaartuigen in een lage baan om de aarde tot stand brengen. Het plan was voor Komarov om de Sojoez 1 ruimtecapsule naast een ander voertuig te parkeren en dan tussen hen in te ruimtewandelen. Dat veel is waar, maar historici zeggen dat de rest van het verhaal afgedrukt in “Starman” en verteld op Krulwich’s blog schromelijk onnauwkeurig is. Krulwich vertelde Life’s Little Mysteries dat hij is gaan geloven dat er fouten zitten in het verhaal dat hij vertelde, maar dringt er bij de lezers op aan om rekening te houden met het informele karakter van blogs, zelfs die met het label “NPR.”
Dood van een kosmonaut
Volgens “Starman”, schreef Krulwich, was Komarovs Sojoez 1 vergeven van de problemen, en velen binnen het Sovjet-ruimteprogramma wisten dat lang voor het opstijgen. Yuri Gagarin, een nationale held omdat hij de eerste man in de ruimte was, zou een memo hebben gestuurd naar een KGB officier genaamd Venyamin Russayev om hem te vertellen dat de rendez-vous missie moest worden uitgesteld. De memo werd echter in de doofpot gestopt en iedereen die het las, samen met Russayev, werd gedegradeerd, ontslagen of naar Siberië gestuurd.
De auteurs van het boek beweren dat Komarov wist dat hij zou sterven als de missie doorging, maar hij weigerde zich terug te trekken. De reservepiloot, Gagarin, was zijn dierbare vriend. Voordat de missie van de grond kwam, zou Komarov tegen Russayev, de KGB officier, hebben gezegd dat hij zou vallen om Gagarin’s leven te redden.
Ondanks Gagarin’s laatste minuut poging om Komarov’s plaats in te nemen (Doran en Bizony schrijven dat Gagarin voor de lancering kwam opdagen en eiste om in een ruimtepak te worden gestoken), ging de missie door zoals gepland, met Komarov aan het roer van de Soyuz 1 capsule. Meteen vanaf het begin volgde een reeks mechanische storingen, en al snel was het duidelijk dat Komarov gedoemd was te mislukken.
Volgens het boek belde toenmalig Sovjet-premier Alexei Kosygin Komarov zelfs op en vertelde hem snikkend dat hij een held was. Terwijl de slordige ruimtecapsule door de atmosfeer schoot en op aarde neerstortte, beweren Doran en Bizony dat Komarov “huilend van woede” te horen was en zijn superieuren ervan beschuldigde hem te hebben vermoord, schreef Krulwich.
Krulwich plaatste op zijn blog een foto van Komarovs verbrande en verschrompelde stoffelijk overschot.
websensatie
Niet onverwacht kreeg de blogpost een enorme hoeveelheid aandacht, helaas, want volgens historici van het Sovjet-ruimteprogramma staat het verslag in het boek van Doran en Bizony bol van de onnauwkeurigheden.
Volgens Krulwich namen drie prominente ruimtehistorici, waaronder Asif Siddiqi van de Fordham University, onmiddellijk contact met hem op om de geldigheid van wat hij had geschreven in twijfel te trekken. Hij schreef een vervolgbericht waarin hij iedereen vroeg niet op de boodschapper te schieten, en de schuld voor eventuele fouten af te schuiven op de auteurs van “Starman”. Maar die redenering is niet goed genoeg van een betrouwbare journalist als Krulwich, zeggen sommige historici nu.
In de ogen van de meeste historici is het belangrijkste twistpunt het feit dat de enige bron voor alle nieuwe beweringen in “Starman” de voormalige KGB-officier Venyamin Russayev is, en niemand weet wie hij eigenlijk is.
“Alle nieuwe informatie komt van deze nieuwe voorheen onbekende voormalige KGB-agent en ‘vriend’ van Gagarin, en is nog door niemand geverifieerd. Een deel van het probleem is dat we niet weten hoe betrouwbaar deze persoon is,” zegt Robert Pearlman, ruimtehistoricus en eigenaar van de website over ruimtegeschiedenis en -artefacten collectSPACE. “Niemand heeft tot nu toe van hem gehoord, en hoewel dat op zichzelf hem niet automatisch zou moeten uitsluiten als bron voor historici, vereist het wel dat de auteurs zijn geschiedenis verifiëren en dat met de lezers delen.”
In de nasleep van zijn oorspronkelijke post, is Krulwich begonnen met het controleren van de feiten. Toen Krulwich werd bereikt voor commentaar, vertelde hij Life’s Little Mysteries dat de auteurs van het boek Russayev misschien niet eens rechtstreeks hebben geïnterviewd.
“Ze hebben misschien niet eens met Russayev gesproken. Ik vond enkele citaten in een Italiaans krantenverhaal door hem geschreven, en daar hebben ze misschien uit geput,” zei Krulwich. “Het lijkt me dat ze met hem hadden moeten praten.”
Als de auteurs de tijd hadden genomen om het verhaal van Russayev te verifiëren, zou het er niet eenvoudiger op geworden zijn: “Zijn relaas is in tegenspraak met informatie die al lang is onderzocht en geverifieerd als de geaccepteerde waarheid van wat er is gebeurd,” aldus Pearlman.
Het relaas in het boek is in tegenspraak met onweerlegbaar bewijs in de vorm van lucht-grond transmissies en transcripties van de missie. De Sovjet-premier noemde de kosmonaut niet huilend, bijvoorbeeld. “Een gesprek tussen Kosygin en Komarov heeft nooit plaatsgevonden,” zei Pearlman.
“Wat betreft het ding over Yuri Gagarin die bij de lancering verscheen en eiste om in een ruimtepak te worden gezet, nou, ze droegen geen ruimtepakken in de Sojoez-capsules,” zei Pearlman. “Komarov droeg geen ruimtepak.” Russische kosmonauten begonnen pas in 1971 met het dragen van ruimtepakken tijdens de lancering en de landing, nadat de driekoppige bemanning van Sojoez 11 om het leven was gekomen tijdens een onverwachte drukverlaging van hun Sojoez 11-ruimtevaartuig tijdens de re-entry.
Krulwich zei dat deze fout ook in het boek zelf is ontstaan, en niet in zijn hervertelling.
Andere verfraaiingen
Een andere vermeende verfraaiing is de beschrijving van Komarov aan de deur van de dood, huilend van woede en schreeuwend tegen zijn regering.
“Ik zie dat gewoon niet als geloofwaardig,” zei Pearlman. “We hebben de transcripties van de vlucht, en dat is tot op heden niet gerapporteerd. Komarov was een ervaren kosmonaut met een opleiding als technisch piloot en luchtmachtofficier. Hij was getraind om te gaan met hoge druk omgevingen. Het idee dat hij het zou zijn kwijtgeraakt is gewoon onsmakelijk. Het past niet in het beeld van de persoon zoals wij dat kennen.”
Krulwich heeft misschien gewoon informatie doorgegeven die hij in een boek tegenkwam, maar volgens Pearlman had hij het verhaal dubbel moeten checken voordat hij het op zijn NPR-blog plaatste. “Met het internet, sterven verhalen niet. Zelfs als historici dit als onwaar aan de kaak stellen, is er altijd wel iemand die zegt: nou, dat is een doofpot of een samenzwering,” zei Pearlman. “Door het NPR stuk, zal het verhaal voor altijd deel uitmaken van het verhaal rond de onfortuinlijke dood van Vladimir Komarov. Hij gelooft dat degenen die hij boos heeft gemaakt, in de war zijn over de aard van het bloggen.
“Veel mensen in Moskou kregen hier een stuiter van en werden boos op me alsof dit verhaal iets was dat ik verzon, maar wat ik op mijn blog doe, is iets vinden dat provocerend of interessant is en het dan delen met anderen,” zei hij. “Het is geen NPR nieuwsverhaal. Een blog is een blog. Ik heb het zo goed mogelijk op feiten gecontroleerd, maar ik zei gewoon: ‘Hier is een boek, ik vraag me af of het waar is, laten we erover praten.’ Ik denk dat er misschien wat verwarring is over wat een blog is, maar daar zal het publiek aan moeten wennen.”
Krulwich zei dat zijn blogpost kan helpen om de waarheid over Komarovs dood aan het licht te brengen.
“Dit boek kan onwaar zijn, maar ik denk dat het niet meer dan eerlijk is om te zeggen: ‘laten we dat uitzoeken.’ Hebben de auteurs de feiten gecheckt, hebben ze met Russayev gesproken, hebben ze zijn verhaal geverifieerd?” Zei Krulwich. “Nu hebben we ten minste drie prominente historici die dat proberen uit te zoeken.”
Pearlman en anderen beweren dat dit een stap is die Krulwich, een gerespecteerd journalist, had moeten nemen voordat hij zijn post publiceerde, of dat hij op zijn minst zijn scepsis duidelijker had moeten uitspreken. Blog of niet, “de taak van een journalist is om feiten te verifiëren alvorens ze te melden,” zei Pearlman. “En Krulwich weet dat.”
Krulwich van zijn kant is van plan om zijn bevindingen over de waarheid over Komarovs dood in toekomstige blogposts te melden.
- De gevallen helden van de menselijke ruimtevaart
- Hoe is het om in de ruimte te leven?
- 6 alledaagse dingen die vreemd genoeg gebeuren in de ruimte
Fotobijschrift: Yuri Gargarin (links) met Vladimir Komarov. Credit: Sovjet Academie van Wetenschappen foto via NASA.
Heeft u een vraag? Stuur ons een e-mailDit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. You need JavaScript enabled to view it Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen bekijkenDit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen bekijken Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen bekijken Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen bekijken Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen bekijken Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen bekijken Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen bekijken Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen bekijken Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen bekijken Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen bekijken Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen bekijken Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen bekijken Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen bekijken Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen zien en wij zullen het kraken Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript moet ingeschakeld zijn om het te bekijken. Volg Natalie Wolchover op Twitter @nattyover