Neuropathisch

Wat is pijn? De International Association for the Study of Pain definieert het als: Een onaangename zintuiglijke en emotionele ervaring geassocieerd met werkelijke of potentiële weefselschade of beschreven in termen van een dergelijke schade. Deze omschrijving is wat minder persoonlijk en lijkt minder pijn te doen.
Een meer persoonlijke omschrijving van pijn is een onaangenaam gevoel dat door zintuiglijke neuronen aan de hersenen wordt overgebracht. Het onbehaaglijke gevoel geeft aan dat het lichaam daadwerkelijk of potentieel wordt verwond. Pijn is echter meer dan een gewaarwording, of het fysieke besef van pijn; het omvat ook perceptie, de subjectieve interpretatie van het ongemak. De perceptie geeft informatie over de plaats en de intensiteit van de pijn, en iets over de aard ervan. De verschillende bewuste en onbewuste reacties op zowel de gewaarwording als de waarneming, met inbegrip van de emotionele reactie, geven nog meer definitie aan het totale concept van pijn.
Om nog een stap verder te gaan, een neurologische beschrijving van pijn is dat wanneer het zintuiglijke systeem wordt beïnvloed door letsel of ziekte, de zenuwen binnen dat systeem niet kunnen werken om het gevoel naar de hersenen door te geven. Dit leidt vaak tot een gevoel van gevoelloosheid, of een gebrek aan gevoel. In sommige gevallen echter, wanneer dit systeem gewond is, ervaren mensen pijn in het getroffen gebied. Dit soort pijn begint niet abrupt en verdwijnt ook niet snel, maar is eerder een chronische aandoening die leidt tot aanhoudende pijnsymptomen.
Afhankelijk van wat de oorzaak van de pijn is, bepaalt doorgaans hoe ernstig de pijn is. Velen met multiple sclerose (MS) zullen op een bepaald moment een klinisch significante hoeveelheid pijn lijden. Voor velen wordt de pijn waarmee ze te maken hebben chronischer.
Oorzaken van MS-pijn
Pijn bij MS houdt rechtstreeks verband met een MS-laesie of -plaque in het zenuwstelsel (zenuwpijn), of met de gevolgen van invaliditeit. Wanneer MS het bewegen bemoeilijkt, kan de belasting van spieren, botten en gewrichten pijn veroorzaken (spier- en skeletpijn). Pijn bij MS kan worden veroorzaakt of verergerd door infecties, of door drukzweren.
Zenuwpijn kan continu en gelijkmatig zijn of plotseling en onregelmatig. Zenuwpijn wordt in verschillende gradaties van ernst gerapporteerd. 50% van degenen die MS-pijn melden, zegt dat hun pijn constant en ernstig is. Onregelmatige, plotseling optredende pijn wordt omschreven als schietend, stekend, als een elektrische schok of brandend en wordt vaak veroorzaakt door gewaarwordingen die normaal geen pijn veroorzaken, zoals het gewicht van een beddegoed, kauwen of een koude bries. Andere voorbeelden van intermitterende pijn zijn het gevoel van benauwdheid, krampen, klauwen en plotselinge spasmen van een ledemaat.
Nauwe of bandachtige gevoelens, zeuren, gevoelloosheid, tintelingen in benen of armen, brandende, pijnlijke en kloppende pijn wordt constante of aanhoudende zenuwpijn genoemd. Aanhoudende zenuwpijn is vaak erger ’s nachts of bij temperatuursveranderingen, en kan verergeren bij inspanning. De meest voorkomende pijnsyndromen bij MS-patiënten zijn: hoofdpijn (komt vaker voor bij MS dan bij de algemene bevolking), voortdurende brandende pijn in de benen en/of armen, rugpijn en pijnlijke spasmen.
Typen pijn
Het is nuttig onderscheid te maken tussen twee basistypen pijn, acute en chronische, die onderling sterk verschillen.

Wanneer de meeste mensen aan MS denken, denken ze aan een ziekte die symptomen van zwakte en motorische problemen veroorzaakt en niet aan pijn. Pijn is zowel een biochemische als een neurologische overdracht van een onaangenaam gevoel en een emotionele ervaring.
Geschat wordt dat ten minste 70% en mogelijk wel 90% van de MS-patiënten op enig moment in het ziekteverloop pijn ervaart en dat ongeveer 50% nooit pijnvrij is met klinisch significante pijn. MS veroorzaakt vele pijnsyndromen, waarvan sommige acuut en andere chronisch zijn. Sommige soorten pijn verergeren met de leeftijd en met het voortschrijden van de ziekte. Pijnsyndromen geassocieerd met MS zijn typisch trigeminus (gezicht) pijn, krachtige spasmen en krampen, neuritis optica (pijn in het oog), drukpijn, verstijfde gewrichten, en een verscheidenheid aan sensaties waaronder gevoelens van jeuk, branderigheid en pijnscheuten.
MS is een soort neuropathische pijn omdat het een chronische pijn is die meestal gepaard gaat met weefselbeschadiging. Bij neuropathische pijn kunnen de zenuwvezels zelf beschadigd, disfunctioneel of gewond zijn. Deze beschadigde zenuwvezels sturen verkeerde signalen naar andere pijncentra. Het effect van zenuwvezelletsel omvat een verandering in de zenuwfunctie zowel op de plaats van het letsel als in gebieden rond het letsel.
Naast vermoeidheid wordt pijn vaak beschreven als een van de ergste symptomen van MS. De aanwezigheid van pijn lijkt onafhankelijk te zijn van geslacht, leeftijd bij begin en onderzoek, invaliditeit, ziekteverloop en duur. Ongeveer 40% van de mensen met pijnklachten zegt dat de pijn een belangrijke invloed had op hun dagelijkse activiteiten.

Pijn van het vaste en pijnlijke type ontstaat vaak doordat spieren vermoeid en uitgerekt raken wanneer ze worden gebruikt om spieren te compenseren die door MS zijn verzwakt. Mensen met MS kunnen ook meer stekende pijn ervaren die het gevolg is van defecte zenuwsignalen die uitgaan van de zenuwen in MS-laesies in de hersenen en het ruggenmerg.
Pijn in lastige houdingen wordt “musculoskeletale disfunctie” genoemd. Het is het gevolg van een ongewone positie van het lichaam, veroorzaakt door MS-symptomen zoals heup-, knie- of lage rugpijn, die kan voortkomen uit een vreemde staande positie die iemand heeft ontwikkeld in een poging om het evenwicht te bewaren. Vermoeidheid kan dit soort pijn nog verergeren. Overmatig gebruik van bepaalde spieren om andere spieren te compenseren kan ook tot pijn leiden.
Chronische pijn door MS
Chronische pijn wordt meestal veroorzaakt door een eerste trauma/verwonding of infectie, of er kan een voortdurende oorzaak van pijn zijn. Bij MS blijven de pijnsignalen weken, maanden of zelfs jaren actief in het zenuwstelsel.
Typen chronische pijn veroorzaakt door MS:

De emotionele tol van chronische pijn kan de pijn ook verergeren. Angst, stress, depressie, woede en vermoeidheid werken op complexe manieren samen met chronische pijn en kunnen de aanmaak van natuurlijke pijnstillers door het lichaam verminderen; bovendien kunnen dergelijke negatieve gevoelens het niveau van stoffen die pijnsensaties versterken, verhogen, waardoor een vicieuze pijncyclus voor de persoon ontstaat. Zelfs de basisafweer van het lichaam kan worden aangetast in de vorm van een onderdrukt immuunsysteem.
De symptomen van chronische pijn zijn onder meer:

Pijn is geen symptoom dat alleen bestaat. Andere problemen die met pijn gepaard gaan, zijn onder meer:

Centraal pijnsyndroom
Centraal pijnsyndroom (CPS), ook wel neuropathische pijn genoemd, is een neurologische aandoening die wordt veroorzaakt door beschadiging of disfunctie van het CZS. De pijn is meestal constant, kan matig tot hevig zijn in intensiteit, en wordt vaak erger door aanraking, beweging, emoties. Het wordt vaak verergerd door temperatuursveranderingen, vooral koude. CPS kan een groot deel van het lichaam treffen of beperkt blijven tot specifieke gebieden, zoals handen of voeten. De mate van pijn verschilt sterk per individu, deels vanwege de oorzaak van het letsel of de beschadiging van het CZS.
Individuen met CPS kunnen een of meer soorten pijnsensaties ervaren, met als meest prominente een brandend gevoel als gevolg van paresthesie. Naast het branderige gevoel kunnen zich ook “pins and needles” voordoen, zoals een drukkende, snijdende of pijnlijke pijn; en korte, ondraaglijke uitbarstingen van scherpe pijn, vergelijkbaar met de pijn die wordt veroorzaakt door een tandheelkundige sonde op een blootliggende zenuw.
CPS kan ook intense huidreacties hebben die met deze symptomen gepaard kunnen gaan, zoals een brandend, rekkend, strak gevoel, jeuk, of een kruipend gevoel dat gevoelig kan zijn voor of geïrriteerd kan raken door elke lichte aanraking, zoals het gevoel van een doek op de huid, waardoor aankleden een beproeving kan worden. Soms kan de simpele handeling van een aanraking door iemand een manier zijn om de hersenen met pijn te overstelpen.
Bij CPS worden soms de handen en voeten aangetast met een gevoelloosheid die pijnlijk is, en geen verlichting biedt, maar alleen de pijn verergert. Mensen kunnen ook gevoelloosheid hebben in andere gebieden die door pijn worden getroffen. Het branderige gevoel en het verlies van tastzin zijn meestal het hevigst op de afgelegen delen van het lichaam, opnieuw meestal in de voeten of handen.
CPS begint vaak kort na het oorzakelijke letsel of de beschadiging, maar kan ook maanden of zelfs jaren op zich laten wachten. In veel gevallen, wanneer een persoon de pijn als hoog als een 9 of 10 op een pijnschaal beoordeelt, lijkt er geen verlichting te zijn, zelfs niet met medicijnen.
Transverse Myelitis
Transverse myelitis treedt op wanneer het immuunsysteem een deel van het ruggenmerg aanvalt. De beschadiging van het ruggenmerg staat bekend als myelopathie. Het kenmerk van een myelopathie is een zintuiglijk niveau. Dit betekent dat er een plaats op de patiënt is waaronder de patiënt gevoelloos is en waarboven het gevoel normaal is. Soms is dit slechts aan één kant van het lichaam. Het is ook gebruikelijk om zwakte te hebben in de lichaamsdelen onder het niveau en normale kracht erboven. In sommige gevallen van myelopathie zijn er problemen met de controle over de darmen en de blaas.

Bij sommige mensen is transverse myeltis het eerste symptoom van een onderliggende demyeliniserende ziekte van het CZS, zoals MS of neuromyelitis optica (NMO). Een vorm van transverse myelitis die “partiële” myelitis wordt genoemd, omdat slechts een deel van de dwarsdoorsnede van het ruggenmerg is aangetast, is meer kenmerkend voor MS.
Neuromyelitis optica veroorzaakt doorgaans zowel transverse myelitis als optische neuritis (ontsteking van de oogzenuw die leidt tot verlies van het gezichtsvermogen), maar niet noodzakelijkerwijs op hetzelfde moment. Al degenen met transverse myelitis moeten worden geëvalueerd voor MS of NMO, omdat degenen met deze diagnoses verschillende behandelingen nodig kunnen hebben, met name therapieën om toekomstige aanvallen te voorkomen.
Er is een groot differentieel voor myelopathie en meestal zal het hebben van een MRI de meeste van de oorzaken uitzoeken. Als eenmaal is vastgesteld dat het een transversale myelitis is, moet men bepalen of het deel uitmaakt van MS, neuromyelitis optica, idiopathisch (d.w.z. op zichzelf staand) of als gevolg van een systemische ziekte zoals lupus. Indien er voldoende symptomen zijn om therapie te rechtvaardigen, wordt gewoonlijk een hoge dosis IV steroïden toegediend. Als de transversale myelitis de eerste aanval van MS blijkt te zijn, wordt begonnen met de standaard MS-medicijnen die de ziekte wijzigen. Als de aandoening zich over meerdere ruggenmergsegmenten uitstrekt, moet neuromyelitis optica worden overwogen.
Er bestaat momenteel geen effectieve behandeling voor mensen met transversale myelitis. Een behandeling met corticosteroïden wordt gewoonlijk in de eerste weken van de ziekte gestart om de ontsteking te verminderen. Na de initiële therapie bestaat het meest kritieke deel van de behandeling van deze aandoening erin het lichaam van de patiënt te laten functioneren terwijl men hoopt op een volledig of gedeeltelijk spontaan herstel van het zenuwstelsel. Als een persoon de controle over zijn ledematen begint te herstellen, begint de fysiotherapie om spierkracht, coördinatie en bewegingsbereik te helpen verbeteren.
Trigeminusneuralgie
Trigeminusneuralgie, ook wel tic douloureux genoemd, is een chronische stekende pijnaandoening die de trigeminus of 5e hersenzenuw aantast, die het gevoel van uw gezicht naar uw hersenen leidt. Als u trigeminusneuralgie hebt, kan zelfs lichte stimulatie van uw gezicht een schok van ondraaglijke pijn veroorzaken. Hoewel het kan worden verward met tandpijn, is deze pijn van neuropathische oorsprong, wat betekent dat het pijn is die wordt geassocieerd met zenuwletsel of zenuwlaesie.

U kunt aanvankelijk korte, milde aanvallen ervaren, maar trigeminusneuralgie kan zich ontwikkelen en langere, vaker voorkomende vlagen van verzengende pijn veroorzaken. Trigeminusneuralgie treft vaker vrouwen dan mannen, en het komt vaker voor bij mensen die ouder zijn dan 50.
Bij trigeminusneuralgie is de functie van de nervus trigeminus verstoord. Sommige mensen kunnen trigeminusneuralgie ervaren als gevolg van een hersenlaesie of andere afwijkingen. Trigeminusneuralgie kan optreden als gevolg van veroudering, of het kan verband houden met MS of een soortgelijke aandoening die de myelineschede die bepaalde zenuwen beschermt, beschadigt. Het kan ook optreden als een eerste symptoom van MS. Meestal is het probleem het contact tussen een normaal bloedvat – in dit geval een slagader of een ader – en de nervus trigeminus aan de basis van uw hersenen. Dit contact zet druk op de zenuw en veroorzaakt een slechte werking ervan.
De typische of “klassieke” vorm van de aandoening (“type 1” genoemd) veroorzaakt extreme, sporadische, plotselinge brandende of schokachtige aangezichtspijn die enkele seconden tot wel twee minuten per episode kan duren. Deze aanvallen kunnen snel na elkaar optreden, in aanvallen die tot twee uur kunnen duren. De “atypische” vorm van de aandoening (“type 2” genoemd), wordt gekenmerkt door constante pijnlijke, branderige, stekende pijn van iets geringere intensiteit dan type 1. Beide vormen van pijn kunnen zich bij dezelfde persoon voordoen, soms op hetzelfde moment. De intensiteit van de pijn kan lichamelijk en geestelijk invaliderend zijn.
De nervus trigeminus is een van de 12 paren hersenzenuwen. De zenuw heeft drie takken die de gewaarwordingen van het bovenste, middelste en onderste deel van het gezicht, alsook van de mondholte, naar de hersenen geleiden.

Meer dan één zenuwtak kan door de aandoening worden aangetast. In zeldzame gevallen kunnen beide kanten van het gezicht op verschillende tijdstippen worden aangetast, of nog zeldzamer tegelijkertijd (bilateraal genoemd).
Dankzij de vele beschikbare behandelingsopties betekent het hebben van trigeminusneuralgie niet noodzakelijk dat u gedoemd bent tot een leven vol pijn. Artsen kunnen trigeminusneuralgie meestal effectief behandelen met medicijnen, injecties of chirurgie.

Hermitte’s
Hermitte’s Sign, soms het Barber Chair-fenomeen genoemd, is een elektrische sensatie of schok die langs uw rug naar de ledematen loopt. Het wordt veroorzaakt door de nek naar voren en/of naar achteren te buigen. Deze elektrische sensaties staan bekend als paresthesie en omvatten tintelingen, zoemen, elektrische schokken, gedeeltelijke gevoelloosheid en scherpe pijnen.
Het probleem kan pijnlijk zijn, maar het is niet levensbedreigend en bij sommige mensen kan het na verloop van tijd en/of met behandeling overgaan. Het teken van Lhermitte wordt veroorzaakt door zenuwen die niet langer bedekt zijn met myeline. Deze beschadigde zenuwen reageren op de beweging van de nek, waardoor sensaties van de nek naar de wervelkolom ontstaan. Zoals bij veel MS-symptomen is de kans groter dat het optreedt als u moe of oververhit bent. Het kan ook gebeuren als u uw hoofd de verkeerde kant op beweegt, vaak wanneer uw kin uw borst raakt.
Bij MS is de Lhermitte’s een indicator van laesies in de nekwervelkolom. Beweging van de nek zorgt ervoor dat de beschadigde zenuwen worden uitgerekt en verkeerde signalen afgeven. De symptomen kunnen overal onder de nek optreden en veel mensen met MS merken dat het zich van de ene op de andere dag door hun lichaam kan verplaatsen.
Het teken van Lhermitte komt vaak voor bij MS, maar het is niet exclusief voor de ziekte. Mensen met ruggenmergletsels of ontstekingen, zoals cervicale spondylitis of discus impingement, kunnen ook symptomen van de aandoening voelen. Ernstig vitamine B-12-tekort kan ook symptomen van het teken van Lhermitte veroorzaken.
Medicijnen kunnen de symptomen van het teken van Lhermitte behandelen, zoals anti-seizure geneesmiddelen en steroïden. Anti-seizure medicijnen helpen de pijn te beheersen door de elektrische impulsen van uw lichaam te beheersen. Uw arts kan u steroïden voorschrijven als het teken van Lhermitte deel uitmaakt van een algemene terugval van MS. U kunt ook medicijnen nemen om de zenuwpijn te verminderen die vaak met MS wordt geassocieerd.
Paresthesie
Paresthesie omvat “pinnen en naalden”, tintelingen, rillingen, brandende pijnen, een gevoel van druk, en delen van de huid met verhoogde gevoeligheid voor aanraking. De pijnen die hiermee gepaard gaan kunnen pijnlijk, kloppend, stekend, schietend, knagend, tintelend, strak en gevoelloos zijn. De oorzaak van paresthesie is de directe beschadiging van de zenuwen zelf (neuropathie) die zelf het gevolg kan zijn van verwonding, infectie, of die kan wijzen op een actuele neurologische aandoening.

Chronische paresthesie is vaak een symptoom van een onderliggende neurologische ziekte of traumatische zenuwbeschadiging. Paresthesie kan worden veroorzaakt door aandoeningen die het CZS aantasten, zoals beroerte en voorbijgaande ischemische aanvallen (mini-beroertes), MS, transverse myelitis, en encefalitis. Een tumor of vasculaire laesie die tegen de hersenen of het ruggenmerg drukt, kan ook paresthesie veroorzaken.
Het kan overal in het lichaam voorkomen en de volgende problemen geven:

Paresthesie in een arm is beschreven als het opblazen van een bloeddrukmanchet op uw arm en het niet loslaten van de druk. De pijn, het ongemak, het branderige en tintelende gevoel dat de meeste mensen maar heel even ervaren, is wat veel MS-patiënten voortdurend ervaren. Voor velen is deze paresthesie chronisch en gaat nooit weg. Bovendien kan het in slechts één arm zitten, beide armen, beide benen, de zijkant van een gezicht, of zelfs een hele zijkant van iemands lichaam.
Veel mensen (met of zonder MS) hebben wel eens een milde en tijdelijke paresthesie ervaren wanneer ze te lang met gekruiste benen hebben gezeten, of in slaap zijn gevallen met een arm scheef onder hun hoofd. Het kan optreden wanneer langdurige druk op een zenuw wordt uitgeoefend en gaat snel weer over zodra de druk is weggenomen. Velen hebben geluk omdat het slechts een tijdelijk ongemak of pijn is, maar dit is een voorbeeld van wat MS-patiënten voortdurend ervaren.
Dit kan er ook toe leiden dat iets eenvoudigs als het schrijven van een briefje of het vasthouden van een drankje moeilijk of zelfs onmogelijk wordt als het zich in een arm of hand bevindt. Als het in een been of voet zit, kan het een hele opgave worden om te lopen zonder te vallen. En als het in het gezicht of de mond zit, kan een kom hete soep een “brandende” ervaring worden, net als wanneer een gaatje wordt gevuld bij de tandarts en je je gezicht een uur lang niet kunt voelen. Voor velen is het een combinatie van deze en een aantal andere problemen.
Dysesthesie
Dysesthesie is de technische naam voor het branderige, pijnlijke of “omgordende” gevoel rond het lichaam dat ook wel de “MS-knuffel” wordt genoemd. Het is een symptoom van pijn of abnormale gewaarwordingen die typisch hyperesthesie, paresthesie of perifere sensorische neuropathie veroorzaken. Dysesthesie kan het gevolg zijn van laesies in sensorische zenuwen en sensorische paden in het CZS.
Deze pijnlijke gewaarwordingen treffen meestal de benen en de voeten, maar kunnen ook de armen en de romp treffen, zoals het gevoel van beklemming rond de buik of de borststreek, waar de term “MS-knuffel” vandaan komt. Ze zijn neurologisch van oorsprong en worden soms behandeld met antidepressiva.