Mah-jongg

Mah-jongg, spel van Chinese oorsprong, gespeeld met tegels, of pais, die in fysieke beschrijving lijken op die gebruikt bij domino, maar gegraveerd zijn met Chinese symbolen en karakters en verdeeld in kleuren en honneurs. Het spel, dat in het midden van de jaren twintig een rage was in Engeland, de Verenigde Staten en Australië, werd in de Verenigde Staten na 1935 nieuw leven ingeblazen, maar heeft zijn aanvankelijke populariteit nooit meer herwonnen. In de Verenigde Staten is het officiële bestuursorgaan de National Mah Jongg League, opgericht in 1937.

Het spel is waarschijnlijk van 19de-eeuwse oorsprong. Vóór de Eerste Wereldoorlog had elke Chinese provincie zijn eigen speelstijl en dialectnaam voor het spel. De naam, die “mus” (maque) betekent, is op verschillende manieren getranslitereerd als ma tsiang, ma chiang, ma cheuk, en ma ch’iau. De mus of een mythische “vogel van 100 intelligenties” verschijnt op een van de tegels. De naam mah-jongg werd bedacht en auteursrechtelijk beschermd door Joseph P. Babcock, een Amerikaan die in Shanghai woonde en aan wie wordt toegeschreven dat hij mah-jongg in het Westen introduceerde na de Eerste Wereldoorlog. Om het spel in het Westen te promoten schreef hij een aangepaste reeks spelregels, gaf Engelse titels aan de stenen, en voegde indexletters en cijfers toe die bekend zijn bij Westerse kaartspelers. Het spel zoals hieronder beschreven is gangbaar in de Verenigde Staten; andere vormen van het spel kunnen in andere Westerse landen worden aangetroffen.

Moderne mah-jongg sets zijn gewoonlijk van plastic gemaakt in plaats van been of ivoor. Een volledige set bevat 136 of 144 tegels, afhankelijk van of de bloemen of de seizoenen worden gebruikt. Sommige sets bevatten 20 bloemen.

De tabel geeft de namen en nummers van mah-jongg-tegels.

De bamboes worden vaak stokjes of bammetjes genoemd, de cirkels worden stippen genoemd, en de letters zijn scheuren of craks. Het mah-jongg spel bevat ook een paar dobbelstenen, een aantal jetons of fiches die gebruikt worden voor het bijhouden van de punten, en een rek dat gebruikt wordt om de fiches rechtop te houden en om hun gezichten verborgen te houden voor andere spelers.

Het spel wordt gewoonlijk gespeeld door vier personen. Het doel van het spel, vergelijkbaar met dat van de rummy kaartspellen, is om sets van tegels te verkrijgen. Er zijn drie soorten sets: chow, een reeks van drie stenen van dezelfde kleur in numerieke volgorde; pung, een reeks van drie stenen van dezelfde kleur en rang, zoals drie draken van dezelfde kleur of drie identieke winden; en kong, een pung plus de vierde passende steen. De winnaar is de eerste speler die een complete hand heeft, d.w.z. vier sets en een paar van dezelfde stenen (in totaal 14 stenen). De strategie van mah-jongg is, net als die van rummy, zowel offensief als defensief: zo snel mogelijk een winnende hand maken, andere spelers blokkeren door geen stenen af te leggen die voor hen van nut zijn, en een hoog scorende hand opbouwen.

De spelers beginnen met het trekken van 13 stenen; “oostenwind” (die verzamelt of dubbel betaalt al naar gelang hij of een andere speler wint) neemt er 14 en begint het spel met het afleggen van een steen. Daarna trekken de andere spelers tegen de wijzers van de klok in elk een steen, die de laatst afgelegde steen kan zijn of een losse steen van de “muur” (vergelijkbaar met de voorraad bij rummy). Elke speler mag de vorige steen opeisen om een set compleet te maken. (Als twee of meer spelers dezelfde steen opeisen, is er een gedetailleerde rangorde). Verliezende spelers rekenen met de winnaar en met elkaar af volgens een geaccepteerd waarderingsschema voor de sets of combinaties van sets. Een set die in de hand wordt gehouden scoort anders dan een set die op tafel ligt. Volgens bepaalde regels worden uitzonderlijke handen, die vaak “de drie geleerden”, “vier kleine zegeningen”, enzovoort worden genoemd, anders gewaardeerd.