Hoe vind je het om achterover te leunen, te chillen en echt te ontspannen? Dit klinkt alsof het een eenvoudige vraag zou moeten zijn. Maar ik kan niet de enige zijn die de afgelopen weken verschillende avonden onderuitgezakt op de bank heeft doorgebracht, “tv kijkend” terwijl mijn ogen over Twitter en Facebook flikkeren, evenals over vijf verschillende WhatsApp-groepen op mijn telefoon.
Relaxen is steeds moeilijker in onze altijd-aan digitale wereld. Dit merkte ik een paar jaar geleden voor het eerst toen ik moest stoppen met sporten na een blessure. Oefening was altijd mijn go-to “me-time” activiteit, en zonder dat ik voelde me totaal verloren. Onlangs ben ik weer begonnen, maar nu ik maar één manier heb om te ontstressen, voel ik me erg beperkt en ik weet niet eens zeker of het wel ontspannend is – het is behoorlijk hard werken, en inherent competitief. Als ik op een vrije avond thuis ben, heb ik vaak geen idee wat ik moet doen en staar ik onvermijdelijk urenlang naar een of ander scherm, voordat ik naar bed strompel en me afvraag waar de tijd gebleven is.
Dit lijkt een veelvoorkomend probleem te zijn. De acteur Diane Keaton vertelde More magazine: “Ik zou niet weten wat te doen met een week vrij,” terwijl de muzikante Gwen Stefani vertelde Stylist dat wanneer ze enige downtime heeft, ze het gevoel heeft alsof ze “een beetje in paniek is of probeert het volgende ding te plannen”. Elon Musk zei, toen hem werd gevraagd wat hij meestal na het werk doet: “Meestal meer werken” – wat niet goed voor hem lijkt uit te pakken.
De behoefte aan een eenvoudige bron van ontspanning kan worden gezien in de aanvankelijke stijging van de populariteit van het kleurboek voor volwassenen, evenals vorig jaar de 13,3% stijging van de verkoop van boeken die spirituele begeleiding bieden over hoe te leven in een hectische wereld, en de mindfulness “megatrend” gezien in Headspace, de meditatie app die meer dan 15m keer is gedownload. Degenen onder ons die ons geld aan deze producten hebben uitgegeven, waren vermoedelijk op zoek naar antwoorden op een aantal van dezelfde vragen – en velen van ons zijn nog steeds op zoek. De bodem is nu uit de kleurboekenmarkt gevallen, Forbes verklaarde het in mei “dood”, en in juni vorig jaar ontsloeg Headspace 13 personeelsleden.
Volgens een rapport van Ofcom deze zomer: “De meeste mensen in het Verenigd Koninkrijk zijn afhankelijk van hun digitale apparaten en hebben een constante verbinding met het internet nodig.” Uit het rapport bleek dat 78% van ons nu een smartphone bezit – oplopend tot 95% van de 16- tot 24-jarigen. We checken deze telefoons gemiddeld elke 12 minuten van ons wakende leven, waarbij 54% van ons vindt dat de apparaten onze gesprekken met vrienden en familie onderbreken, en 43% van ons vindt dat we te veel tijd online doorbrengen. We kunnen ons er niet mee ontspannen, en we weten niet hoe we zonder apparaten kunnen ontspannen. Zeven op de 10 van ons zetten ze nooit uit.
De klinisch psycholoog Rachel Andrew zegt dat ze het probleem elke dag in haar spreekkamer ziet, en het wordt erger. “Ik zie in mijn praktijk een toename, zeker in de laatste drie tot vijf jaar, van mensen die het steeds moeilijker vinden om uit te schakelen en te ontspannen. En dat geldt voor alle levensfasen, van 12 tot 70 jaar,” zegt ze. Dezelfde problemen komen steeds weer naar voren: technologie, telefoons, e-mails van het werk en sociale media.
Achterover leunen voor een of ander scherm heeft zijn plaats, zegt Andrew – maar het hangt ervan af hoe je het doet. “Soms beschrijven mensen dat ze niet betrokken zijn bij waar ze naar kijken – totaal wegzwijmelen, niet weten wat ze het laatste half uur hebben gedaan,” zegt ze. “Je kunt dit bijna zien als dissociatie, perioden waarin je geest zo uitgeput en overweldigd is dat hij zichzelf uit de situatie haalt. Dat is waarschijnlijk op geen enkele manier voedend.” Misschien is dat de reden waarom ik, nadat ik een avond leeg naar Twitter heb gestaard, of voor de tv ben weggezakt – minder Netflix en chillen, meer Netflix en dutten – wakker word met het gevoel alsof ik een lading junkfood heb gegeten. Ik heb verward gevoel hersendood met gevoel ontspannen.
De psychoanalyticus David Morgan, van het Instituut voor Psychoanalyse, gelooft dat voor velen van ons deze dodende terugtrekking naar onze schermen is zowel een reden voor en een gevolg van het feit dat we niet meer weten hoe om te ontspannen en te genieten van onszelf. Onze schermen en waar we ze voor gebruiken zijn allemaal technieken van afleiding, zegt hij. “Mensen zijn er zo aan gewend geraakt om afleiding te zoeken dat ze een avond met zichzelf eigenlijk niet meer aankunnen. Het is een manier om zichzelf niet te zien, want om inzicht in zichzelf te hebben is mentale ruimte nodig, en al deze afleidingstechnieken worden gebruikt als een manier om te vermijden dicht bij het zelf te komen.”
Sommige van haar patiënten, legt Andrew uit, komen er gewoon nooit aan toe om na te denken over hoe ze hun tijd willen doorbrengen. “Mensen zeggen dat ze het zo druk hebben met ‘moeten’,” zegt ze – of dat nu werken is, zorgen voor familie of deel uitmaken van veeleisende vriendschappen – dat tegen de tijd dat er een avond of weekend komt waarop ze zouden kunnen doen wat ze willen, er geen energie of motivatie over is voor iets anders dan ‘uitfloppen’. Ze voegt eraan toe: “Dat is een probleem – want hoe is het leven op de lange termijn plezierig of bevredigend als je de hele tijd alleen maar doet wat je zou moeten doen?”
Voor anderen is de notie van in contact staan met hun eigen behoeften en verlangens totaal vreemd, zegt Andrew. Mensen die zijn opgegroeid in een gezinsomgeving waarin de behoeften van een broer of zus of een ouder centraal stonden, zijn misschien hun hele leven lang nooit gevraagd naar wat ze wilden doen. “Het kan echt iets zijn waar ze nog nooit over hebben nagedacht,” zegt ze. Voor die mensen kan het een enorme, levensveranderende verandering zijn om iets te vinden wat ze leuk vinden om te doen, en dat na te streven. “Het kan heel dramatisch zijn.”
Een ander probleem is dat het lastig kan zijn om onze eigen wensen te ontwarren van die van de mensen om ons heen, zegt Nina Grunfeld, de oprichter van Life Clubs, een organisatie die tot doel heeft mensen te helpen een leven te leiden dat meer voldoening geeft. Het kan veel moeite kosten om te ontdekken waar jouw plezier ophoudt en dat van je partner begint. “Toen mijn man en ik jong waren,” zegt ze, “gingen we naar Rome op vakantie, en hij wilde naar elke kerk, elk restaurant, alles. En ik kwam helemaal gebroken thuis. Pas toen ik mezelf leerde kennen, nadat ik had nagedacht over mijn leven zonder hem en over wat ik als individu leuk vind, besefte ik dat ik, als ik van een vakantie wil genieten en ontspannen en verkwikt terug wil komen, moet lezen en stil zijn. Nu gaan we op vakantie en gaat hij alleen op pad om te kerken, maar ik ben heel gelukkig als ik gewoon bij het strand, het zwembad of het vuur lig en lees. Het is een echte traktatie. Misschien ga ik wel met hem mee naar de restaurants.”
Door met Grunfeld en Andrew te praten en hun advies (zie ) te horen over hoe ik verschillende bezigheden kan vinden die me kunnen ontspannen en nieuwe energie kunnen geven, begin ik optimistisch te worden. Ik denk terug aan hoe ik graag de tijd doorbracht toen ik jong was; de rustige momenten terwijl ik een boek zat te lezen, de ruigere momenten tijdens het bakken met vrienden. Ik neem me voor om het komende jaar meer tijd te maken voor de volwassen versies van deze dingen – en realiseer me dan dat ik excuses aan het verzinnen ben. Als ik de avonden die ik nu al aan beeldschermen verspil een andere wending zou kunnen geven, zou dat al een goed begin zijn.
Feit is dat ik al die ideale dingen nu al af en toe doe, maar soms voelt het alsof het te veel is om in de wereld te zijn, en dat ik eruit moet verdwijnen door me te verliezen in een beeldscherm. Het is alsof ik hunker naar dat hersendode gevoel, ook al weet ik dat het niet goed voor me is. Psychoanalytische psychotherapie helpt me om na te denken over de redenen waarom ik dit zou kunnen doen – en voor Morgan kan therapie een belangrijke uitweg zijn uit de sleur van het schermstaren, omdat het een plek is waar iemand wordt aangemoedigd om zijn of haar geest te gebruiken. “De therapeutische ruimte is het tegenovergestelde van afleiding – het is concentratie,” zegt hij. “Als mensen in mijn spreekkamer komen, zeggen ze me vaak dat het de eerste keer is dat ze het gevoel hebben dat ze een ruimte hebben waar ze niet voor dingen weg kunnen lopen.”
Ik heb gemerkt dat niet weglopen voor dingen, maar ze confronteren en erover nadenken, net zo uitputtend kan voelen als het lopen zelf. Het is moeilijk, verontrustend werk. Maar in een kamer met iemand die kan luisteren en me kan helpen de dingen te begrijpen, kan het ook een opluchting zijn. Morgan vertelt me: “We hebben al die verschillende manieren om onszelf af te leiden van het belangrijkste feit van het leven – dat we leven, en dan sterven we. Het hebben van een geest om je te helpen over dingen na te denken, het hebben van een persoon die diep over dingen kan nadenken met jou, is een manier om met dit zeer beangstigende feit van het leven om te gaan.”
De keerzijde van dat beangstigende feit is, natuurlijk, het besef dat aangezien we niet veel tijd op deze planeet hebben, het een schande is om een deel ervan te verspillen door onszelf vrijwillig hersendood te maken.
Toptips: herontdek de verloren kunst van ontspanning
– Als u tijdens de feestdagen tijd doorbrengt met familie of vrienden, raadt Nina Grunfeld aan om elke persoon een uur toe te wijzen waarin ze de baas zijn over het schema van de groep, wanneer ze kunnen kiezen welke activiteit ze het meest ontspannend vinden. “Een van mijn kinderen kan besluiten dat we allemaal een videospelletje moeten spelen; een ander besluit dat we met z’n allen gaan wandelen; weer een ander laat ons allemaal taarten bakken. Op die manier krijg je allemaal een beetje ‘me-time’, en je kunt die van iemand anders ervaren – en het is heel ontspannend om niet de hele dag beslissingen te hoeven nemen,” zegt ze.
– Probeer je te herinneren wat je als kind het leukst vond om te doen, identificeer dan het belangrijkste aspect van die activiteit en zoek de volwassen versie. Grunfeld zegt: “Het kan zijn dat je het je niet meer kunt herinneren, en dat je het aan vrienden of familie moet vragen, of oude fotoalbums moet bekijken. Normaal gesproken zijn er thema’s in al onze levens, en als we die thema’s als volwassene missen, is het bijna alsof we geen compleet persoon zijn.” Als je graag in de zandbak speelde, wil je misschien pottenbakken proberen, of als je graag dingen bouwde, wil je misschien brood bakken.
– Experimenteer met het kijken naar de wereld op een nieuwe manier. “Sta jezelf toe om te ontdekken. Loop gewoon rond waar je ook bent en kijk wat je kunt vinden dat helemaal nieuw is. Probeer te verdwalen – telkens als je bij een afslag komt, vraag jezelf dan af of je links of rechts wilt gaan, en kijk waar je uitkomt,” zegt Grunfeld.
– Als je geen idee hebt hoe je kunt beginnen met ontspannen, kijk dan naar de wetenschap, zegt Rachel Andrew. “Er is een groeiend aantal onderzoeken dat suggereert dat buiten zijn in de natuur opbeurend en voedend is.”
{{topLeft}}
{{bottomLeft}}
{{topRight}}
{{bottomRight}}
{{/goalExceededMarkerPercentage}}
{{/ticker}}
{{heading}}
{{#paragraphs}}
{{.}}
{{/paragrafen}{highlightedText}}
- Delen op Facebook
- Delen op Twitter
- Delen via E-mail
- Delen op LinkedIn
- Delen op Pinterest
- Delen op WhatsApp
- Delen op Messenger