Nieuwe benaderingen van Harvard bieden hoop.
Het vinden van een manier om de ziekte van Alzheimer (AD) te voorkomen, of om de schade ervan ongedaan te maken, is een van de grote uitdagingen van de geneeskunde nu we 2013 ingaan. In de afgelopen 20 jaar is grote vooruitgang geboekt bij het begrijpen van de veranderingen in de hersenchemie die leiden tot de ziekte van Alzheimer. Toch is het moeilijk gebleken om deze kennis om te zetten in behandelingen. Getuige de mislukking van twee belangrijke onderzoeken naar geneesmiddelen tegen de ziekte van Alzheimer afgelopen herfst (solanezumab en bapineuzumab). Maar twee Harvard-artsen gaan verder met geheel nieuwe benaderingen die hoop bieden op een zinvolle behandeling in de nabije toekomst.
In de Neuro AD-behandeling is de arts in staat om, wanneer de persoon
op een vraag (A) antwoordt, de
hersenactiviteit te zien die met die reactie (B) gepaard gaat.
Over de ziekte
De ziekte van Alzheimer is een van de meest voorkomende vormen van dementie. Het afsterven van hersencellen bij AD is in verband gebracht met twee eiwitten, beta-amyloïd en tau. Beta-amyloïd vormt de plaques en tau vormt de klitten die onder de microscoop te zien zijn in de hersenen van patiënten met de ziekte van Alzheimer. De plaques en klitten onderscheiden de ziekte van Alzheimer van andere vormen van dementie. AD-symptomen zijn onder meer slopende verwardheid, geheugenverlies, prikkelbaarheid en angst. De ziekte is uiteindelijk fataal.
PBT2
De eerste nieuwe aanpak om AD te bestrijden komt van Dr. Rudy Tanzi, de Joseph P. en Rose F. Kennedy professor in de neurologie aan de Harvard Medical School. Hij was een van de wetenschappers die de eerste AD genen ontdekten in de jaren ’80. Nu helpt hij bij het in kaart brengen van de rest van de genen die verband houden met AD.
Tanzi heeft ook geholpen bij het creëren van PBT2, een medicijn dat nu in fase 2 klinische proeven in Australië is. In tegenstelling tot de onlangs mislukte geneesmiddelen, die antilichamen gebruiken om beta-amyloïde aan te vallen, kiest PBT2 voor een andere aanpak. Bepaalde metalen in de hersenen (koper en zink) helpen bij de aanmaak van plaques en klitten. PBT2 voorkomt dat dit gebeurt. “Het haalt het metaal weg van het amyloïde eiwit, zodat het geen plaques kan vormen. Het verwijdert metaal dat gevangen zat en maakt het weer beschikbaar voor tientallen hersenfuncties zoals genactiviteit en antioxidant gezondheid. PBT2 voorkomt ook de vorming van klitten. En ten slotte zet het aan tot de groei van nieuwe neuronen in de hippocampus, wat de uitvoerende functie zou moeten verbeteren,” zegt Dr. Tanzi.
Resultaten van de eerste dierproef en de eerste twee klinische proeven waren bemoedigend, zonder noemenswaardige bijwerkingen. “Het waren slechts kleine proeven, met minder dan 100 mensen, maar we hebben een aanzienlijke verbetering van de uitvoerende functie gezien in slechts 12 weken,” zegt hij. “Het valt nog te bezien hoe het werkt op het algehele geheugen.”
Wetenschappers testen PBT2 nu in combinatie met beeldvormingstechnieken om een visueel beeld te krijgen van hoe effectief het medicijn is in het verwijderen van amyloïde plaques. Als alles goed gaat, zal het medicijn verder gaan met grotere klinische proeven. Als PBT2 effectief blijkt in grotere studies, hoopt Dr. Tanzi dat het binnen ongeveer vijf jaar beschikbaar zal zijn voor mensen met AD.
Neuro AD
De tweede nieuwe benadering is Neuro AD, een behandeling die in Israël is ontwikkeld voor de behandeling van AD-symptomen. Neuro AD daagt een persoon uit om problemen op een computer op te lossen direct nadat het niet-invasieve elektromagnetische energie gebruikt om het hersengebied te stimuleren dat nodig is om het antwoord te geven. Typische problemen zijn het matchen van vormen, het onthouden van woorden en het afmaken van een zin. De behandeling duurt ongeveer een uur per dag, elke dag gedurende zes weken. En de resultaten? “Het geneest de ziekte niet, maar het zorgt ervoor dat de hersencircuits beter werken, en dit leidt tot een opvallende verbetering van de cognitieve vaardigheden voor dagelijkse taken,” zegt hoofdonderzoeker Dr. Alvaro Pascual-Leone, professor in de neurologie aan de Harvard Medical School. “Patiënten zijn in staat om namen te herinneren van mensen die ze zien, onthouden wat mensen hen vertellen, vinden hun weg in de supermarkt, en herinneren zich dingen om te kopen.”
Tot nu toe zijn er twee kleine gecontroleerde proeven voltooid, en een grotere proef is aan de gang in Harvard, evenals locaties in het hele land. De enige bijwerkingen tot nu toe zijn milde hoofdpijn. En hoewel de behandeling (kostprijs, ongeveer $5.000) al is goedgekeurd in Israël en sommige landen in Europa, benadrukt Dr. Pascual-Leone de behoefte aan meer studies. “We hebben alleen kleine proeven gedaan, en we weten niet hoe lang de effecten langer dan drie maanden aanhouden. Ik begrijp de wens om toegang te krijgen tot geavanceerde behandelingen, maar het is belangrijk om gedegen wetenschappelijk bewijs te verzamelen.”
Toch is hij voorzichtig optimistisch, vooral over het combineren van Neuro AD met andere benaderingen, zoals medicatie. “Uiteindelijk,” zegt Dr. Pascual-Leone, “is de behandeling voor Alzheimer misschien niet het een of het ander, maar een combinatie van dingen.”
Disclaimer:
Als service aan onze lezers biedt Harvard Health Publishing toegang tot onze bibliotheek met gearchiveerde content. Let op de datum van laatste herziening of bijwerking van alle artikelen. Geen enkele inhoud op deze site, ongeacht de datum, mag ooit worden gebruikt als vervanging voor direct medisch advies van uw arts of andere gekwalificeerde clinicus.