(januari 2014) Israëls demografische patronen en trends zijn uniek en weerspiegelen de complexe politieke, culturele en religieuze toekomst van de regio. Dit artikel onderzoekt drie aspecten van dit jonge, kleine land: snelle bevolkingsgroei in slechts 65 jaar, hoge vruchtbaarheid in vergelijking met andere ontwikkelde landen, en verschuivende demografische patronen van de etnische en religieuze groepen van het land.
Demografische uitschieter
Israël is een demografische uitschieter als het gaat om bevolkingsgroei als een ontwikkeld land. In 1948 telde Israël slechts 806.000 mensen, maar in 2013 was de bevolking vertienvoudigd, grotendeels als gevolg van de immigratie van Joden uit andere landen.1 Volgens de meest recente gegevens maakt de bevolking van Israël, geschat op 8,1 miljoen medio 2013, iets meer dan 3 procent uit van de bevolking binnen de door de VN gedefinieerde regio West-Azië, waar het is gegroepeerd met Turkije, Irak, Saudi-Arabië, Jemen en Syrië. Iran, gelegen in de door de VN gedefinieerde regio Zuid-Azië, had medio 2013 een bevolking van 76,5 miljoen.
Vruchtbaarheid is vandaag de belangrijkste motor voor de bevolkingsgroei in Israël – vrouwen baren gemiddeld 3 kinderen elk, een percentage dat naar Europese maatstaven hoog is. Als gevolg daarvan heeft Israël nu een jonge, zij het vergrijzende bevolking: Achtentwintig procent van de Israëli’s is jonger dan 15 jaar, en 10 procent is ouder dan 65, vergeleken met Europese percentages van respectievelijk 16 en 16 procent. Met een relatief hoog vruchtbaarheidscijfer en een enigszins jonge leeftijdsstructuur, alsmede een licht positief migratiesaldo, wordt de demografische groei van Israël geschat op 1,9 procent per jaar.
Voor de meeste andere indicatoren komt Israël echter overeen met de ontwikkelde landen: Het heeft een laag sterftecijfer onder kinderen, kinderen jonger dan 5 jaar en moeders en een hoge levensverwachting bij de geboorte (met 82 jaar voor beide geslachten is het de hoogste in de regio West-Azië van de VN). De gezondheidsindicatoren behoren tot de top 10 van de wereld, het opleidingsniveau van de Israëlische bevolking is hoog en het inkomen stijgt.
In tegenstelling tot de meeste landen die een demografische overgang doormaken (van hoge naar lage geboorte- en sterftecijfers), is in de afgelopen jaren opwaartse sociaal-economische mobiliteit gekoppeld aan een relatief hoger aantal kinderen. Israël heeft een aanzienlijke minderheid van zeer religieuze gezinnen met vruchtbaarheidsniveaus die ten minste het dubbele bedragen van het nationale gemiddelde. Het is onwaarschijnlijk dat de vruchtbaarheid in Israël snel zal dalen tot onder het vervangingsniveau (2,1 kinderen per vrouw), zoals in de meeste geïndustrialiseerde landen vandaag het geval is.2 Als gevolg daarvan zal de bevolking van Israël naar verwachting 9,9 miljoen bedragen in 2025 en 13,9 miljoen in 2050. In 2050 zal de regio West-Azië van de VN 405 miljoen inwoners tellen (waarbij Israël 3 procent van de bevolking van die regio voor zijn rekening neemt) en zal Iran iets minder dan 100 miljoen mensen tellen.
Israël heeft complexe culturele, politieke en religieuze identiteiten. De diversiteit van het demografische landschap binnen Israël wordt duidelijk wanneer we verder kijken dan de geaggregeerde nationale cijfers. Aan het begin van 2012 bedroeg de totale bevolking van Israël (zonder buitenlandse werknemers en vluchtelingen) 7,8 miljoen. Daarvan waren 5,9 miljoen (75 procent) Joods; nog eens 325.000 (4 procent) waren niet-joodse familieleden van Joodse Israëlische burgers, die op grond van de bepalingen van de Wet op de Terugkeer van 1950 het recht hebben om in Israël te wonen en het Israëlische staatsburgerschap te verwerven; en 1,6 miljoen Arabieren (21 procent) (zie tabel). Een grote meerderheid van de Arabische bevolking was moslim, met een minderheid van christenen, Druzen en andere religieuze groepen. Buitenlandse werknemers en vluchtelingen werden geschat op 300.000 (4 procent van de totale bevolking van 8,1 miljoen).3 De tabel illustreert de complexiteit van Israëls demografische situatie. Zij presenteert de uitgebreide Joodse bevolking en de Arabische bevolking van de Palestijnse Autoriteit die op 3,8 miljoen wordt geschat, waarvan 2,2 miljoen op de Westelijke Jordaanoever, en 1,6 miljoen in Gaza.4
Bevolking van Israël en Palestijnse Territoriale Divisies, 2012
| Gebied | Joden en familieleden | Arabieren | Buitenlandse werknemers en vluchtelingen | Totaal | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Totaal | 6,226.000 | 5.449.000 | 300.000 | 11.975.000 | ||
| Israël | 6.226.000 | 1.611.000 | 300,000 | 8.137.000 | ||
| Pre-1967 grens | 5.672.000 | 1.298.000 | 300.000 | 7.270,000 | ||
| Oost-Jeruzalem | 207.000 | 290.000 | 497.000 | |||
| Golan Hoogvlakte | 21,000 | 23.000 | 44.000 | |||
| West Bank | 326.000 | 326,000 | ||||
| Palestijnse Autoriteit | 3.838.000 | 3.838.000 | ||||
| Westelijke Jordaanoever | 2.000 | 2,238.000 | 2.238.000 | |||
| Gaza | 1.600.000 | 1.600.000 |
Noten: Alle cijfers zijn afgerond. De bevolking van Israël omvat alle inwoners van Oost-Jeruzalem en de Golan Hoogvlakte, alsmede de Joodse bevolking, maar niet de Arabische bevolking van de Palestijnse gebieden (Westelijke Jordaanoever en Gaza). “Joden en gezinsleden” omvatten personen die in het bevolkingsregister van Israël als Joden zijn geregistreerd, ook gedefinieerd als kern-Joden, plus 325.000 niet-joden die in het kader van de wet op de terugkeer zijn geëmigreerd en hun nakomelingen. De hier gepresenteerde bevolking van de Palestijnse Autoriteit omvat niet Oost-Jeruzalem, dat reeds in de Israëlische bevolking is opgenomen. “Vluchtelingen” werden aan Israël toegewezen binnen de grenzen van vóór 1967, d.w.z. de grenzen van vóór de 6daagse Oorlog van 5-10 juni.
Bron: Aangepast uit Sergio DellaPergola, “The Great Israeli Predicament: Why Demography Should Be Taken Seriously,” presentatie aan het Woodrow Wilson Center for International Scholars, 14 februari 2013.
Continerende verschillen in bevolkingsgroei tussen de Joodse en Arabische bevolkingsgroepen
Een uitdaging voor het land is het aanhoudende verschil in bevolkingsgroei tussen de Joodse en de Arabische bevolking. Binnen de Joodse bevolking van Israël vormen de Israëlische haredim (een zeer traditionele groep van orthodoxe Joden) ongeveer 10% van de totale Joodse bevolking van Israël, en zij groeien bijzonder snel als gevolg van hun hoge vruchtbaarheidscijfers: ongeveer 7 geboorten per vrouw vergeleken met 2,3 geboorten voor de seculiere en gematigd religieuze Joodse vrouwen. Deze hoge vruchtbaarheidscijfers hebben geresulteerd in een zeer jonge Haredi-bevolking (de Israëlische haredim maken meer dan 20 procent uit van de Joodse bevolking onder de 20 jaar).5 Deze jonge Haredi-bevolking (met een mediane leeftijd van 16 jaar) zorgt op haar beurt voor de voortdurende en snelle groei van een groep die tegen het jaar 2050 meer dan 30 procent van de Joodse bevolking van Israël zou kunnen vormen.6
De moslimbevolking in Israël groeit ook, van 0,6 miljoen in 1990 tot de huidige 1,6 miljoen, en zal naar verwachting blijven stijgen tot ongeveer 2,1 miljoen in 2030, hoewel de vruchtbaarheid onder moslims kan afnemen.7 Niettemin wordt verwacht dat het aandeel van de moslimbevolking binnen de totale bevolking in Israël zal toenemen. In 2011 hadden moslims de laagste gemiddelde leeftijd van vrouwen die voor het eerst bevielen, iets meer dan 23 jaar. De gemiddelde leeftijd bij de eerste bevalling in de totale bevolking was iets meer dan 27 jaar. Aangezien moslimvrouwen vroeger in hun leven kinderen beginnen te krijgen, hebben zij ook het hoogste vruchtbaarheidscijfer in vergelijking met joden, niet-Arabische christenen, Druzen en vrouwen die niet bij een godsdienst zijn ingedeeld. Het totale vruchtbaarheidscijfer (TFR) voor moslims was 3,5 in 2011, vergeleken met het Joodse TFR van 3,0, het christelijke TFR van 2,2, het Druzische TFR van 2,3, en het niet bij een religie ingedeelde TFR van 1,8.8
Regionale demografische patronen en trends zijn belangrijk als Israël en zijn buurlanden proberen hun toekomst in kaart te brengen, en zullen deze bevolkingsdynamiek complexer maken.
Sergio DellaPergola is demograaf aan de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem. John F. May is demograaf en PRB Visiting Scholar. Allyson C. Lynch is een PRB stagiaire.
- Israel Central Bureau of Statistics, “Israel in Statistics 1948-2007,” Statistilite 93 (Jeruzalem: Central Bureau of Statistics, 1993); en Israel Central Bureau of Statistics, “Population and Demography,” accessed at www1.cbs.gov.il, on Sept. 12, 2013. Volgens DellaPergola werd de Joodse wereldbevolking binnen de grotere Joodse diaspora begin 2012 geschat op 13,7 miljoen: 5,9 miljoen in Israël, 5,4 miljoen in de Verenigde Staten en de resterende 2,4 miljoen verspreid over de vele landen van de diaspora, voornamelijk in Europa. Sergio DellaPergola, Joods demografisch beleid: Population Trends and Options in Israel and in the Diaspora (Jeruzalem: The Jewish People Policy Institute, 2011); Sergio DellaPergola, “How Many Jews in the United States? The Demographic Perspective,” Hedendaags Jodendom 33, nrs. 1-2 (2013): 15-42; en Sergio DellaPergola, “World Jewish Population, 2012,” in American Jewish Year Book 2012, ed. A. Dashefsky en I. Sheskin (Dordrecht: Springer, 2013): 213-83.
- Sergio DellaPergola, Fertility Prospects in Israel: Ever Below Replacement Level? (New York: Ministerie van Economische en Sociale Zaken van de Verenigde Naties, 2011).
- Sergio DellaPergola, “The Great Israeli Predicament: Why Demography Should Be Taken Seriously,” presentatie bij het Woodrow Wilson Center for International Scholars, 14 feb. 2013.
- De schattingen van de Palestijnse Autoriteit zijn hoger, vooral voor de Westelijke Jordaanoever; Palestinian Central Bureau of Statistics, “Population Indicators,” geraadpleegd op www.pcbs.gov.ps/site/881/default.aspx#Population, op 12 sept. 2013.
- Aaron David Miller, “Demographic Destiny,” Foreign Policy, 13 maart 2013, geraadpleegd op www.foreignpolicy.com/articles/2013/03/13/israels_demographic_destiny_palestine, op 26 juni 2013.
- DellaPergola, The Great Israeli Predicament: Why Demography Should Be Taken Seriously.
- Pew Forum on Religion & Public Life, The Future of the Global Muslim Population, Projections for 2010-2030 (Washington, DC: Pew Research Center’s Forum on Religion and Public Life, 2011), geraadpleegd op www.pewforum.org/files/2011/01/FutureGlobalMuslimPopulation-WebPDF-Feb10.pdf, op 9 jan 2014.
- Israel Central Bureau of Statistics, “Population and Demography.”