Waarschuwing: Dit bericht bevat spoilers voor All the Money in the World
De misdaadthriller All the Money in the World, die op eerste kerstdag opent hoewel niet bepaald in de kerstsfeer, is de draai van filmmaker Ridley Scott aan het waargebeurde verhaal van hoe miljardair oliemagnaat J. Paul Getty (in de film gespeeld door Christopher Plummer, die Kevin Spacey verving) met tegenzin losgeld betaalde aan de criminelen die zijn 16-jarige kleinzoon J. Paul Getty III ontvoerden.
Maar wat is er eigenlijk gebeurd? Hier is hoe het echte verhaal zich verhoudt tot de film:
Hoe gebeurde de ontvoering?
De vrijgevochten tiener, die Paul werd genoemd, had in Rome gewoond terwijl zijn vader J. Paul “Eugene” Getty II de Italiaanse kant van het familiebedrijf overzag. Naar verluidt had hij een Belgische go-go danseres versierd op de Piazza Navona in Rome toen hij verdween voor zonsopgang op 10 juli 1973 – zoals de openingsscènes van de film laten zien. Wat er precies gebeurde bleef een mysterie, maar zijn moeder ontving het volgende briefje, dat TIME publiceerde in het nummer van 30 juli 1973: “Lieve moeder: Ik ben in handen gevallen van ontvoerders. Laat me niet vermoord worden! Zorg ervoor dat de politie zich er niet mee bemoeit. U moet dit absoluut niet als een grap opvatten…Geef geen ruchtbaarheid aan mijn ontvoering.”
Ondanks dat ontvoeringen in die tijd de Italiaanse samenleving teisterden, geloofden de politie en de vrienden van de jongen aanvankelijk niet dat hij ontvoerd was. Zoals datzelfde TIME-artikel meldde, was hij al bijna nooit in het appartement waar hij woonde met zijn moeder, voormalig acteur Gail Getty Jeffries (in de film gespeeld door Michelle Williams). Zijn vrienden zeiden dat hij altijd krap bij kas zat en de jongen grapte zelfs “over het oplossen van zijn financiële problemen door zijn eigen ‘perfecte ontvoering’ te regelen”. In de film wordt het onderzoek stopgezet door het gerucht dat Paul in het verleden dergelijke grappen had gemaakt, totdat er meer bewijsmateriaal opduikt dat de autoriteiten serieus nemen.
De politie realiseerde zich dat er geen grap werd uitgehaald toen de moeder van de jongen een brief en twee telefoontjes kreeg die van een van de ontvoerders afkomstig leken te zijn, waarin stond dat hij haar een vinger van haar zoon zou sturen. Het losgeld werd vastgesteld op 17 miljoen dollar – maar hoewel de grootvader van de gijzelaar op dat moment een van de rijkste mannen ter wereld was, weigerde hij te betalen.
Was Getty echt zo goedkoop?
TIME citeerde de grootvader van de jongen toen hij zei dat hij er principieel op tegen was om de ontvoerders te betalen, omdat het ontvoeren als criminele praktijk alleen maar wordt aangemoedigd. (Zoals hij in de film zegt, had hij veel andere kleinkinderen die aan een soortgelijk lot zouden zijn blootgesteld). Zoals de film duidelijk maakt, had hij ook de reputatie zijn fortuin dicht bij zich te houden, voortdurend op zoek naar belastingaftrek en mazen in de wet – maar er zat vaak een dieper verhaal achter de anekdotes over zijn gierigheid. Het is met name waar dat hij een Britse telefooncel installeerde op zijn landgoed terwijl het werd gerenoveerd, om zijn gasten te dwingen voor hun eigen gesprekken te betalen, maar hij verwijderde deze 18 maanden later ook toen het werk was voltooid.
Deze reputatie ging vooraf aan het ontvoeringsincident. Zo wordt Getty in een coverstory van TIME uit 1958 als “waarschijnlijk ’s werelds rijkste privé-burger” als volgt beschreven:
Zijn gierigheid is een legende geworden. Hij eet eenvoudig, kleedt zich goed maar goedkoop, besteedt ongeveer $280 per week aan persoonlijke behoeften. Hij nam eens een groep vrienden mee naar een hondenshow in Londen. De toegangsprijs was 5 shilling (70¢), maar een bord boven de ingang zei: “Halve prijs na 17.00 uur.” Het was toen twaalf voor vijf. Zei Miljardair Getty: “Laten we een paar minuten om het blok heen lopen.” Bij een andere gelegenheid werd hij overgehaald door de in Engeland geboren schrijfster en actrice Ethel Le Vane om wat zijden stropdassen naar de beroemde kunstcriticus Bernard Berenson te sturen, die zij en Getty net hadden bezocht tijdens de voorbereiding van hun boek, Collector’s Choice, een goed ontvangen verhaal over hun jacht op kunstschatten. Getty betrapte Collaborateur Le Vane erop dat hij “Van Paul en Ethel” op de begeleidende kaart schreef. Hij eiste onmiddellijk dat ze de helft van de kosten van de stropdassen zou betalen, op grond van het feit dat ze de helft van de eer voor het geschenk kreeg.
Haalden de ontvoerders echt het oor van hun gijzelaar af?
De ontvoerders gingen aan de slag om de familie te dwingen tot een deal, aangezien het verhaal steeds meer publiciteit genereerde. Een voorbeeld dat niet in de film voorkomt: het Playboy-achtige tijdschrift Playmen betaalde $1,000 om naaktfoto’s van de jongen met het rode haar en de sproeten te publiceren, die genomen waren voordat hij verdween.
Zo meldde TIME op 24 december 1973: “Begin november werd er een enveloppe bezorgd bij het dagblad Il Messaggero in Rome. Het bevatte een lok roodachtig haar en een afgesneden menselijk oor. Dit is het eerste oor van Paul’, stond er op een getypte brief. Als de familie binnen tien dagen nog steeds gelooft dat dit een door hem gemonteerde grap is, dan zal het andere oor arriveren. Met andere woorden, hij zal in kleine stukjes arriveren.””
Ondertussen had de moeder van de jonge Getty aan de ontvoerders van haar zoon verteld dat ze zou kijken of ze over een prijs kon onderhandelen, en (via een door de politie afgeluisterd telefoongesprek) kwamen ze uiteindelijk uit op $2.890.000.
De oorlevering was blijkbaar de druppel die de emmer deed overlopen voor de grootvader van de jongen – een soort van. Volgens de recensie van de New York Times over het boek van John Pearson, waarop de film is gebaseerd, “zou hij de 2,2 miljoen dollar van het losgeld betalen, waarvan zijn accountants zeiden dat het aftrekbaar was als verlies door ongevallen onder de belastingwet van die tijd, die dergelijke afschrijvingen beperkte tot 10 procent van iemands belastbaar inkomen; de vader van de jongen zou de rest moeten dekken, wat hij deed door van zijn vader te lenen tegen 4 procent rente.” De film toont een ontmoeting tussen de oudere Getty, zijn aan drugs verslaafde zoon, Gail en een groep advocaten, waarin Gail ongelovig is over de bereidheid van haar schoonvader om een zaak van leven of dood te veranderen in een discussie over belastingaftrek.
Hoe eindigde de beproeving?
Paul’s vijf maanden gevangenschap eindigden voor zonsopgang op 15 dec. 1973. TIME’s uitgave van 24 december 1973 beschreef het moment dat de jongen werd ontdekt:
Vrachtwagenchauffeur Antonio Tedesco was op weg naar Salerno op de Italiaanse autostrada kort voor zonsopgang. Plotseling zag hij in de stromende regen een eenzame figuur wild met zijn armen zwaaiend langs de kant van de weg. Tedesco stopte, en de jongeman, huilend en drijfnat, zei hem: “Ik ben een ontvoerde gevangene. Ik moet naar een telefoon om mijn moeder in Rome te bellen.”
Ogenblikken later arriveerden de carabinieri. “Ik ben Paul Getty,” vertelde hij hen. “Mag ik een sigaret, alstublieft?” De politie merkte onmiddellijk op wat de vrachtwagenchauffeur niet had opgemerkt: het rechteroor van de jongen ontbrak.
Daarmee eindigde eind vorige week de bizarre ontvoeringszaak van de 17-jarige kleinzoon van de Amerikaanse oliemiljardair J. Paul Getty. Zwak en hongerig vertelde de jonge Getty aan de politie dat hij vijf uur eerder was vrijgelaten en in de regen had rondgezworven om passerende auto’s uit te zwaaien. Hij zei dat zijn ontvoerders hem geblinddoekt hadden gehouden en hem van de ene schuilplaats naar de andere hadden verplaatst in het ruige berggebied van Calabrië in Zuid-Italië gedurende vijf maanden gevangenschap.
Ongeveer een maand later legde het tijdschrift uit hoe het betalen van het losgeld eigenlijk hielp om de ontvoerders te pakken. De familie stuurde een Amerikaan genaamd Fletcher Chase (Mark Wahlberg) met zakken vol Italiaanse lire, waarvan elk briefje door de politie op microfilm was gezet, om het losgeld af te leveren. Toen hij de instructies van de ontvoerders opvolgde en ten zuiden van Napels reed, kwam de bende naast hem rijden en stopte hij de auto. “Terwijl hij de zakken lire overhandigde, stopte een auto die bestuurd werd door een Romeinse rechercheur met een mooie blonde politievrouw aan zijn zijde. Ze deden zich voor als toeristen die foto’s namen en konden zo de vermoedelijke ontvoerders van dichtbij bekijken”, aldus TIME. “Eenmaal terug in Rome, identificeerde de politie de Calabriërs en volgde hen een maand lang voordat ze de arrestaties verrichtten. De jonge Getty, die met zijn moeder op skivakantie in Oostenrijk was, bood aan om naar Rome te vliegen om de verdachten te identificeren.”
Negen van hen werden uiteindelijk gearresteerd, meldde de New York Times later, maar er was slechts genoeg bewijs om er twee te veroordelen.
De film geeft een ander beeld van deze gebeurtenissen, met Gail en Fletcher Chase, een voormalige inlichtingenagent, die het geld afleveren en Paul zelf ophalen, na verwoed naar hem te hebben gezocht in een klein Italiaans dorpje terwijl de ontvoerders dichterbij kwamen.
Hoewel de zaak eindigde, leek Getty III nooit helemaal in staat om verder te gaan. Binnen een jaar na zijn ontvoering trouwde hij met een Duitse fotografe, en in 1975 werd hun zoon Balthazar (nu een acteur) geboren. Maar hij worstelde met drugsmisbruik en in 1981 kreeg hij een beroerte waardoor hij verlamd raakte tot aan zijn dood in 2011.
Wat gebeurde er met J. Paul Getty?
In tegenstelling tot in de film, waarin de oliemagnaat een beroerte lijkt te krijgen en overlijdt op dezelfde avond dat Paul wordt gered, overleed hij in werkelijkheid ongeveer drie jaar na de terugkeer van zijn kleinzoon, in 1976, op de leeftijd van 83 jaar. Hij stierf in een 72-kamer herenhuis in de buurt van Londen, waar, zoals People later meldde, hij zich had “afgezonderd” met zijn Duitse herders. In de film is te zien hoe hij sterft op zijn Engelse landgoed, en ook in eenzaamheid – hij strompelt door het huis, roept om hulp, maar er is niemand om hem te horen.
En hoe zit het met zijn nalatenschap?
Op het moment van zijn dood meldde de overlijdensadvertentie van TIME dat het grootste deel van zijn fortuin, waarvan een groot deel in Getty Oil aandelen werd bewaard, aan goede doelen en non-profits zou worden gegeven, waaronder het Getty Museum. Zoals de film laat zien, bezat hij veel waardevolle dingen, zoals kunstwerken, waarvan er nu veel in het museum te zien zijn.
Maar een deel ervan ging wel naar individuen. Tegen de tijd dat hij stierf, was hij vijf keer getrouwd en gescheiden. Ondanks zijn gierige reputatie, was hij verre van gierig als het ging om het uitgeven van geld aan vrouwen. De zangeres waarmee hij in 1939 trouwde, Louise Lynch Getty uit Santa Monica, Californië, ontving levenslang $55.000 per jaar uit de trust en 11 andere vrouwen ontvingen uitbetalingen, “waaronder een Duitse gravin, een Franse kunsthandelaar, Getty’s Nicaraguaanse metgezel Rosabella Burch (zij kreeg $82.625 in Getty aandelen) en Lady Ursula d’Abo, een vrolijke Londense weduwe die optrad als gastvrouw op zijn feestjes ($165.250 in aandelen),” meldde TIME kort na zijn dood. “De grote winnaar, met $826.250 in aandelen plus $1.167 per maand, was Penelope Ann Kitson, 53, een decorateur die Getty al sinds de jaren 50 kende maar weigerde met hem te trouwen, zei haar ex-man, omdat ‘ze niet bereid was om vertrapt te worden zoals zijn andere vrouwen.’
– Met verslaggeving door Eliza Berman
Schrijven naar Olivia B. Waxman op [email protected].