Equity Theory Definition
Equity Theory stelt dat als het op relaties aankomt, twee zorgen opvallen: (1) Hoe bevredigend zijn hun sociale, gezins- en werkrelaties? (2) Hoe eerlijk en rechtvaardig zijn deze relaties? Volgens de billijkheidstheorie voelen mensen zich het meest op hun gemak als ze precies krijgen wat ze verdienen in hun relaties – niet meer en zeker niet minder. De billijkheidstheorie bestaat uit vier stellingen:
- Stelling I. Mannen en vrouwen zijn “bedraad” om te proberen plezier te maximaliseren en pijn te minimaliseren.
- Stelling II. De maatschappij heeft er echter belang bij om mensen ertoe te brengen zich eerlijk en rechtvaardig te gedragen. Groepen zullen over het algemeen leden belonen die anderen rechtvaardig behandelen en diegenen straffen die anderen onrechtvaardig behandelen.
- Stelling III. Onder druk van de samenleving voelen mensen zich het meest op hun gemak als zij merken dat zij ongeveer krijgen wat zij verdienen in het leven en in de liefde. Als mensen zich overbedeeld voelen, kunnen zij medelijden, schuld en schaamte ervaren; als zij onderbedeeld zijn, kunnen zij woede, droefheid en wrok ervaren.
- Stelling IV. Mensen in onrechtvaardige relaties zullen proberen hun leed te verminderen via een verscheidenheid aan technieken: door het herstellen van psychologische gelijkheid, feitelijke gelijkheid, of het verlaten van de relatie.
Context en belang van gelijkheidstheorie
Mensen overal zijn bezorgd over rechtvaardigheid. “Wat eerlijk is, is eerlijk!” “Ze verdient beter.” “Het is gewoon niet goed.” “Hij kan daar niet mee wegkomen: Het is illegaal.” “Het is onethisch!” “Het is immoreel.” Toch hebben samenlevingen historisch gezien zeer verschillende visies gehad op wat sociale rechtvaardigheid en eerlijkheid inhoudt. Enkele dominante opvattingen zijn de volgende:
- Alle mensen zijn gelijk geschapen.
- Hoe meer je investeert in een project, hoe meer winst je verdient te oogsten (Amerikaans kapitalisme).
- Een ieder naar zijn behoefte (Communisme).
- De winnaar krijgt alles (dog-eat-dog kapitalisme).
Figuur 1: De invloed van gelijkheid op tevredenheid met de relatie
Niettemin worden in alle samenlevingen eerlijkheid en rechtvaardigheid belangrijk gevonden. In dit artikel zal worden ingegaan op de gevolgen voor mannen en vrouwen wanneer zij zich eerlijk of oneerlijk behandeld voelen. Hoewel is gebleken dat rechtvaardigheid belangrijk is in een breed scala van relaties – maatschappelijke relaties, romantische en familierelaties, hulprelaties, uitbuitingsrelaties en werkrelaties – zal deze bijdrage zich richten op het onderzoek op één gebied: romantische en echtelijke relaties.
Gelijkwaardigheid meten
Hoewel (technisch) gelijkwaardigheid wordt gedefinieerd door een complexe formule, is in de praktijk, in liefdesrelaties, gelijkwaardigheid beoordeeld door een eenvoudige maatstaf:
Als je bedenkt wat je in je (relatie) (huwelijk) stopt, vergeleken met wat je eruit haalt… en wat je partner erin stopt vergeleken met wat hij of zij eruit haalt, hoe “stapelt” je (relatie) (huwelijk) zich dan op?
- +3: Ik krijg een veel betere deal dan mijn partner.
- +2: Ik krijg een iets betere deal.
- +1: Ik krijg een iets betere deal.
- 0: We krijgen allebei een even goede, of slechte, deal.
- -1: Mijn partner krijgt een iets betere deal.
- -2: Mijn partner krijgt een iets betere deal.
- -3: Mijn partner krijgt een veel betere deal dan ik.
Op basis van hun antwoorden kunnen personen worden geclassificeerd als overbedeeld (meer krijgen dan ze verdienen), rechtvaardig behandeld, of onderbedeeld (minder krijgen dan ze verdienen).
Equity in Love Relationships: The Research
Er zijn aanzienlijke aanwijzingen dat in liefdesrelaties, gelijkheid van belang is. Met name onderzoekers vinden dat hoe meer sociaal wenselijk mensen zijn (hoe aantrekkelijker, persoonlijker, beroemd, rijk, of attenter ze zijn), hoe meer sociaal wenselijk ze zullen verwachten dat een partner te zijn. Ook is de kans groter dat paren verliefd worden als zij hun relatie als gelijkwaardig beschouwen. Koppels zullen waarschijnlijk iemand krijgen die qua sociale begeerlijkheid vrij dicht bij henzelf staat. Ook is de kans groot dat ze bij elkaar terechtkomen op basis van eigenwaarde, uiterlijk, intelligentie, opleiding, geestelijke en lichamelijke gezondheid (of handicap). Bovendien hebben paren die hun relatie als gelijkwaardig beschouwen een grotere kans om seksueel actief te worden. Aan de paren werd bijvoorbeeld gevraagd hoe intiem hun relaties waren – of ze gepaard gingen met strelen, strelen, genitaal spel, geslachtsgemeenschap, cunnilingus, of fellatio. Paren in rechtvaardige relaties hadden over het algemeen seksuele relaties. Paren in oneerlijke relaties stopten meestal voordat ze er helemaal voor gingen. Paren werd ook gevraagd waarom ze de liefde bedreven. Degenen met een oneerlijke relatie zeiden het vaakst dat ze allebei seks wilden hebben. Paren in oneerlijke relaties beweerden minder vaak dat seks een wederzijdse beslissing was geweest. Dating en getrouwde koppels in een relatie hadden ook een meer bevredigend seksueel leven dan hun leeftijdsgenoten. Gelijkwaardige relaties zijn comfortabele relaties. Onderzoekers ondervroegen dating koppels, pas getrouwde koppels, koppels die al verschillende jaren getrouwd waren, inclusief koppels die al meer dan 50 jaar getrouwd waren. Rechtvaardige relaties bleken gelukkiger, tevredener en comfortabeler te zijn op alle leeftijden en in alle stadia van een relatie.
Eerlijke relaties zijn ook stabiele relaties. Paren die zich rechtvaardig behandeld voelen, hebben er het meeste vertrouwen in dat ze over 1 jaar, 5 jaar en 10 jaar nog bij elkaar zullen zijn. In rechtvaardige relaties zijn partners over het algemeen gemotiveerd om trouw te zijn. Hoe meer mannen en vrouwen zich bedrogen voelen in hun huwelijk, hoe groter de kans dat zij het risico nemen om zich in te laten met vluchtige buitenechtelijke liefdesaffaires. Mensen geven er dus om hoe belonend hun relaties zijn en hoe eerlijk en rechtvaardig ze lijken te zijn.
Equity Theory Implications
Cross-culturele en historische onderzoekers zijn al lang geïnteresseerd in de invloed van cultuur op percepties van sociale rechtvaardigheid. Zij beweren dat cultuur een grote invloed heeft op de mate waarin mannen en vrouwen begaan zijn met rechtvaardigheid en billijkheid en op de manier waarop rechtvaardigheid wordt gedefinieerd, vooral op het gebied van seksegerelateerde relaties.
Culturele en historische perspectieven suggereren verschillende vragen voor onderzoekers die geïnteresseerd zijn in sociale rechtvaardigheid: Welke aspecten van rechtvaardigheid, liefde, seks en intimiteit zijn universeel? Welke zijn sociale constructies? Wordt de wereld in het kielzog van de globalisering één en homogeen, of zijn traditionele culturele praktijken hardnekkiger en ongevoeliger voor diepgaande transformatie dan sommigen hebben verondersteld?
Theoretici zijn ook verwikkeld in een debat over de vraag of bepaalde visies op sociale rechtvaardigheid (vooral in romantische en echtelijke relaties) beter zijn dan andere. Sommige cultuurtheoretici stellen dat alle visies relatief zijn en dat sociale psychologen culturele arrogantie en etnocentrisme moeten vermijden en ernaar moeten streven culturele verscheidenheid te respecteren. Anderen houden vol dat er universele mensenrechten bestaan en dat bepaalde praktijken weerzinwekkend zijn, ongeacht hun culturele oorsprong. Daartoe behoren genocide (etnische zuivering), marteling, en op het gebied van sekse en familierelaties, de verkoop van bruiden, het dwingen van meisjes tot prostitutie, bruidsschatmoorden, suttee of weduwenverbranding, genitale verminking, kindermoord, en discriminerende wetten tegen de burgerlijke, sociale en juridische gelijkheid van vrouwen, om er maar een paar te noemen. In deze wereld, waarin het verlangen naar moderniteit en globalisering botst met het verlangen naar culturele tradities, zal dit debat over wat bedoeld wordt met gelijkheid en sociale rechtvaardigheid waarschijnlijk voortduren en een levendig debat zijn.