Identiteit houdt zich grotendeels bezig met de vraag: “Wie ben je?” Wat betekent het om te zijn wie je bent? Identiteit heeft te maken met onze basiswaarden die bepalend zijn voor de keuzes die we maken (bijv. relaties, carrière). Deze keuzes weerspiegelen wie we zijn en wat we belangrijk vinden. We kunnen bijvoorbeeld aannemen dat de investeringsbankier waarde hecht aan geld, terwijl de universiteitsprofessor waarde hecht aan onderwijs en het helpen van studenten.
Weinig mensen kiezen echter hun identiteit. In plaats daarvan internaliseren ze eenvoudigweg de waarden van hun ouders of de dominante culturen (bijv. het streven naar materialisme, macht en uiterlijk vertoon). Jammer genoeg kunnen deze waarden niet in overeenstemming zijn met iemands authentieke zelf en een leven creëren dat geen voldoening schenkt. Daarentegen zijn tevreden mensen in staat om een leven te leiden dat trouw is aan hun waarden en zinvolle doelen na te streven. Een gebrek aan een samenhangend identiteitsgevoel zal leiden tot onzekerheid over wat men in het leven wil doen.
Een persoon kan meerdere identiteiten hebben, zoals leraar, vader of vriend. Elke positie heeft zijn eigen betekenissen en verwachtingen die worden geïnternaliseerd als identiteit. Een belangrijke taak van zelfontplooiing tijdens de vroege adolescentie is de differentiatie van meerdere zelven als functie van sociale context (bv. zelf met vader, moeder, goede vrienden) met een bewustzijn van de mogelijke tegenstellingen. Ik merkte dit bij mijn eigen 16-jarige dochter. Terwijl ze gelukkig was met haar vrienden, leek ze depressief te zijn als ze bij mij was, of ze wisselde van vrolijkheid met haar vrienden om vervelend te doen tegen haar moeder. Ik vroeg me af, en ik geloof dat zij dat ook deed, wie is nu de echte zij? Naarmate jonge mensen cognitief rijper worden, krijgen ze echter een gevoel van samenhang in hun identiteit.
Identiteit kan indirect worden verworven van ouders, leeftijdgenoten en andere rolmodellen. Kinderen gaan zichzelf definiëren in termen van hoe zij denken dat hun ouders hen zien. Als hun ouders hen als waardeloos zien, zullen zij zichzelf ook als waardeloos gaan zien. Mensen die zichzelf als sympathiek beschouwen, kunnen zich meer positieve dan negatieve uitspraken herinneren.
Psychologen gaan ervan uit dat identiteitsvorming een kwestie is van “zichzelf vinden” door iemands talenten en mogelijkheden af te stemmen op de beschikbare sociale rollen. Zichzelf definiëren binnen een sociale wereld is dus een van de moeilijkste keuzes die een mens ooit maakt. In het aangezicht van de identiteitsstrijd, nemen velen uiteindelijk duistere identiteiten aan, zoals drugsmisbruik, dwangmatig winkelen, of gokken, als een compenserende methode om levendigheid te ervaren of depressie en zinloosheid af te wenden.
Wat is het ware zelf? Het uiteindelijke doel voor individuen is het ontwikkelen en koesteren van die keuzes die in overeenstemming zijn met hun ware zelf. Het ware zelf ontkennen is het beste in ons ontkennen. Meer geluk in het leven vinden betekent leven in harmonie met het ware zelf.
Drie doelen zijn nodig voor de taak van identiteitsvorming. De eerste taak is het ontdekken en ontwikkelen van iemands persoonlijke mogelijkheden. Persoonlijke potenties verwijzen naar die dingen die de persoon beter kan dan andere dingen. Hoe kan de persoon ontdekken wat die mogelijkheden zijn? Het antwoord is een proces van trial-and-error. Dit vereist blootstelling aan een breed scala van activiteiten, waarvan we sommige relatief goed kunnen. Dit wordt herkend door de feedback die we van anderen krijgen en onze eigen positieve gevoelens over die activiteiten. Deze activiteiten “voelen gewoon goed aan” voor ons, en deze gevoelens zijn nuttige aanwijzingen. We zijn intrinsiek gemotiveerd om deze activiteiten te doen. De ontwikkeling van vaardigheden en talent vergt echter tijd, inspanning, en de bereidheid om frustratie te tolereren wanneer we obstakels tegenkomen.
De tweede stap is het kiezen van iemands doel in het leven. Het is noodzakelijk te kiezen wat we in ons leven willen bereiken. Om wezenlijk succes te behalen bij het vervullen van ons doel, moeten de doelen verenigbaar zijn met ons talent en onze vaardigheden (ons authentieke zelf). Een doel kiezen dat niet verenigbaar is met onze capaciteiten is een recept voor frustratie en mislukking. Ten slotte moet men kansen vinden om dat potentieel en doel te verwezenlijken. Open samenlevingen maken rolmobiliteit en flexibiliteit mogelijk om identiteitsgebonden keuzes te implementeren. Dit is echter niet het geval in hechte en rigide samenlevingen. Voor sommigen kan dit leiden tot emigratie.
Identiteit is nooit “definitief” en blijft zich gedurende het hele leven ontwikkelen. Het nauwkeurig kennen van iemands identiteit verhoogt het gevoel van eigenwaarde en vermindert depressie en angst. Wanneer mensen doen wat ze denken dat ze zouden moeten doen, zijn ze gelukkig.
Wanneer mensen zichzelf verkeerd voorstellen of zich anders voordoen dan ze zijn om indruk te maken op een publiek, is het gedrag onnatuurlijk en uitputtend. Het gedrag vereist meer cognitieve middelen, omdat de geest gevuld is met zelftwijfel, zelfbewustzijn en negatieve gedachten. Bovendien, wanneer mensen naar hun directe publiek kijken om hen te helpen definiëren wie ze moeten zijn, hoe ze eruit moeten zien, en wat ze moeten doen, lopen ze het gevaar te handelen op manieren die hun gezondheid in gevaar brengen, zoals eetstoornissen en alcohol- of drugsmisbruik. Eetstoornissen zijn bijvoorbeeld gedeeltelijk te wijten aan bezorgdheid over het uiterlijk van het lichaam. Alcohol- en drugsgebruik zijn gerelateerd aan groepsdruk en acceptatie.