De Gordel van Orion is een asterisme van drie sterren die ongeveer halverwege in het sterrenbeeld Orion de Jager staan. Het asterisme wordt zo genoemd omdat het een gordel lijkt te vormen in de outfit van de jager. Het is een van de bekendste asterismen die door amateurastronomen worden gebruikt. Asterismen zijn patronen van sterren met een vergelijkbare helderheid. De sterren kunnen deel uitmaken van een groter sterrenbeeld of kunnen gevormd zijn uit sterren in verschillende sterrenbeelden.
Het spotten van de gordel is eigenlijk een van de gemakkelijkste manieren om het sterrenbeeld Orion zelf te vinden, dat tot de helderste en meest prominente sterren aan de winterhemel behoort. De drie sterren die traditioneel deel uitmaken van de gordel zijn, van west naar oost: Mintaka, Alnilam en Alnitak. De namen van de buitenste twee betekenen allebei “gordel” in het Arabisch, terwijl Alnilam afkomstig is van een Arabisch woord dat “parelsnoer” betekent, wat volgens astronoom Jim Kaler de naam van het hele asterisme in het Arabisch is.
Hangend aan de gordel van Orion is zijn zwaard, dat uit drie zwakkere sterren bestaat. De centrale “ster” van het zwaard is eigenlijk de Orionnevel (M42), een beroemd gebied waar sterren worden geboren. De Paardenkopnevel (IC 434), een werveling van donker stof voor een heldere nevel, is ook dichtbij.
In het noorden van de gordel worden Orions “schouders” gemarkeerd door Betelgeuse en Bellatrix, en in het zuiden door Saiph en Rigel.
Culturele verwijzingen en opvallende kenmerken
“De enige echte legende waarnaar in de westerse cultuur soms wordt verwezen met de gordel van Orion is de Drie Koningen,” zei Tom Kerss, een astronoom van de Royal Observatory Greenwich, in een interview met Space.com. Dit is een directe verwijzing naar het Bijbelse verhaal van de drie koningen die geschenken aanboden aan de baby Christus kort na zijn geboorte.
Omdat Orion’s Gordel zo gemakkelijk te vinden is aan de hemel, kan het worden gebruikt als een aanwijzer om amateur-astronomen naar andere interessante objecten te brengen. Ga naar het noordwesten van het sterrencomplex en uiteindelijk zal de lijn je naar de Pleiaden sterrenhoop brengen, een verzameling van tientallen sterren die soms de Zeven Zusters worden genoemd (naar degenen die het gemakkelijkst zichtbaar zijn met het blote oog.)
Als je de zuidwestelijke sterren volgt, kom je bij Sirius, de helderste ster aan de hemel op zowel het noordelijk als het zuidelijk halfrond. Een deel van zijn helderheid aan de hemel komt omdat hij zo dicht bij ons staat, op slechts 8,7 lichtjaar afstand.
Kerss zei dat de vorm ook astronomisch interessant is. Sommige van de sterren zelf staan fysiek dicht bij elkaar (wat niet altijd het geval is bij sterren aan de hemel, die alleen maar dichtbij lijken te staan.)
Recent astronomisch nieuws
Hoewel de Orionnevel grondig is bestudeerd door zowel amateur- als professionele astronomen, blijven de verrassingen doorgaan met verdere waarnemingen.
In 2013 zag een Chileense telescoop van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht tekenen van een kosmisch “lint” in de nevel dat meer dan 1.000 lichtjaar ver weg is. Het spoor bevat koud gas en stof, en astronomen merkten ook op dat ze mogelijk 15 jonge sterren of protosterren hebben gevonden tijdens het maken van deze waarnemingen.
Even dichterbij kijken naar de nevel heeft kenmerken onthuld zoals deze boogschok van de jonge ster LL Ori, die wind uitzendt die gas raakt dat het hart van het stervormingsgebied verlaat.