Bèta-caroteen en andere carotenoïden als antioxidant

Carotenoïden zijn natuurlijke pigmenten die door planten worden gesynthetiseerd en verantwoordelijk zijn voor de heldere kleuren van diverse vruchten en groenten. Er zijn tientallen carotenoïden in de voedingsmiddelen die wij eten, en de meeste van deze carotenoïden hebben een antioxiderende werking. Bèta-caroteen is het best bestudeerd omdat het in de meeste landen de meest voorkomende carotenoïde in fruit en groenten is. In de VS wordt lycopeen uit tomaten nu echter in ongeveer dezelfde hoeveelheid geconsumeerd als bèta-caroteen. Antioxidanten (waaronder carotenoïden) zijn bestudeerd op hun vermogen om chronische ziekten te voorkomen. Bèta-caroteen en andere carotenoïden hebben antioxiderende eigenschappen in vitro en in diermodellen. Mengsels van carotenoïden of combinaties met andere antioxidanten (bv. vitamine E) kunnen hun activiteit tegen vrije radicalen verhogen. Het gebruik van diermodellen voor het bestuderen van carotenoïden is beperkt, aangezien de meeste dieren carotenoïden niet op dezelfde wijze absorberen of metaboliseren als mensen. Epidemiologische studies hebben een omgekeerd evenredig verband aangetoond tussen de aanwezigheid van verschillende kankers en carotenoïden in de voeding of carotenoïdengehalten in het bloed. Drie van de vier interventiestudies met hoge doses bètacaroteen-supplementen toonden echter geen beschermende effecten tegen kanker of hart- en vaatziekten aan. Integendeel, de populatie met een hoog risico (rokers en asbestwerkers) in deze interventiestudies vertoonde een toename van kanker en angina pectoris. Het lijkt erop dat carotenoïden (waaronder bèta-caroteen) de gezondheid kunnen bevorderen als zij via de voeding worden ingenomen, maar dat zij nadelige gevolgen kunnen hebben als zij in hoge doses worden ingenomen door personen die roken of aan asbest zijn blootgesteld. Het is de taak van lopende en toekomstige studies om de populaties te bepalen die baat kunnen hebben bij carotenoïden en om de juiste doses en behandelingsduur te bepalen, en of mengsels in plaats van afzonderlijke carotenoïden (bijv. bèta-caroteen) voordeliger zijn.