Een stoornis in het gebruik van alcohol is een diagnose die wordt gesteld wanneer een individu ernstige problemen heeft die verband houden met het drinken van alcohol. Een stoornis in het gebruik van alcohol kan grote gezondheids-, sociale en economische problemen veroorzaken, en kan de betrokken personen en anderen in gevaar brengen door gedrag dat wordt ingegeven door verminderde besluitvorming en verminderde remmingen, zoals agressie, onbeschermde seks of rijden onder invloed.
Een stoornis in het gebruik van alcohol is een brede diagnose die verschillende veelgebruikte termen omvat die problemen met drinken beschrijven. Het omvat alcoholisme, ook wel alcoholverslaving genoemd, wat een langdurige (chronische) aandoening is die wordt gekenmerkt door een krachtige, dwangmatige drang om alcohol te drinken en het onvermogen om te stoppen met drinken nadat ermee is begonnen. Naast alcoholisme omvat de stoornis in het gebruik van alcohol ook alcoholmisbruik, waarbij sprake is van probleemdrinken zonder verslaving.
Habitueel overmatig gebruik van alcohol verandert de chemie van de hersenen en leidt tot tolerantie, wat betekent dat na verloop van tijd de hoeveelheid ingenomen alcohol moet worden verhoogd om hetzelfde effect te bereiken. Langdurig overmatig gebruik van alcohol kan ook leiden tot afhankelijkheid, wat betekent dat wanneer mensen stoppen met drinken, zij fysieke en psychologische ontwenningsverschijnselen krijgen, zoals slaapproblemen, prikkelbaarheid, springerigheid, beverigheid, rusteloosheid, hoofdpijn, misselijkheid, zweten, angst, en depressie. In ernstige gevallen kunnen agitatie, koorts, toevallen en hallucinaties optreden; dit patroon van ernstige ontwenningsverschijnselen wordt delirium tremens genoemd.
Het zware drinken dat vaak voorkomt bij een alcoholgebruiksstoornis, en ook kan voorkomen in kortdurende episodes die binge drinken worden genoemd, kan leiden tot een levensbedreigende overdosis die bekend staat als alcoholvergiftiging. Alcoholvergiftiging treedt op wanneer een grote hoeveelheid alcohol die in korte tijd is geconsumeerd, problemen veroorzaakt met de ademhaling, de hartslag, de lichaamstemperatuur en de kokhalsreflex. Tekenen en symptomen kunnen zijn: braken, verstikking, verwardheid, trage of onregelmatige ademhaling, een bleke of blauw getinte huid, toevallen, een lage lichaamstemperatuur, een giftige ophoping van stoffen in het bloed die ketonen worden genoemd (alcoholische ketoacidose), en bewusteloosheid. Coma, hersenbeschadiging en de dood kunnen optreden als alcoholvergiftiging niet onmiddellijk wordt behandeld.
Chronisch zwaar alcoholgebruik kan ook langdurige problemen veroorzaken die veel organen en systemen van het lichaam aantasten. Deze gezondheidsproblemen omvatten onomkeerbare lever
ziekte (cirrose), ontsteking van de alvleesklier (pancreatitis), disfunctie van de hersenen (encefalopathie), zenuwschade (neuropathie), hoge bloeddruk (hypertensie), beroerte, verzwakking van de hartspier (cardiomyopathie), onregelmatige hartslag (aritmie), en problemen met het immuunsysteem. Langdurig overmatig alcoholgebruik verhoogt ook het risico op bepaalde vormen van kanker, waaronder mond-, keel-, slokdarm-, lever- en borstkanker. Alcoholgebruik bij zwangere vrouwen kan geboorteafwijkingen en het foetale alcoholsyndroom veroorzaken, wat kan leiden tot levenslange lichamelijke en gedragsproblemen bij het getroffen kind.