We hebben hier op Writer’s Edit genoeg gesproken over young adult-fictie.
We hebben behandeld hoe je conflicten beheerst en welke fouten je moet vermijden bij het schrijven voor jonge volwassenen; een ultieme gids voor de categorie samengesteld; en onze top vijf tips gedeeld voor het schrijven van YA-fictie.
Om nog maar te zwijgen van het feit dat onze eigen oprichtster, Helen Scheuerer, een bestsellerauteur van YA-fantasy is!
We hebben ons echter nooit echt verdiept in de vraag wat ‘fictie voor jonge volwassenen’ nu echt onderscheidt van ‘fictie voor volwassenen’.
Het is je tegenwoordig vergeven als je denkt dat ‘young adult’ en ‘adult’ slechts etiketten zijn die uitgevers op boeken plakken om ze gemakkelijker op de markt te brengen en te verkopen. En tot op zekere hoogte, zou je gelijk hebben.
Hoewel, de scheiding tussen young adult en adult fictie bestaat voor een reden. Het is er om de doelgroep te definiëren – de lezers voor wie de auteur het boek in de eerste plaats heeft geschreven.
Dat wil niet zeggen dat er geen crossover is tussen de twee categorieën.
Jongvolwassenen kunnen nog steeds volwassen fictie lezen, natuurlijk, en volwassenen kunnen (en doen!) YA lezen.
Maar de categorieën – en de verschillen tussen hen – komen in het spel als je bedenkt voor wie het boek is bedoeld, niet noodzakelijkerwijs voor wie het daadwerkelijk leest.
Dus vandaag zijn we hier om te vragen: wat zijn die belangrijkste verschillen tussen fictie voor jongvolwassenen en fictie voor volwassenen?
Laten we er in duiken!
De leeftijd van de hoofdpersoon/personen
Het primaire verschil tussen fictie voor jongvolwassenen en fictie voor volwassenen is zonder twijfel de leeftijd van de hoofdpersonen.
Voor een boek dat stevig in de categorie ‘young adult’ valt, moet het minstens één tienerhoofdpersoon hebben, meestal in de leeftijd van boven de tien – tussen 15 en 19 jaar oud. (Hoofdpersonen die aan de onderkant van de tienerleeftijd zitten, komen vaker voor in middle-grade fictie – een heel andere categorie.)
Volwassen fictie daarentegen kan hoofdpersonen van elke leeftijd hebben, maar heeft over het algemeen een voorkeur voor hoofdpersonen van 20 jaar en ouder.
Laten we eens kijken naar twee voorbeelden uit het thrillergenre: de razend populaire thriller The Girl on the Train van Paula Hawkins voor volwassenen, en een Australische YA-thriller, Small Spaces van Sarah Epstein.
Deze twee boeken kunnen worden gezien als vrij vergelijkbaar in hun onderwerp materiaal: beide bevatten belangrijke kenmerken van het thriller genre, en beide hebben een vrouwelijke hoofdpersoon die een potentieel onbetrouwbare verteller is.
De boeken zijn echter duidelijk gescheiden in verschillende categorieën door de leeftijd van hun protagonisten. In Small Spaces staat een 17-jarig meisje centraal, en ondanks de titel is het hoofdpersonage van The Girl on the Train een volwassen vrouw (32 jaar).
Maar in deze boeken en in alle andere die als YA of adult fiction zijn gecategoriseerd, is het niet alleen de leeftijd van de hoofdpersonages die de categorie bepaalt. Het zijn ook de zorgen en prioriteiten van die personages, en de manier waarop hun verhalen worden verteld.
Daar komen onze volgende twee belangrijke verschillen om de hoek kijken.
The voice
Een ander belangrijk onderscheid tussen fictie voor young adult en fictie voor adult is te vinden in de stem.
In gedachten houdend dat YA-fictie bijna altijd door volwassenen zal worden geschreven, hebben goed geschreven YA-verhalen niettemin een authentieke stem die trouw is aan de ervaring van de jongvolwassene.
Deze stem komt op een paar manieren tot uiting: in de eerste plaats door de zorgen, motivaties en innerlijke gedachten van de protagonist(en), en door de stijl waarin het verhaal is geschreven of verteld.
Een tiener heeft andere prioriteiten, zorgen en gedachten dan een volwassene, en dit komt tot uiting in YA fictie.
Dit verklaart voor een deel de prominentie van bepaalde stijlfiguren (bijv. liefdesdriehoeken) en het overwicht van bepaalde thema’s (bijv. zelfontdekking en vriendschap) in YA. Dit zijn allemaal typische jongvolwassen ervaringen, dingen waar tieners zich meer op richten dan volwassenen. YA-fictie en fictie voor volwassenen gaan over verschillende onderwerpen, maar geen van beide is belangrijker of minder belangrijk dan de andere.
De stijl van een boek, die hand in hand gaat met de stem van het boek, draagt ook bij aan de categorisering ervan.
In YA-fictie, bijvoorbeeld, wordt de voorkeur gegeven aan een gevoel van directheid en ‘in-the-moment’ vertellen, vaak door middel van een nauw derde persoon/eerste persoon gezichtspunt en/of proza in tegenwoordige tijd.
Volwassen fictie wordt eerder verteld in de stijl van een reflectie op het verleden, meestal met behulp van derde persoon vertelling, soms met een alwetend perspectief. Reflectief, meer ‘lyrisch’ proza wordt vaak verkozen boven de meer actie/plot gerichte stijl van veel YA boeken.
Laten we twee voorbeelden bekijken, beide enorm populaire fantasy series, een geclassificeerd als YA fictie en de andere als volwassenen: J.K. Rowling’s Harry Potter-serie en Patrick Rothfuss’ The Kingkiller Chronicle.
Elke serie heeft een enkele hoofdrolspeler en een verhaal dat meerdere jaren van het leven van die hoofdpersoon overspant, maar er zijn belangrijke verschillen tussen de twee die hun categorieën afbakenen. Misschien is het belangrijkste verschil wel de stem en de manier waarop het verhaal wordt verteld.
In de Harry Potter-serie (die weliswaar meer in de categorie middenklasse begint, maar naarmate de serie vordert steeds meer in de categorie jongvolwassenen terechtkomt) beleven we de gebeurtenissen direct naast Harry in het heden.
Naast dat we hem vergezellen in de voortdurende strijd tegen Voldemort, zijn we ook betrokken bij zijn typische jongvolwassen ervaringen: vriendschap, eerste liefde, familie, identiteit en zelfontdekking. We zitten in zijn hoofd en beleven het verhaal door de ogen en de stem van een kind terwijl hij opgroeit tot een jonge volwassene.
Doorheen De Kingkiller Kroniek krijgen we echter het verhaal te horen van het verleden van de hoofdpersoon Kvothe door middel van een reeks reflecties van zijn volwassen zelf.
Hoewel het grootste deel van de serie, waarin Kvothe zijn eigen verhaal vertelt, in de eerste persoon is en zijn jongere jaren verkent – meestal trappings van YA fictie – staan de reflecties en de stem van de hedendaagse, volwassen Kvothe absoluut centraal in het verhaal, en dit, gecombineerd met een paar andere factoren, classificeert het als volwassen fictie.
De thema’s van het verhaal
Het laatste belangrijke verschil tussen YA-fictie en fictie voor volwassenen zit hem in de thema’s van het verhaal, en hoe die worden uitgediept.
Dit kan een lastige zijn. Veel mensen hebben de fout gemaakt te veronderstellen dat de thema’s onderzocht in young adult fictie zijn meer triviaal dan die van volwassenen fictie, of dat thema’s onderzocht in volwassenen fictie zijn off-limits in YA. Dit is gewoon niet waar.
Sommige thema’s zijn zeker meer specifiek voor een categorie of de andere – coming of age in YA, bijvoorbeeld, of existentiële mijmeringen in volwassen fictie. Maar thema’s kruisen de hele tijd tussen de twee categorieën. Het onderscheid komt van de manier waarop thema’s worden verkend.
Neem liefde en romantische relaties, bijvoorbeeld. Dit thema en alles wat daarmee samenhangt, inclusief seksualiteit, is net zo goed een onderdeel van de young adult-ervaring als van de volwassene.
Maar terwijl personages seksuele ervaringen kunnen hebben in YA-romans, is het waarschijnlijker dat deze in veel minder expliciet detail worden verkend dan een seksscène in een roman voor volwassenen. (Over het ‘new adult’-genre kunnen we echter niet hetzelfde zeggen… Meer daarover hieronder!)
Geweld, en de mate van detail waarin het in beeld wordt gebracht, is een ander voorbeeld van een thema dat een scheidslijn kan trekken tussen YA- en volwassenenboeken. Geweld is zeker niet verboden in YA, maar een boek met extreem geweld is waarschijnlijk eerder bedoeld voor volwassenen dan voor een jonger publiek.
Zoals je kunt zien aan deze en de andere twee verschillen die we hebben geïdentificeerd, zijn er vaak gevallen waarin de grenzen vervagen en de YA / volwassen categorieën moeilijk te definiëren worden. Maar in de meeste gevallen is een combinatie van de bovenstaande drie elementen voldoende om een boek primair voor het ene of het andere publiek te plaatsen.
Een opmerking over de categorie ‘New Adult’
Je hebt misschien boeken gezien die van YA-fictie worden onderscheiden door de categorie ‘New Adult’ of ‘NA’. Wat houdt deze categorie in, en hoe verschilt ze van YA en adult?
New adult fictie kan worden gezien als een soort crossover categorie in het midden tussen YA en adult. Dit wordt weerspiegeld door de personages. Zoals de naam al doet vermoeden, ze zijn letterlijk ‘nieuw’ om volwassen te zijn: leeftijd in hun vroege twintiger jaren, ergens tussen een jonge volwassene en een ‘echte’ volwassene.
In veel opzichten combineert deze ’tussencategorie’ veel kenmerken van zowel fictie voor young adult als fictie voor volwassenen tot een hybride die gericht is op een publiek dat in het midden van de twee valt.
***
Welke categorie boeken lees je het liefst? Young adult, new adult of fictie voor volwassenen?